افزایش ۴۰ درصدی طرح‌های پژوهشی تصویب‌شده بنیاد ملی علم ایران

باشگاه خبرنگاران جوان- پریزاد اقبالی؛ علی محمد سلطانی رئیس بنیاد ملی علم ایران در نشست خبری دستاوردهای بنیاد ملی علم ایران و همچنین برنامه‌های این بنیاد در سال آینده گفت:  در دنیای امروز، رسانه‌ها به عنوان پل ارتباطی میان نهاد‌های علمی و جامعه، نقشی کلیدی و بی‌بدیل ایفا می‌کنند. به ویژه در حوزه علم، این نقش به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: نخست، نقش رسانه‌های مکمل در ارتباط با مخاطبین، و دوم، مسئولیت آنها در ترویج علم.

وی افزود: علم به تنهایی نمی‌تواند با افکار عمومی به طور مستقیم ارتباط برقرار کند. در اینجا رسانه‌ها به عنوان یاریگرانی با میدان می‌آیند. روابط عمومی‌ها، مهم‌ترین وظیفه اطلاع‌رسانی را دارند، اما رسانه‌ها می‌توانند به عنوان واسطه‌های مؤثر عمل کنند و اطلاعات علمی را به شکلی جذاب و قابل فهم به مخاطبان منتقل کنند. از این رو، همکاری نزدیک میان نهاد‌های علمی و رسانه‌ها می‌تواند باعث ارتقاء اطلاعات عمومی از علم فناوری کمک شایانی شود.

وی افزود: نکته دیگر و حیاتی‌تر، نقش رسانه‌ها در ترویج علم است. موضوعاتی، چون «دانشمند» و دیگر نشریات علمی، به عنوان منابع ترویج علم می‌شوند، اما این حقیقت است که مردم به طور معمول به دنبال اطلاعات علمی هستند و لزوماً به این نشریات نمی‌روند. بنابراین، یکی از رسالت‌های بنیاد ملی علم ایران، علم را به زبان ساده و قابل فهم برای عموم مردم ترویج می‌کند. این اساس در سال‌های اخیر انجام شده است تا از طریق ارتباطات مستقیم با پژوهشگران، محتوایی تولید شود که با زبان عامیانه به جامعه منتقل شود.

او ادامه داد: به عنوان مثال، اگر پژوهشی در مورد سلول‌های خورشیدی پروسکایت انجام شود، رسانه‌ها می‌توانند این اطلاعات را به شکل خبر منتقل کنند، اما ترویج علمی این موضوع بیشتر و تخصصی‌تر است. همکاری میان‌ها و نهاد‌های علمی در تولید معتبر و علمی، می‌توان به شناخت بهتر جامعه از علم و تحقیق تبدیل و اعتماد عمومی را به نهاد‌های علمی افزایش داد. باید توجه داشت که انتشار نادرست می‌تواند به سلب اعتماد عمومی بیانجامد، بنابراین باید رسانه‌ها با دقت و هماهنگی، به ترویج علم بپردازند.

او تاکید کرد: در این راستا، پیشنهاد می‌شود که هر رسانه به طور اختصاصی یا با تقسیم کار میان رسانه‌ها، محتوای ترویجی تولید کند. این محتوا‌ها می‌تواند از طریق مصاحبه با پژوهشگران و کسب اطلاعات جدید، به روز و معتبر باشد. بنیاد ملی علم ایران نیز به عنوان یک منبع معتبر، می‌تواند در این زمینه همکاری‌های لازم را انجام دهد و علمی را به رسانه‌ها ارائه کند.

وی خاطرنشان کرد: در نهایت، باید به عنوان بنیاد علم ایران، که دو سال پیش نام خود را تغییر داد و به عنوان حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور شناخته شد، تبدیل شد، به دنبال حمایت از پژوهش و ترویج علم است. این امر کاشت درخت گردو است؛ سرمایه‌گذاری بلندمدتی که نیازمند صبر و توجه است و نباید به دنبال نتایج فوری بود. از این رو، رسانه‌ها می‌توانند با همکاری و هماهنگی، نقش مهمی در ترویج علم و دانش در جامعه ایفا کنند و به ارتقاء فرهنگ علمی کشور کمک کنند.

