آیا «یوسف مصر» محبوبیت «یوسف پیامبر(ع)» را خواهد داشت؟

باشگاه خبرنگاران جوان- روز گذشته خبری مبنی بر ساخت سریالی درباره یوسف پیامبر (ع) با عنوان «یوسف مصر» توسط آمازون پرایم ویدئو تایید و صادر شد. پیش از این نیز آمازون سریالی، چون «خاندان داوود» را براساس متون یهودی و با محوریت داستان حضرت داوود (ع) به پخش رساند که در آن مضامینی، چون پادشاهی اسرائیل گنجانده و به سبک آثاری، چون «بازی تاج و تخت» و «خاندان اژدها»، سعی در تطهیر این پادشاهی برای قوم یهود داشت. به گونه‌ای که بسیاری از مفاهیم اثر در تقابل با وقایع قرآن قرار دارد.

حال این بستر اینترنتی قصد دارد تا با دست گذاشتن بر قصه‌ای دیگر از پیامبران ادیان الهی، روایتی دیگر و احتمالا، چون سریال اخیر خود، خاندان داوود ارائه دهد. با نگاهی به تاریخ تولیدات آمازون پرایم با محوریت داستان پیامبران الهی که دارای روایت‌های دراماتیک و قابل پرداخت بوده‌اند، می‌توان به نوعی دریافت که باید در انتظار اثری همراه با تحریف وقایع و خلاف روایت‌های قرآنی ماند.

در اثر پیشین این کمپانی فیلمسازی، شخصیت حضرت داوود (ع) به گونه‌ای تجسم شده است که بیشتر به عنوان پادشاهی برای قوم بنی اسرائیل تداعی می‌شود تا پیامبری الهی برای هدایت آنان. در حقیقت می‌توان در نظر گرفت که آمازون در بطن یک اثر هنری، بیشتر گفتمانی سیاسی را جای داده است. به ویژه همزمانی آن با تحولات جهانی و نسل کشی در غزه برخی منتقدان را به این مفهوم رسانده است که آیا این همزمانی تنها پرداخت به یک اثر هنری است یا راهبردی رسانه‌ای برای ترمیم چهره جهانی رژیم صهیونیستی؟

با اتکا به این موارد می‌توان این احتمال را در نظر گرفت که وضعیت پروژه یوسف مصر نیز مشابه این امر پیش رود و در بطن فیلمنامه خود، صرفا به دنبال روایتی از داستان یوسف نبی (ع) نباشد.

در این سمت، اما مرحوم فرج الله سلحشور سال‌ها پیش از آن که آمازون و سازندگانی، چون دالاس جنکینز در پی ساخت آثاری با محوریت پیامبران الهی باشند، سریال «یوسف پیامبر (ع)» را در سال ۲۰۰۸ میلادی به پخش رساند. سلحشور در کارنامه هنری خود به غیر از یوسف پیامبر که به عنوان اثری شاخص شناخته می‌شود، «مردان آنجلس» را نیز کارگردانی کرد که به عنوان نخستین سریال ایرانی در مصر به پخش رسید.

سلحشور در مصاحبه‌ای در خصوص این سریال و تفاوت آن با آثار غربی گفته است: مذهب و آیینی که ما تعریف می‌کنیم با آن چه در غرب تصویر می‌شود تفاوت دارد. مذهب در دنیای غرب دیگر محور نیست و پیامبران تقدس ندارند و خدا محور نیست و از آن جا که انسان محور است و این انسان هم دچار نقص است کاری که ارائه می‌کند معیوب است.

مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر (ع) از جمله آثار مهم این کارگردان ایرانی با محوریت کودکی یوسف نبی تا بزرگسالی و رسیدن به جایگاه پیامبری و قدرت را نشان می‌دهد که توانست در زمان پخش خود علاوه بر مخاطب ایرانی، مخاطب کشور‌های همسایه را علاقمند کند. این سریال در کشورهایی، چون تاجیکستان، پاکستان، افغانستان و ترکیه برای تماشاگران پخش شد و هم اکنون نیز گاهی در این کشور‌ها بازپخش می‌شود.

این امر به گونه‌ای پیش رفت که یک سریال ایرانی با در نظر گرفتن ابعاد بین‌المللی توانست نقشی در میدان دیپلماسی فرهنگی ایفا کند، خط روایت قدرت نرم رسانه‌ای را در دست گیرد و حتی فروش بین‌المللی را در دستور کار خود قرار دهد. ظرفیتی که هم اکنون شرکت‌های فیلمسازی، چون آمازون از آن بهره می‌برند و با پخش آثاری، چون یوسف مصر می‌توانند روایت غالب را در دست گیرند.

ادامه مسیر مرحوم سلحشور به عنوان خالق آثار مذهبی در سال‌هایی دچار رکود شد و کارگردانان محدودی در مسیر ساخت آثار با کیفیت مذهبی گام برداشتند. حال پس از سال‌ها سریال «موسی کلیم الله (ع)» به کارگردانی حاتمی کیا قرار است تا با استفاده از فناوری‌های به روز در عرصه فیلمسازی، روایت قابل توجهی را از زندگی این پیامبر مهم الهی ارائه دهد.

این اثر که نسخه‌ای از آن در جشنواره فیلم فجر به اکران درآمد، توانست نظر موافقان و مخالفان متعددی را جلب کند و در گیشه نیز به عنوان اثری غیر کمدی موفق باشد. حال باید دید پس از پخش آن در قاب تلویزیون، رسانه ملی چگونه از ظرفیت هنری آن در سطح بین‌الملل همچون سریال یوسف پیامبر استفاده خواهد کرد و به رقابت با آثار مشابه می‌پردازد.

منبع: فارس