انفجار خاموش؛ ناگفته‌های رکود و بحران اقتصادی در رژیم اسرائیل

باشگاه خبرنگاران جوان - از زمانی که شروع جنگ بین ایران و رژیم اسرائیل آشکار شد، پیامد‌های این رویارویی تنها ابعاد امنیتی و نظامی را شامل‌نمی‌شود، بلکه شوک اقتصادی بی‌سابقه‌ای به رژیم اسرائیل وارد کرده‌است.

اگرچه جنگ بیش‌از دو هفته طول نکشید، اما هر روز بُعد جدیدی از اثرات مادی، انسانی و اقتصادی آن، ازجمله اینکه شکنندگی ساختار اقتصادی رژیم آشکار می‌شود تا رژیم اسرائیل از ادعای «رژیمی قدرتمند» به «رژیمی غرق در بحران‌های مالی و اجتماعی» تبدیل‌شود.

رکود اقتصادی بی‌سابقه

در کنار موج جدید تورم و گرانی، نشانه‌های رکود اقتصادی فراگیر از داده‌های بیکاری و اشتغال در رژیم اسرائیل درحال آشکار‌شدن است. به‌گفته «کالکالیست» ژوئن شاهد جهش دراماتیک نرخ بیکاری در اسرائیل بود، میانگین بیکاری از ۴.۲ درصد در ماه‌مه به ۱۰.۱ درصد در ژوئن افزایش‌یافت، این به‌معنای خروج ۴۶۵ هزار نفر از بازارکار رژیم اسرائیل است، رقمی بی‌سابقه که این رژیم دهه‌ها شاهد آن نبوده است.

افزون‌برآن، این جهش بیش‌از آنکه بیانگر داده‌هایی درباره افزایش بیکاری باشد، بیانگر اختلالات ساختاری در بازارکار است که تأثیری مستقیم روی ثبات اقتصادی رژیم اسرائیل می‌گذارد.

این داده‌ها همچنین نشان‌می‌دهد، این جهش به‌خاطر اخراج‌های گسترده نبوده، بلکه دلیل آن تعطیلی شبه‌کامل مشاغل و عدم توانایی صد‌ها هزارنفر در رسیدن به محل‌کار به‌دلیل وضعیت امنیتی است.  

نرخ اشتغال نیز شاهد افتی تاریخی از ۶۰.۸ درصد به ۵۶.۸ درصد بود، یعنی حدود ۲۹۲ هزار نفر ظرف یک‌ماه شغل خود را از دست‌داده‌اند.

اگرچه «بیکاری کلاسیک» -افرادی‌که واقعا جویای کارند- از ۳.۱ درصد به ۲.۷ درصد کاهش‌یافت، اما این کاهش به‌دلیل ناامیدی از یافتن کار در شرایط جنگ تفسیر می‌شود، نه نشانه بهبود بازارکار.

انفجار قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید

یکی از مهم‌ترین پیامد‌های جنگ، افزایش سرسام‌آور قیمت کالاهای‌اساسی، به‌ویژه موادغذایی و آشامیدنی بود. شرکت‌های بزرگ صهیونیستی قیمت شکلات، قهوه، نوشابه، برنج و سایر محصولات‌مصرفی را افزایش‌داده‌اند. هم‌اکنون ۵۲ درصد صهیونیست‌ها از وضعیت مالی وخیم خود شکایت دارند.

نظرسنجی Facto Strategic Research وابسته به کالکالیست نشان‌می‌دهد، افزایش قیمت‌ها صرفاً موج تورمی موقت نیست، بلکه موجب تغییر الگو‌های مصرف صهیونیست‌ها شده‌است.

طبق این نظرسنجی، بیش‌از ۹۵ درصد پاسخ‌دهندگان تأکید کردند، هزینه زندگی طی سال‌گذشته به‌شدت افزایش یافته؛ تقریباً یک‌سوم پاسخ‌دهندگان نیز گفتند، درحال بررسی مهاجرت دائمی هستند، پدیده‌ای که از آن تحت‌عنوان «فروپاشی اجتماعی» یاد می‌شود و طی جنگ‌های طولانی رخ‌می‌دهد. نکته قابل‌توجه اینکه ۸۰ درصد پاسخ‌دهندگان، حکومت را مسئول بحران مالی می‌دانند و نتانیاهو را متهم به عدم‌کفایت در مدیریت پیامد‌های جنگ و جلوگیری از فروپاشی استاندارد‌های زندگی می‌دانند.

همین نظرسنجی نشان‌می‌دهد، ۹۹ درصد شرکت‌کنندگان به‌دلیل افزایش قیمت‌ها سبک‌زندگی خود را تغییر داده‌اند. بیش‌از ۶۰ درصد دیگر به رستوران نمی‌روند، ۴۲ درصد خرید موادغذایی را کاهش داده‌اند و ۳۶ درصد دیگر مانند گذشته از بیرون غذا سفارش‌نمی‌دهند. این شاخص‌ها آشکارا به رکود خفقان‌آور مصرف اشاره دارد که می‌توان آن را «اعتصاب‌اجتماعی خاموش» توصیف کرد، چون بخش‌های بزرگی از جامعه برای حفظ باقی‌مانده درآمد خود از هزینه‌کرد‌های غیرضروری خودداری می‌کنند.

لطمات مادی بسیار بالاتر از برآورد‌های رسمی

شوک اقتصادی به بازارکار محدود نمی‌شود. مقامات رژیم می‌گویند، جنگ با ایران تقریباً ۱۲ میلیارد دلار هزینه مستقیم برای اقتصاد دربرداشته، ازجمله هزینه‌های نظامی، خسارات موشکی، غرامت‌ها و بازسازی. اگر خسارات غیرمستقیم را نیز درنظربگیریم، این رقم از ۲۰ میلیارد دلار فراتر می‌رود.

