برابری دیجیتال: شکاف دسترسی به اینترنت و پیامد‌های اقتصادی جهانی

اقتصاد۲۴- مریم آیتی: دنیای امروز بیش از هر زمان دیگری به اینترنت و فناوری‌های دیجیتال وابسته است. دسترسی گسترده و باکیفیت به شبکه‌های اینترنتی، نه تنها تسهیل‌کننده ارتباطات و آموزش است، بلکه به رشد اقتصاد جهانی، توسعه کسب‌وکار‌ها و ارتقای رفاه اجتماعی کمک می‌کند. با این حال، بخش قابل توجهی از جمعیت جهان هنوز از این امکانات محروم است و این وضعیت منجر به ایجاد شکاف دیجیتال و محدود شدن فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی شده است.

ابعاد و ماهیت شکاف دیجیتال

• تفاوت‌های جغرافیایی: در بسیاری از مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته، زیرساخت‌های اینترنتی ضعیف یا ناکافی است و سرعت اتصال به شبکه محدود می‌باشد.

• تبعیض اجتماعی و اقتصادی: خانواده‌ها و افراد با درآمد پایین، اغلب توانایی تهیه دستگاه‌های دیجیتال و هزینه اینترنت را ندارند. این امر باعث می‌شود که دسترسی به آموزش آنلاین، خدمات بانکی و بازار‌های جهانی محدود شود.

• شکاف جنسیتی و سنی: زنان و افراد مسن‌تر در بسیاری از کشور‌های جهان کمتر از تکنولوژی‌های دیجیتال بهره می‌برند، که این مسأله نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی را تشدید می‌کند.

پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی نابرابری دیجیتال

• کندی رشد اقتصادی: کشور‌ها و مناطق محروم از اینترنت پرسرعت، نمی‌توانند در اقتصاد دیجیتال مشارکت فعال داشته باشند. این محدودیت باعث کاهش بهره‌وری، فرصت‌های شغلی و درآمد سرانه می‌شود.

• کاهش فرصت‌های آموزشی و توانمندسازی: عدم دسترسی به ابزار‌های آموزشی آنلاین باعث عقب‌ماندگی نسل‌های جوان و محدود شدن ظرفیت نیروی انسانی برای مشاغل مدرن و فناوری‌محور می‌شود.

• ایجاد نابرابری جهانی: شکاف دیجیتال فاصله بین کشور‌های توسعه‌یافته و در حال توسعه را افزایش می‌دهد و خطر ایجاد دو قطبی اقتصادی جهانی را تقویت می‌کند.

نمونه‌های جهانی و اقدامات کشور‌ها برای برابری دیجیتال

• فنلاند و کره جنوبی: این کشور‌ها سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زیرساخت‌های اینترنتی انجام داده‌اند و دسترسی پرسرعت تقریباً برای همه شهروندان فراهم است.

• هند و اندونزی: برنامه‌های ملی برای گسترش اینترنت روستایی و ارائه آموزش‌های دیجیتال به مردم محروم در دستور کار قرار گرفته است، هرچند هنوز شکاف قابل توجهی وجود دارد.

• ایالات متحده: توسعه خدمات اینترنتی با کیفیت بالا برای مناطق روستایی در دستور کار است و شرکت‌های خصوصی و دولتی در این حوزه همکاری می‌کنند.

• پیشتازی کشور‌های اسکاندیناوی: فنلاند، نروژ و سوئد به عنوان کشور‌هایی با بیشترین دسترسی دیجیتال و کمترین شکاف اینترنتی شناخته می‌شوند و این موضوع موجب ارتقای رفاه و توسعه اقتصادی در سطح ملی شده است.

فواید دسترسی برابر به اینترنت و اقتصاد دیجیتال

• رشد کسب‌وکارها: دسترسی همگانی به اینترنت، امکان توسعه کسب‌وکار‌های آنلاین و ورود به بازار‌های بین‌المللی را فراهم می‌کند.

• ارتقای آموزش و مهارت‌ها: آموزش آنلاین و دوره‌های دیجیتال موجب توانمندسازی نیروی انسانی و ارتقای مهارت‌های فنی و حرفه‌ای می‌شود.

• کاهش نابرابری: دسترسی برابر به اطلاعات و خدمات، موجب کاهش شکاف اقتصادی و اجتماعی می‌شود و فرصت‌های برابر برای همه افراد ایجاد می‌کند.

• حفظ محیط زیست و کاهش ترافیک: استفاده از خدمات دیجیتال و آموزش آنلاین، نیاز به سفر‌های حضوری را کاهش می‌دهد و به حفظ منابع طبیعی و کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک می‌کند.

راهکار‌های عملی و پیشنهادی برای از بین بردن شکاف دیجیتال

برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های موجود، چند محور کلیدی پیشنهاد می‌شود:

• گسترش زیرساخت‌های اینترنت و شبکه ملی اطلاعات

۱- توسعه شبکه‌های پرسرعت و افزایش پوشش اینترنت در مناطق محروم

۲- ایجاد دسترسی برابر به خدمات دیجیتال، آموزش آنلاین و تجارت الکترونیک

• سرمایه‌گذاری در آموزش و مهارت‌های دیجیتال

۱- ایجاد دوره‌های آموزش دیجیتال و مهارت‌های تخصصی برای جوانان و کارکنان

۲- استفاده از پلتفرم‌های آموزش آنلاین و شتاب‌دهنده‌های استارتاپی

• توسعه اقتصاد دیجیتال و حمایت از استارتاپ‌ها

۱- ارائه حمایت‌های مالی، مشاوره‌ای و قانونی به استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک فناوری محور

۲- ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید و رشد صنایع نوآورانه

• ایجاد سیاست‌های حمایتی برای کاهش نابرابری دیجیتال

۱- تمرکز بر دسترسی برابر به فناوری و آموزش در مناطق کم‌برخوردار

۲- ایجاد مشوق‌های اقتصادی برای شرکت‌هایی که در مناطق محروم فعالیت می‌کنند

• ارتقای زیرساخت‌های مالی و پرداخت الکترونیک

۱- توسعه شبکه‌های امن پرداخت الکترونیک

۲- تسهیل خدمات بانکی دیجیتال برای افزایش شفافیت اقتصادی و رشد کسب‌وکار‌های کوچک