از موشک وی-۲ هیتلر تا الحسین صدام؛ داستان سلاح‌هایی که به تهران رسیدند

باشگاه خبرنگاران جوان - صدام با موشک اسکاد بی و تغییراتی که در آن ایجاد شده بود در طول جنگ هشت ساله، شهر‌های ما را هدف قرار می‌داد. جالب است بدانید که اسکاد بی نسخه پیشرفته‌تر اسکاد آ با نام اصلی آر ۱۱ متعلق به ارتش شوروی بود که آن نیز به نوبه خود رونوشتی از موشک وی ۲ مورد استفاده در ارتش آلمان هیتلری محسوب می‌شد.

با اینکه حمله هوایی و موشکی عراق به شهر‌ها و مناطق مسکونی ایران از نخستین روز‌های تجاوز آغاز شد و با شدت ادامه یافت، اما جنگ در اسفند ماه ۱۳۶۶ با اصابت اولین موشک عراقی به تهران وارد مرحله جدیدی شد. ایران عمق زیادی داشت و عراق برای هدف قرار دادن شهرهای، چون شیراز، اصفهان و تهران نیاز به موشکی با برد بیش از ۶۰۰ کیلومتر داشت.

در خلال سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ عراقی‌ها گام‌های بلندی برای بالا بردن کارآیی موشک روسی اسکاد برداشتند که ظاهرا این موفقیت تا حد زیادی به پشتوانه کمک‌های تکنیکی و تجهیزات خارجی به دست آمد. جالب است که اسکاد بی نسخه پیشرفته‌تر اسکاد آ با نام اصلی آر ۱۱ ارتش شوروی بود که آن نیز به نوبه خود یک رونوشت از موشک وی ۲ مورد استفاده در ارتش آلمان هیتلری محسوب می‌شد.

اصلاح برد موشک اسکاد از طریق کاهش تقریبی مقدار ماده منفجره به ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم انجام شد. ولی پرتاب موشک با چنین کلاهکی اصلا ارزش رزمی نداشت. از این رو، صدام به دنبال ساخت نسخه کامل‌تر و بومی اسکاد رفت که «الحسین» نامیده شد؛ یک اسکاد ارتقا یافته با طول بلندتر و کمی قطورتر. به گزارش سایت جنگاوران، الحسین تقریبا با طول ۲/۱۱ متر و قطر ۹۰ سانتی‌متر کم و بیش مشابه اسکاد بی (طول ۵/۱۱متر و قطر ۸۸ سانتی متر) بود. گفته شده با اوراق کردن دو اسکاد یک الحسین به دست می‌آمد. در نهایت برد ۶۴۵ کیلومتری به دست آمد؛ البته با کاهش وزن کلاهک و افزایش سوخت در فضای به دست آمده.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، در دومین جلد از پنجاه و سومین کتاب «روزشمار جنگ ایران و عراق» به موضوع موشک‌باران تهران و شهر‌های بزرگ دیگر ایران می‌پردازد. در بخشی از این کتاب در باره موشک‌های اسکاد آمده است: «بعثی‌ها دانش و توان تولید چنین موشک‌هایی را نداشتند و این تسلیحات را از شوروی می‌خریدند. آن زمان وزارت خارجه ایران به شوروی معترض شد و رایزنی‌هایی را برای توقف فروش موشک به رژیم بعث شروع کرد. در مسیر این رایزنی‌ها بود که مقامات شوروی به صراحت به ما گفتند به یک شرط، روند تجهیز صدام به موشک‌های دوربُرد را متوقف می‌کنند و آن شرط هم این است که ایران نیز به پشتیبانی از مجاهدان افغان پایان دهد و کاری به آنچه شوروی در افغانستان می‌کند نداشته باشد. علی‌اکبر ولایتی که آن زمان وزیر خارجه کشور ما بود، تعریف می‌کند که "در اوج بمباران‌های عراق به قائم‌مقام وزیر خارجه شوروی گفتم: چرا به عراقی‌ها موشک می‌دهید؟ گفت: شما دست از حمایت مجاهدین افغانی بردارید تا ما هم موشک ندهیم، معامله خوبی نیست؟»

خطای الحسین نیز مانند اسکاد حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر و همین برای صدام کافی بود؛ زیرا هدف، زدن شهر‌های ایران بود. عراق طی جنگ با دریافت ۸۴۰ اسکاد از شوروی، دست کم ۲۰۰ الحسین به طرف شهر‌هایی مانند قم، اصفهان، شیراز و تهران شلیک کرد که حدود ۲۰۰۰ کشته به جا گذشت.

منبع: همشهری