تحلیل عراقچی درباره احتمال جنگ قریب الوقوع

اقتصاد۲۴- سیدعباس عراقچی در برنامه تلویزیونی «جریان» با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه گفت «تصوری از قریب‌الوقوع بودن جنگ ندارم» و تأکید کرد که آمادگی دفاعی، مهم‌ترین عامل بازدارنده در برابر تهدید است. این اظهارنظر در شرایطی بیان می‌شود که اسرائیل همچنان به ارسال پیام‌های هشدارآمیز ادامه می‌دهد، آمریکا و اروپا از «آخرین فرصت» برای گفت‌و‌گو سخن می‌گویند و رسانه‌های خارجی در هفته‌های اخیر، از احتمال «دور دوم» درگیری تا پیش از پایان سال خبر داده‌اند.

ارزیابی میدانی پس از جنگ ۱۲ روزه

به گزارش رویترز و فایننشال تایمز، حملات اسرائیل در تیرماه ۱۴۰۴ که با حمایت لجستیکی آمریکا انجام شد، به زیرساخت‌های هسته‌ای و برخی تأسیسات نظامی ایران خساراتی وارد کرد. این حملات، در تحلیل برخی اندیشکده‌های غربی نیز تصویر بازدارندگی ایران را به چالش کشیده و همزمان سناریوی «بازگشت به میز مذاکره» را تقویت کرده است. با این حال، تل‌آویو صراحتاً هشدار داده که در صورت بازسازی سریع ظرفیت‌ها، دور تازه عملیات قابل انتظار خواهد بود. این وضعیت، نوعی «تعادل ناپایدار» ایجاد کرده که از یک‌سو مانع جنگ فوری می‌شود و از سوی دیگر، خطر تشدید را از میان نبرده است.

تهدید‌های اسرائیل و سناریوی «دور دوم»

رسانه‌های اسرائیلی مانند جروزالم پست و کانال ۱۲ تلویزیون این رژیم، طی هفته‌های اخیر بار‌ها از احتمال اجرای «دور دوم» حملات سخن گفته‌اند. برخی تحلیلگران امنیتی غربی که نوشته‌هایشان در فارن پالیسی و مرکز مطالعات CTP منتشر شده، معتقدند اگر ایران مسیر بازسازی شتاب‌زده را انتخاب کند، اسرائیل پیش از پایان سال میلادی اقدام خواهد کرد. همزمان، بخشی از محافل امنیتی اسرائیل هشدار داده‌اند که تهران در صورت وقوع درگیری دوم، ضربتی‌تر اقدام کرده و پاسخ می‌دهد تا برداشت‌ها درباره آسیب‌پذیری‌اش را تغییر دهد.

جبهه لبنان و ریسک لغزش به درگیری

برخی از تحولات در منطقه نیز احتمال ایجاد یک درگیری دیگر را تقویت می‌کنند. مثلا همین طرحی که آمریکا به دولت لبنان ارائه کرده تا طی زمان باقی مانده تا پایان سال جاری میلادی، حزب‌الله را خلع سلاح کنند. اسرائیل تعهد می‌دهد که در برابر این خلع سلاح، عملیات نظامی را متوقف کند، اما این طرح، با مخالفت صریح حزب‌الله مواجه شده و موضع تهران نیز در این خصوص مشخص است. سفر اخیر علی لاریجانی به بیروت و دیدار با مقامات لبنانی نیز تحت‌الشعاع همین بحث قرار داشت. 

بیشتر بخوانید:عکس/ بازدید عراقچی از روند ارائه خدمات به زائران ایرانی در نجف

کارشناسان در گفت‌و‌گو با المانیتور تأکید کرده‌اند که شکست این طرح یا وقوع حادثه‌ای بزرگ در مرز، می‌تواند جرقه تشدید درگیری را بزند؛ اما فعلاً فشار واشنگتن و ملاحظات داخلی لبنان، احتمال جنگ فوری را کاهش داده است.

موضع اروپا و آمریکا؛ پنجره دیپلماسی هنوز باز است

سه کشور اروپایی تهدید کرده‌اند که اگر تهران به مسیر همکاری با آژانس بازنگردد، مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال می‌کنند. دولت آمریکا نیز بر «فشار هدفمند» در کنار مهار میدانی تأکید دارد. این رویکرد، ضمن حفظ فشار، امکان بازگشت به گفت‌و‌گو را باز می‌گذارد و در کوتاه‌مدت به نفع جلوگیری از درگیری مستقیم عمل می‌کند.

پیام تهران؛ بازدارندگی همراه با مدیریت بحران

در تهران، اما به رغم مواضع تند طیف رادیکال که همواره بر طبل جنگ می‌کوبند، تحلیل‌هایی که در روزنامه‌های نزدیک به دولت منتشر شده، نشان می‌دهد که رویکردی عمل‌گرایانه برای جلوگیری از دور دوم درگیری در حال تقویت است. اظهارات عراقچی که گفته «آمادگی برای جنگ، مهم‌ترین عامل جلوگیری از جنگ است» با این خط مشی همخوانی دارد. به نظر می‌رسد که ایران ترجیح می‌دهد هزینه‌ها را از مسیر ترکیب بازدارندگی دفاعی و دیپلماسی مدیریت کند و وارد یک درگیری مستقیم دیگر نشود.

نه جنگ فوری، نه صلح پایدار

در مجموع به نظر می‌رسد که احتمال جنگ فوری در شرایط کنونی پایین تا متوسط باشد. تهدید‌ها بسیار است، اما مسیر‌های دیپلماتیک نیز هنوز فعال است. با این حال نباید احتمال تشدید تنش‌ها و برخی درگیری‌های در منطقه به خصوص در لبنان را نادیده گرفت.

اینکه ایران و اسرائیل چنانچه برخی می‌گویند ظرف ماه‌های آتی به یک درگیری مستقیم دیگر وارد می‌شود یا خیر، اما به شکست یا ثمربخشی دیپلماسی و تحولات در جبهه لبنان و پرونده هسته‌ای ایران بستگی دارد.

به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی اگرچه صلح پایدار قابل تصور نیست، اما طرفین با وجود همه فشار‌ها و تهدیدها، هنوز دنبال «خرید زمان» هستند؛ زمانی برای آزمودن مسیر‌های کنترل تنش و جلوگیری از چرخه تشدید.

منبع: رویداد24