نقش بنیاد ملی علم در توسعه پژوهش‌های مرتبط با اقتصاد، جامعه و حکمرانی

او می‌گوید: پژوهش‌هایی که در بنیاد ملی علم ایران مورد حمایت قرار می‌گیرند، باید به یکی از سه رکن اساسی اقتصاد، اجتماع و حکمرانی مرتبط باشند. این معناست که هر پژوهشی باید اقتصادی داشته باشد و باعث تولید ثروت شود، یا با توجه به مسائل اجتماعی و چالش‌های آینده جامعه کمک کند، و یا برای تصمیم‌گیری‌های مردمی مورد نیاز را فراهم کند. ما بر این باوریم که حمایت‌های بنیاد ملی علم تأثیرات ملموسی در این حوزه‌ها به همراه داشته باشد، اما این تأثیرات ممکن است در کوتاه‌مدت قابل مشاهده نباشند و نیاز به زمان میان‌مدت و بلندمدت داشته باشند.

وی افرود: در این هفته دولت، فداکاری‌های شهیدان بزرگوار رجایی و باهنر و همچنین آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهور پیشین، مایلم گزارشی مختصر از حمایت‌های دولت جدید از بنیاد ملی علم ایران در یک سال جدید ارائه کردند.

او تاکید کرد: اولین نکته این است که معاونت علمی و فناوری در این مدت حمایت‌های چشمگیری از بنیاد ملی علم داشته است. هر مبلغی که در ردیف بودجه به تنهایی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان است، اما معاون علمی و فناوری با در نظر گرفتن ظرفیت‌های، به ما وعده‌های داده شده برای تخصیص ۶۰۰ میلیارد تومان داده می‌شود و اگر شرایط مهیا باشد، این رقم می‌تواند به هزار میلیارد تومان برسد.

وی افزود: نکته دوم، رشد قابل توجه تعداد طرح‌های تصویب شده در بنیاد ملی علم ایران در یک سال اخیر است. ما در بازه زمانی اول شهریور ۱۴۰۳ تا اول شهریور ۱۴۰۴ دریافته‌ایم ۵۳۰ میلیون تومان طرح تصویب شده بود، در حالی که این رقم در سال گذشته تنها ۳۰۲ میلیارد تومان بود. این افزایش ۴۰ درصدی نشان‌دهنده توجه و حمایت بیشتر از پژوهش‌های علمی است.

او تاکید کرد: سومین نکته، بهبود سرعت تعیین تکلیف طرح‌ها توسط اعضای هیئت علمی است. در این یک سال، تعیین زمان تکلیف طرح‌ها از ۱۰۶ روز به ۹۰ روز کاهش یافته است که این زمان در مقایسه با استاندارد‌های جهانی، زمان مناسبی به شماره می‌آید.

او می‌گوید: علاوه بر این، ما تصمیم داریم در حذف امضای قرارداد‌ها انجام دهیم که روند کار را به شکل دیجیتالی انجام داده و زمان امضای قرارداد‌ها از ۲۵ روز به روز کاهش یافته است.

در ادامه، می‌خواهم به فعالیت بنیاد ملی علم در استان‌های کشور اشاره کنم. در جدول هفتم سال گذشته، می‌توانیم تعداد طرح‌های ارسال شده، تعداد طرح‌های انتخاب‌شده و نرخ پذیرش آنها را مشاهده کنیم. نرخ پذیرش در کل کشور ۳۴.۶ درصد است. برخی استان‌ها مانند زنجان و همدان نرخ پذیرش بالاتری نسبت به این متوسط ​​دارند، به طوری که استان همدان با ۴۰.۶ درصد از این نظر در مقام بالاتری قرار دارد. این نشان می‌دهد که بنیاد ملی علم تلاش می‌کند تا از استان‌های کمتر حمایت کند و در داوری‌ها شرایط بهتری برای آنها ارائه شود.

به طور کلی، بنیاد ملی علم ایران با هدف پوشش دادن به همه نقاط کشور و حمایت از پژوهش‌های باکیفیت در تحقیق است تا نه تنها به توسعه کشور علمی کمک کند، بلکه به بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز یاری می‌رسد.

