اعتراض مردم علویجه اصفهان علیه کوه‌خواری

اقتصاد۲۴- مردم شهر علویجه در استان اصفهان، روز جمعه ۱۶ خرداد، با تشکیل زنجیره انسانی، اعتراض خود را به صدور مجوز برای فعالیت ۳۰ معدن در این منطقه اعلام کردند. به گفته مردم، معادن سنگ منطقه در حال کوه‌خواری هستند.

شهر علویجه، واقع در بخش مهردشت شهرستان نجف‌آباد، با جمعیتی حدود ۱۰ هزار نفر، در سال‌های اخیر با چالشی جدی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی و توسعه پایدار روبه‌رو شده است. علویجه در حاشیه رشته‌کوه‌های «چهارکوه» و «دره برزین» قرار دارد؛ مناطقی که بخشی از دیواره‌های شرقی زاگرس را تشکیل داده و به عنوان مراتع طبیعی و زیستگاه گیاهان دارویی شناخته می‌شوند.

با صدور مجوز‌های متعدد برای فعالیت‌های معدنی در این ناحیه، نگرانی‌هایی از سوی ساکنان محلی درباره آثار زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی این فعالیت‌ها مطرح شده است. معادن استخراج سنگ که در نقاط مختلف کوهستان‌های شمالی شهر آغاز به فعالیت کرده‌اند، به گفته اهالی، باعث کاهش منابع آبی، فرسایش خاک، تخریب پوشش گیاهی و تهدید مراتع و زمین‌های کشاورزی شده‌اند.

پیش‌تر معادن شن و ماسه در این منطقه فعالیت می‌کردند، اما از سال ۱۴۰۰ معادن سنگ مرمر در این منطقه سر برون آوردند که مردم نسبت به فعالیت این معادن و بی‌توجهی آنها به زیست‌بوم منطقه اعتراض دارند. شایان ذکر است که معادن مذکور مجوز وزارت صمت را دارند، اما سازمان محیط زیست به دلیل خلاء قانونی، توان تصمیم‌گیری برای صدور مجوز این معادن را ندارد.

سابقه اعتراض به معدن‌کاران در منطقه علویجه

در اردیبهشت ۱۴۰۰، با صدور مجوز جدید برای کشف و استخراج معدن در منطقه شمالی علویجه، مخالفت‌های مردمی شدت گرفت. این سومین معدن در منطقه بود و واکنش‌های گسترده‌ای در فضای مجازی و محلی در پی داشت. ساکنان منطقه کارزاری اینترنتی راه‌اندازی و در بیانیه کارزار مذکور تاکید کردند که حتی فعالیت‌های قانونی معدنی نیز در صورت آسیب زدن به منابع طبیعی و کیفیت زندگی، باید تحت بازنگری قرار گیرد.

یکی از محور‌های اصلی اعتراضات، بهره‌مند نشدن مردم علویجه از منافع اقتصادی معادن در کنار آسیب‌های محیط‌زیستی معادن است. آن‌طور که مردم در اعتراضات خود بیان کرده‌اند، فعالان این معادن غیربومی هستند و سود حاصل از استخراج منابع طبیعی به توسعه زیرساخت‌های محلی یا بهبود معیشت مردم منطقه منجر نشده است.

در کنار این مسائل، ظرفیت‌های بومی منطقه در حوزه‌هایی مانند گردشگری طبیعی و کشاورزی با محوریت گیاهان دارویی، از سوی جامعه محلی به عنوان گزینه‌هایی پایدار و کم‌خطرتر برای توسعه مطرح شده‌اند. به باور برخی از ساکنان معترض، توسعه گردشگری و کشاورزی در چارچوب بوم‌گردی و تولید محلی می‌تواند جایگزینی مناسب برای بهره‌برداری‌های پرمخاطره معدنی باشد.

با توجه به اهمیت حفاظت از منابع طبیعی و معیشت مردم، مساله فعالیت معادن در علویجه مستلزم بررسی‌های دقیق‌تری از سوی نهاد‌های مسئول است. تصمیم‌گیری‌های آینده در این زمینه باید بر اساس ارزیابی جامع تبعات محیط‌زیستی و اجتماعی انجام شود و منافع عمومی و بلندمدت ساکنان منطقه مد نظر قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:برنامه دولت برای کاهش ریسک مالی معدن چیست؟

یک دغدغه دیگر مردم علویجه این است که فعالیت معادن سودی به حال شهرشان نداشته و باعث توسعه و آبادانی شهر و افزایش درآمد مردم نشده است. همچنین نزدیکی این معادن به شهر علویجه آرامش مردم را بر هم زده است.

الزامی بر مجوز سازمان محیط زیست برای احداث معدن در خارج از مناطق حفاظت‌شده نیست!

مرجان شاکری، مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان، در اردیبهشت ۱۴۰۴ به ایرنا گفت: در برخی از موارد، مجوز معادن پیش از قرار گرفتن یک منطقه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست صادر و برای صاحبان این معادن حق مکتسبه ایجاد شده است. محیط زیست نسبت به فعالیت این معادن و خسارات محیط‌زیستی ناشی از آنها، پیگیر و مطالبه‌گر است و در صورت بروز مشکلات محیط‌زیستی، موضوع بررسی می‌شود.

او با اشاره به تقابل در برخی موارد به دلیل صدور مجوز برای افراد و ایجاد حق مکتسبه اظهار کرد: باید به صورت جدی به اثر فعالیت معادن بر محیط زیست پرداخته شود و صاحبان معادن باید تلاش کنند آثار منفی فعالیت خود را به حداقل برسانند.

همچنین، ایرج حشمتی، مدیرکل پیشین حفاظت محیط زیست استان اصفهان، در دی ۱۴۰۳ به ایرنا گفت: در علویجه و نجف‌آباد مسائل مختلفی درباره فعالیت معادن مطرح است. تعدد آنها، گسترش شهر‌ها و توپوگرافی منطقه در کنار هم مشکلاتی برای مردم ایجاد کرده است. آنچه فعالان محیط زیست در حوزه نجف‌آباد می‌گویند درست است و الزامات محیط‌زیستی چندان رعایت نمی‌شود که لازم است قانون‌گذار فکری به حال آن کند.به گفته او، رفع خلاء قانونی درباره معادن خارج از مناطق حفاظت‌شده ضروری است، زیرا در زمان حاضر استعلامی از سازمان حفاظت محیط زیست درباره این قبیل معدن‌ها صورت نمی‌گیرد و این سازمان دخالتی برای صدور مجوز فعالیت آنها ندارد.

با توجه به اظهارات مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، اگر معادنی خارج از مناطق حفاظت‌شده احداث شوند به مجوز سازمان حفاظت محیط زیست نیازی ندارد و تنها مجوز وزارت صمت کافی است. این در حالی است که به دلیل بسیاری از ملاحظات محیط‌زیستی و اجتماعی، مجوز این سازمان نیز ضروری است و در نبود نظارت درست، بسیاری از جوامع از بین می‌روند و تغییر کاربری رخ می‌دهد.

شایان ذکر است این اولین باری نیست که معادنی به دور از رویکرد توسعه پایدار در ایران احداث می‌شوند. گرچه توسعه معادن در ایران نیز امری ضروری است، اما معادن نمی‌توانند در هر اقلیمی و بدون توجه به ظرفیت‌های منطقه احداث شوند. با این اوصاف، شاید مقاومت‌های مردمی بتوانند مسئولان را اندکی به سوی الزامات توسعه پایدار هدایت کنند.

منبع: تجارت نیوز