انقلاب پسران ایران علیه دانشگاه

آمارهای رسمی کنکور سراسری در سال‌های اخیر حکایت از تحولی نگران‌کننده دارد: پسران ایرانی به طور فزاینده‌ای از تحصیلات دانشگاهی رویگردان شده‌اند.

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، روند کاهشی علاقه پسران برای ورود به دانشگاه، که همزمان با گسترش تبلیغات علیه ارزش مدرک دانشگاهی و تشویق به ورود زودهنگام به بازار کار شکل گرفته، از نظر برخی از کارشناسان، تصویری هشداردهنده از آینده نیروی کار متخصص کشور ترسیم می‌کند.

بررسی دقیق آمار دهه گذشته نشان می‌دهد که حضور پسران در کنکور نه تنها سهم کمتری نسبت به دختران داشته، بلکه با شیبی نزولی در حال کاهش است. در سال ۱۳۹۳ از مجموع ۱,۰۳۱,۳۲۲ داوطلب کنکور، تعداد ۴۲۲,۴۷۰ نفر (۴۱ درصد) را پسران تشکیل می‌دادند. این در حالی است که در سال ۱۴۰۱، با وجود افزایش کلی داوطلبان به ۱,۴۴۸,۹۵۹ نفر، سهم پسران به ۵۷۴,۰۰۵ نفر (۳۹.۷ درصد) کاهش یافت. اما نگران‌کننده‌تر آنکه در سال ۱۴۰۳، از ۹۸۴,۲۱۴ داوطلب تنها ۳۶۳,۶۵۷ نفر (۳۷ درصد) پسر بودند.

این ارقام به وضوح نشان می‌دهد که در طول یک دهه گذشته، علیرغم رشد جمعیت، شاهد کاهش ۵۸,۸۱۳ نفری تعداد پسران در کنکور و افت ۴ درصدی سهم آنان از کل داوطلبان بوده‌ایم. این روند نزولی دلایل متعددی دارد که نیازمند بررسی دقیق است.

از سرگردانی سیستم آموزشی تا تبلیغات علیه تحصیل!

در فضای مجازی و رسانه‌های جمعی، تبلیغات گسترده‌ای با شعارهایی مانند "مدرک بی‌کاربرد است" و "زودتر پول دربیاور" در جریان است که به ویژه بر پسران تأثیرگذار بوده است. در این مووع سرگردانی سیستم اموزشی نیز نقش اساسی دارد. از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها را واداشته تا پسران خود را زودتر به بازار کار بفرستند تا به عنوان کمک‌خرج خانواده عمل کنند.

علاوه بر سرگردانی سیستم آموزشی از ابتدایی تا عالی، جذابیت مشاغل فنی و مهارتی نیز در این میان نقش مهمی ایفا می‌کند. رشد چشمگیر مشاغلی مانند تعمیرات موبایل، برنامه‌نویسی و فعالیت‌های فریلنسری که نیاز چندانی به مدرک دانشگاهی ندارند، بسیاری از جوانان را به سمت خود جذب کرده است. این در حالی است که بی‌اعتمادی به آینده تحصیلی و بیکاری گسترده فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز انگیزه پسران برای ادامه تحصیل را کاهش داده است.

پیامدهای یک اتفاق مهم

پیامدهای این روند برای کشور می‌تواند بسیار جدی باشد. کاهش نیروی متخصص مرد در رشته‌های حیاتی مانند مهندسی و پزشکی، ایجاد شکاف جنسیتی آموزشی که ممکن است به شکاف مهارتی در بازار کار بینجامد، و تشدید نابرابری‌های اجتماعی از جمله این تبعات است. در این شرایط، دختران با وجود تحصیلات عالی بیشتر، با معضل بیکاری مواجه خواهند شد.

به نظر می‌رسد سیستم آموزشی ایران در حال از دست دادن یک نسل کامل از پسران جوان است. اگر این روند ادامه یابد، در آینده‌ای نه چندان دور با کمبود شدید نیروی کار متخصص مرد در بخش‌های حیاتی کشور مواجه خواهیم شد. حتی ممکن است در بحث ازدواج این پسران با دختران تحصیلکرده نیز، اتفاقات عجیب و غریبی رخ دهد.

این پرسش مطرح است که آیا وقت آن نرسیده که سیاستگذاران و برنامه‌ریزان آموزشی به فکر چاره‌اندیشی اساسی برای این معضل باشند؟ آینده نیروی انسانی کشور در گرو تصمیم‌گیری‌های امروز ماست.