بلاتکلیفی گاز‌های گم‌شده در اعماق اقیانوس

اقتصاد۲۴- محدودیت‌های تحریمی باعث شده‌اند در چاه‌هایی که از تکنولوژی‌های قدیمی استفاده می‌شود، تنها ۵۰ تا ۶۰ درصد گاز موجود قابل برداشت باشد. این در حالی است که در کشور‌های پیشرفته مانند نروژ یا قطر، با استفاده از روش‌های مدرن مثل حفاری هوشمند و تزریق مواد شیمیایی، بیش از ۸۰ درصد گاز مخازن استخراج می‌شود. این شکاف بزرگ نشان‌دهنده حجم عظیمی از گاز است که در چاه‌های ایران به حال خود رها شده و به هدر می‌رود.

تحریم‌های بین‌المللی یکی از عوامل اصلی عقب‌ماندگی تکنولوژیک ایران در صنعت گاز است. این تحریم‌ها دسترسی به تجهیزات مدرن، همکاری با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، و انتقال دانش فنی را دشوار کرده‌اند. در حالی که کشور‌هایی مانند قطر با سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌هایی مثل شل و توتال، میدان گازی پارس جنوبی را به حداکثر بهره‌وری رسانده‌اند، ایران در سمت دیگر این میدان مشترک، همچنان با روش‌های قدیمی و هدر رفت بالا دست و پنجه نرم می‌کند.

یکی از مشکلات اصلی روش‌های قدیمی، ناتوانی آنها در مدیریت افت فشار مخزن است. با گذشت زمان و برداشت گاز، فشار طبیعی مخزن کاهش می‌یابد و بخش زیادی از گاز باقی‌مانده دیگر قابل استخراج نیست. در مقابل، تکنولوژی‌های پیشرفته مانند تزریق گاز نیتروژن یا استفاده از پمپ‌های فشار قوی می‌توانند فشار مخزن را حفظ کرده و گاز بیشتری را به سطح بیاورند. اما در ایران، به دلیل محدودیت‌های مالی، تحریم‌ها و نبود دسترسی به این تجهیزات، چنین روش‌هایی کمتر استفاده می‌شوند.

علاوه بر این، در برخی میدان‌ها، گاز در شکاف‌ها و لایه‌های زیرزمینی محبوس می‌شود که با ابزار‌های قدیمی قابل دسترسی نیست. این گاز‌ها به مرور زمان یا در زمین باقی می‌مانند یا به صورت نشتی به اتمسفر راه پیدا می‌کنند و مشکلات زیست‌محیطی ایجاد می‌کنند.

روش‌های قدیمی استخراج که در بسیاری از میدان‌های گازی ایران به کار گرفته می‌شوند، عمدتاً وابسته به فشار طبیعی مخازن و تجهیزات ساده مکانیکی هستند. این روش‌ها در دهه‌های گذشته شاید کافی به نظر می‌رسیدند، اما با پیچیده‌تر شدن مخازن گازی و عمیق‌تر شدن چاه‌ها، دیگر کارایی لازم را ندارند. در این روش‌ها، گاز‌هایی که در لایه‌های متراکم‌تر یا دور از دسترس‌تر مخزن قرار دارند، به دام می‌افتند و امکان استخراج آنها وجود ندارد.

ایران با بیش از ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گاز طبیعی، پس از روسیه دومین کشور جهان از نظر حجم گاز است. اما این جایگاه درخشان با یک واقعیت تلخ همراه است و آن اینکه بخش قابل توجهی از این ثروت عظیم به دلیل بهره‌برداری با روش‌های قدیمی و ناکارآمد، در داخل چاه‌ها باقی می‌ماند و هرگز به سطح زمین نمی‌رسد. هدر رفت گاز در مرحله استخراج، معضلی است که سال‌هاست گریبان صنعت انرژی ایران را گرفته و نیازمند توجه فوری است.

بیشتر بخوانید:شوک ترکیه به کشورهای صادرکننده گاز

معضلات زیست‌محیطی نیز از این هدر رفت، آزار دهنده است چرا که نشت گاز متان از چاه‌های متروکه یا بهره‌برداری ناقص، به گرمایش زمین دامن می‌زند. متان ۲۵ برابر بیشتر از دی‌اکسید کربن در تغییرات اقلیمی نقش دارد و سالانه معادل ۵۰ میلیون تن CO۲ به جو زمین اضافه می‌کند.

هدر رفت گاز در چاه‌های ایران به دلیل روش‌های قدیمی استخراج، نه تنها یک فاجعه اقتصادی و زیست‌محیطی است، بلکه نشان‌دهنده فرصت‌های از دست‌رفته‌ای است که می‌توانست آینده بهتری برای کشور رقم بزند.

در جهانی که انرژی حرف اول را می‌زند، ایران نمی‌تواند به روش‌های گذشته تکیه کند. وقت آن رسیده که با نگاهی به آینده و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های مدرن، گاز‌های گم‌شده در اعماق را نجات دهیم و از این ثروت ملی به بهترین شکل استفاده کنیم.

سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین بسیار ضروریست. خرید تجهیزات پیشرفته و استفاده از روش‌هایی مانند حفاری جهت‌دار و سیستم‌های هوشمند کنترل فشار می‌تواند تا حدود زیادی راهگشا باشد.

منبع: نفت خبر