اصرار پزشکیان بر انتقال پایتخت به جنوب؛ منتظر خرابه‌ای دیگر باشیم؟!/ راه‌حلی ساده‌انگارانه برای بحران آب و انرژی

اقتصاد ۲۴- در پی افزایش تنش‌های جدی برای تامین انرژی مورد نیاز کشور به‌ویژه کلانشهرها، دولت به دنبال اعلام راهکاری برای برون‌رفت از شرایط فعلیست؛ بماند که تمامی دولت‌ها طی چند سال اخیر با تشدید بحران کم‌آبی و خشکسالی، سیاست‌های اجرا شده در ادوار قبل را مقصر پیش‌آمد وضعیت فعلی می‌دانند.

با این حال موارد مختلفی به عنوان راه حل حتی موقت بهبود شرایط معرفی می‌شود که برخی از آنها بسیار چالش برانگیزند؛ از انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی گرفته تا تامین آب تهران توسط منابع شمال کشور با تانکر و حتی انتقال پایتخت همه جزو راهکار‌هایی هستند که در این مدت نه‌فقط از سوی دولت چهاردهم بلکه توسط سکانداران پیشین هم مطرح شدند. حال که وضعیت تهران هشدار را هم رد کرده، به نظر می‌رسد پزشکیان برای انتقال پایتخت بسیار مصر است، به گونه‌ای که در نشستی با مسئولان وزارت راه و شهرسازی به این موضوع تاکید کرده و اجرای آن را ممکن دانسته است.

انتقال پایتخت به جنوب تجهیز نشده

به گزارش اقتصاد ۲۴، با وجود رویکرد مثبت رئیس‌جمهور نسبت به موضوع انتقال پایتخت، حتی کمبود انرژی و گرفتار شدن تهران در شرایط بحرانی کنونی نیز نتوانسته نظر مخالفان این طرح را تغییر دهد. تجربه‌های گذشته نیز نشان داده‌اند که تصمیمات دولت‌ها، چه در زمینه ساماندهی مصرف انرژی و چه در توسعه‌های شهری، اغلب نامناسب و مغایر با ملاحظات محیط‌زیستی بوده‌اند. از طرح انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی گرفته تا اصرار بر گسترش کلان‌شهر تهران، آن‌ هم در مناطقی که تأمین آب و برق در آن‌ها به‌سادگی امکان‌پذیر نیست، همگی از جمله اقدامات پیشین دولت‌ها بوده‌اند؛ اقداماتی که هیچ‌گاه به مخالفت‌های کارشناسان و پیش‌بینی پیامدهای منفی آن‌ها توجهی نشده است.

اکنون نیز نمی‌توان به‌سادگی از کنار اصرار پزشکیان بر انتقال پایتخت گذشت. اینکه رئیس دولت گمان می‌کند انتقال پایتخت به مناطق جنوبی کشور ــ که هنوز از زیرساخت‌های اولیه برای زندگی معمولی نیز برخوردار نیستند ــ می‌تواند بحران کم‌آبی را حل کند، نگاهی ساده‌انگارانه به مسئله به نظر می‌رسد.

درباره انتقال پایتخت نمونه موفق جهانی نداریم

نادر حیدری، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با اقتصاد ۲۴، درباره پیشینه تغییر مکان پایتخت گفت: انتقال پایتخت به سواحل جنوبی، ابتدا در دهه هشتاد برای اولین بار به طور رسمی مطرح شد. از همان زمان هم چابهار به دلیل موقعیت استراتژیک آن، شهری مناسب توسعه بازرگانی و صنعتی شناخته می‌شد. اما از همان دو دهه پیش تا الان، هنوز چابهار از نظر امکانات پیشرفتی نکرده و پسکرانه‌های مناسب بخش تجارت هم در این منطقه تامین نشده است.