بنیاد ملی علم ایران به عنوان نهاد اصلی حمایت از پژوهش‌های علمی، همیشه بر این باور است که پژوهش‌ها باید به صورت هدفمند و با توجه به نیاز‌های جامعه انجام شوند. این هدف به ویژه در پژوهش‌های بنیادی که می‌تواند به کاربرد خاصی اشاره نکند، مهم است. سایر پژوهش‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که به ارکان اقتصاد، جامعه و حکمرانی کمک کنند. در این راستا، بنیاد ملی علم ایران از طریق اعلام فراخوان‌ها اقدام به جذب طرح‌های پژوهشی می‌کند.

اعضای هیئت علمی می‌توانند در هر زمانی که نیاز داشته باشند، طرح‌های خود را به ما ارسال کنند، اما عمده حمایت‌های ما بر اساس فراخوان‌ها انجام می‌شود. در سال جاری، به دلیل شرایطی که بر جامعه حاکم است و ممکن است به کم‌کاری در دولت و دانشگاه‌ها تبدیل شود، معاونت علمی و فناوری تصمیم‌گیری می‌کند که فراخوان‌هایی که تا پایان سال اعلام می‌شوند را در یک دوره چهار ماه از مرداد تا آبان ماه ارائه می‌کنند. این اقدام به منظور ایجاد شتاب در انجام پژوهش‌ها و تقویت فعالیت‌های علمی در کشور صورت گرفته است.

در ماه‌های اخیر، چند فراخوان مهم اعلام شده است. به عنوان نمونه، ما فراخوان «شب علم»، «زیست فناوری پزشکی» و «دروس آموزشی هوش مصنوعی» را معرفی کرده‌ایم. هدف این فراخوان‌ها ایجاد یک جه علمی در هوش مصنوعی و آموزشی در رشته‌های مختلف است. همچنین، محصولات بدیع و نوظهور و پزشکی دقیق به عنوان موضوعات کلیدی در این فراخوان‌ها قرار دارند. علاوه بر این، دو فراخوان در حوزه علوم انسانی و معارف دینی نیز در حال اجراست. این تلاش‌ها به منظور افزایش میزان پژوهش و تسریع در روند علمی کشور طراحی شده‌اند.

یکی از اولویت‌های ما در این دوره، بیشتر از دانشجویان دکترا و پزشک پسا دکترا حمایت می‌شود. به منظور ایجاد انگیزه و ارائه فضای مناسب برای ادامه فعالیت‌های علمی در داخل کشور، حمایت از رساله‌های دکترا به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. برای هر رساله دکترا، مبلغ ۲۸۸ میلیون تومان (معادل ۱۲ میلیون تومان در ماه) در نظر گرفته شده است. همچنین، ۶۰ میلیون تومان برای خرید مواد و تجهیزات و ۲۸۸ میلیون تومان برای هر محقق پسا دکترا (معادل ۲۴ میلیون تومان در ماه) تعیین شده است. این حمایت‌ها به دانشجویان این اطمینان را می‌دهند که می‌توانند در داخل کشور به تحصیل و پژوهش ادامه دهند.

با این حال، ما با چالش‌هایی نیز وارد می‌شویم، از جمله رها کردن تحصیلات دکترا توسط برخی از دانشجویان به دلیل مهاجرت. اما این حمایت‌ها می‌تواند به تحصیل و فعالیت‌های پژوهشی در کشور کمک کند. در برنامه هفتم توسعه نیز رساله‌های دکترا به عنوان اولویت تعریف شده و برای آنها مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و ۱۰۰ میلیون تومان برای گرنت خرید مواد و تجهیزات در نظر گرفته شده است.

در یک سال گذشته، دکترا و پروژه پسا دکترا را مورد حمایت قرار داد. این معناست که ۷۵۰ نفر از جوانان مستعد و پژوهشگر در حال حاضر و پیشبرد علمی در داخل کشور هستند. این تلاش‌ها نشان‌دهنده عزم راسخ بنیاد ملی علم ایران برای حمایت از پژوهش‌های هدفمند و ارتقاء سطح علمی جامعه است.