«یدیعوت‌آحارانوت» در این‌باره می‌گوید، تنها هزینه جنگ برای حاکمیت ۷ میلیارد دلار بوده و این سؤالاتی درباره امکان‌سنجی بودجه‌دفاعی اعلام‌شده برای سال ۲۰۲۵ مطرح می‌کند، بودجه‌ای که تنها ۱۱۰ میلیارد شِکِل تخمین‌زده شده بود، درحالی‌که هزینه‌های واقعی به ۲۰۰ میلیارد شِکِل می‌رسد.

بحران پرداخت‌غرامت و فقدان شبکه امنیت اقتصادی و اجتماعی

حملات ایران خسارات مالی گسترده‌ای در اسرائیل به‌بار آورده‌است؛ سازمان پرداخت غرامت رژیم اسرائیل اعلام‌کرده، نزدیک‌به ۵۰ هزار درخواست غرامت دریافت کرده‌است. پرداخت‌ها تا اواسط ماه ژوئیه به بیش‌از ۲.۵ میلیارد شِکِل رسیده و انتظار می‌رود، به ۵ میلیارد شِکِل (۱.۵میلیارد دلار) برسد.

گزارش‌ها از تخریب گسترده چندین ساختمان در مؤسسات بزرگی مانند مؤسسه وایزمن و پالایشگاه حیفا حکایت‌دارد و خسارات وارده به مؤسسه وایزمن به‌تنهایی حدود ۲ میلیارد شِکِل تخمین زده شده‌است.

به‌گفته «آدام بلومبرگ»، معاونت اقتصادی سندیکای کارگران رژیم اسرائیل، نبود «شبکه ایمنی اقتصادی» در طول جنگ مسئله بسیار نگران‌کننده‌ای است. اقتصاد رژیم اسرائیل تقریباً کاملا تعطیل‌شده، به استثنای چند کارخانه حیاتی همه کارخانجات تعطیل هستند، چیزی‌که حتی طی جنگ غزه نیز اتفاق نیفتاد.

بلومبرگ تأکید می‌کند، هزینه فلج‌شدن اقتصاد رژیم اسرائیل روزانه به‌حدود ۱.۵ میلیارد شِکِل می‌رسد، درحالی‌که هیچ سازوکاری برای حمایت از کارگران یا مشاغل وجود ندارد.

بحران نقدینگی در شرکت‌های بزرگ و ضربه به بخش فناوری

به‌گزارش «معاریو»، ده‌ها شرکت بزرگ رژیم اسرائیل به‌دلیل توقف تولید و اختلال در چرخه اقتصادی، دیگر قادر به پرداخت حقوق کارمندان خود نیستند. این امر موجب بروز بحران اجتماعی همه‌گیری خواهد شد، مگراینکه شرکت‌ها به‌سرعت غرامت‌هایشان را دریافت کنند یا حاکمیت مستقیما وارد عمل‌شود.

در بخش فناوری، رژیم اسرائیل سال‌ها به‌دنبال معرفی خود به‌عنوان قطب منطقه‌ای در بخش فناوری و سرمایه‌گذاری است، اما حملات موشکی ایران، به این تصویر ضربه شدیدی زده و موجب بروز بحران‌مالی در اقتصاد این رژیم شده است. روزنامه «فایننشال‌تایمز» به نقل از منابع بانکی اسرائیلی می‌گوید، سرمایه‌گذاران بزرگ خارجی، در قرارداد‌ها و همکاری‌های خود با شرکت‌های اسرائیلی بازنگری کرده‌اند.

برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری اروپایی تزریق سرمایه به بازار رژیم اسرائیل را تعلیق کرده‌اند. تحلیلگران نسبت به اینکه این وضعیت خطر ریسک سرمایه‌گذاری در اقتصاد ر/رژیم اسرائیل را افزایش می‌دهد و شرکت‌های فناوری را مجبور به ترک این رژیم می‌کند، هشدار داده‌اند. آنها تأکیدمی‌کنند، این وضعیت پیامد‌های راهبردی طولانی‌مدتی روی اقتصاد رژیم اسرائیل خواهد گذاشت.

پایان افسانه اقتصادی رژیم اسرائیل؟

داده‌های ژوئیه شاید نشانه‌هایی از «ثبات زمان جنگ» را نشان‌دهد، اما این به‌معنای بازگشت به‌حالت عادی نیست، بلکه به‌معنای وضعیت اضطراری بلندمدت است. جنگ با ایران نشان‌داد، اقتصاد رژیم اسرائیل در مواجهه با هرگونه شوک‌خارجی شکننده است و ساختار آن که برای یک‌مدل اقتصادی باز غربی طراحی‌شده، نمی‌تواند مقابل یک محیط‌جنگی تمام‌عیار مقاومت کند.

اگرچه برخی از مقامات صهیونیستی تلاش‌می‌کنند، این بحران را «موقتی» جلوه‌دهند، اما شاخص‌های میدانی، ازجمله فرسایش طبقه‌متوسط، افزایش‌بیکاری، تغییر الگوی‌مصرف و فروپاشی زنجیره‌های تأمین، تصویری بسیار تاریک‌تر از اقتصاد رژیم اسرائیل ترسیم و تأکید‌می‌کنند، «رژیم اسرائیل پس‌از جنگ ایران» از نظر اقتصادی، اجتماعی و روانی مانند قبل نخواهد شد.

منبع: فارس