بیشتر بخوانید: تهران زنده بمان/ آیا با وجود اشعه فرابنفش و قطعی آب و برق امکان ادامه حیات در تهران ممکن است؟

 وی ادامه داد: اگر به تاریخ جهان نگاه کنیم، کشور‌های معدودی دست به تغییر پایتخت خود زده‌اند که موارد امنیتی دلیل عمده این تغییر بود. تغییر پایتخت برزیل، نیجریه و میانمار از مثال‌های بارز این اتفاق هستند. نکته مهم این تغییرات دو مورد است: یک آنکه دلیل انتقالات زیست محیطی نبوده و دوم آنکه کشور‌های جهان اول و دوم این اتفاقات را رقم نزده‌اند و تنها در کشور‌های جهان سوم شاهد آن بوده‌ایم؛ بنابراین حتی نمی‌توانیم با جرئت بگوییم نمونه موفقی در جهان وجود دارد که این کار را کرده و توانسته منابع انرژی خود را با این شیوه مدیریت کند.

وی تاکید کرد: انجام هرگونه تصمیم غیرکارشناسی شده، کشور را در باتلاق فعلی بیشتر فرو خواهد برد. برای همین پیش از صرف انرژی و هزینه‌های زیاد بابت اجرای راهکار‌هایی مثل تغییر پایتخت، باید تمامی جوانب را بسنجیم.

هیچ کس خود را مقصر نمی‌داند

به گزارش اقتصاد ۲۴، رئیس دولت چهاردهم تهدید کرده اگر مکان پایتخت تغییر نکند، تمام کشور دچار بی‌آبی خواهد شد. پرسش اصلی اینجاست که اگر با این تغییر مشکل حل نشد چه؟ چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ تا الان کدام رئیس جمهوری تقصیر قصورات دوران خود را گردن گرفته و درصدد بهبود آن برآمده که دولت چهاردهم این کار را بکند؟ علاوه بر این، جنوب کشور طی چهار دهه اخیر از هر گونه تامین زیرساخت محروم بوده و هیچ کس به آن توجهی نداشت. از بحران آب سیستان و بلوچستان گرفته تا هوای آلوده اهواز و نبود امکانات بهداشتی در بندرعباس. گلایه‌های ساکنین این مناطق چرا هیچ‌گاه به گوش مسئولان نرسیده تا برای بهبود آن کاری کنند؟

همان آش و همان کاسه

نکته مهم بعدی، آینده شهرهای جنوبی است. تهران از ابتدا شهر بی‌آبی نبود؛ بلکه تصمیمات اشتباه در حوزه راه و شهرسازی، کم‌کاری در مدیریت منابع آبی، ناتوانی در کنترل جمعیت ورودی به تهران به دلیل عدم توجه به اقتصاد شهرهای کوچک‌تر، و حل‌نشدن مشکلات ترافیک و آلودگی هوا، همه دست به دست هم دادند تا پایتخت به وضعیت قرمز امروز برسد! دولت‌ها سال‌ها تمام امکانات را در تهران متمرکز کردند بدون آنکه به تأثیرات فقر و بیکاری در شهرها و روستاهای دیگر بر پراکندگی جمعیت توجه کنند. سال‌ها شاهد شکل‌گیری و گسترش مشاغل کاذب و حتی تکدی‌گری در دل شهر بودند، اما هیچ واکنشی نشان ندادند.

اکنون که بحران آب جدی شده است، تنها راه‌حل را انتقال پایتخت می‌دانند، نه اصلاح رویکردهای مدیریتی! تغییر پایتخت بدون در نظر گرفتن تمام «اما»های پیش‌رو، ساده‌انگاری مشکل است. فراموش کردن این نکته که تقصیر بحران امروز بر گردن مدیریت دولت‌ها در طول سال‌های مختلف بوده، نه موقعیت جغرافیایی تهران، پاک کردن صورت مسئله است. با این رویکرد، حتی اگر پایتخت به بهترین شهر نیز منتقل شود، خرابه‌ای دیگر بدتر از تهران به جای خواهد ماند.