ترندهای مصرف‌گرایی سلامت روان را می‌بلعند

باشگاه خبرنگاران جوان- سعیده سعیدی، روان‌شناس و جامعه‌شناس، به بررسی پدیده مصرف‌گرایی و تأثیر آن بر سلامت روان افراد پرداخت و با طرح این پرسش که چرا برخی کالا‌ها مانند عروسک‌هایی با ظاهر نه‌چندان جذاب، به یک ترند جهانی تبدیل می‌شوند، گفت: این مسئله ریشه در نیاز‌های فیزیولوژیکی و روان‌شناختی انسان دارد.

سعیدی تأکید کرد: ما برای بقا به یک سری هورمون‌ها نیاز داریم، از جمله دوپامین که باعث ایجاد لذت و انگیزه می‌شود. زمانی که به سمت ترند‌ها می‌رویم، نیاز‌های کاذبی ایجاد می‌شود که دوپامین سریع، اما ناپایداری به ما می‌دهد. این نیاز‌ها تلقینی هستند و به همین دلیل زودگذر و غیر قابل دوام‌اند.

وی با اشاره به مثال عروسک‌هایی که پس از باز شدن، بلافاصله برای فروش گذاشته می‌شوند، افزود: این رفتار نشان‌دهنده عدم دلبستگی عمیق به کالاست. درگذشته، عروسک‌های دوران کودکی برای ما ارزش عاطفی داشتند، اما امروزه حتی کودکان به این کالا‌های گران‌قیمت دلبستگی پایداری ندارند.

این روان‌شناس توضیح داد: شرکت‌های تولیدی با استفاده از تکنیک‌های بازاریابی و تبلیغات، افراد را به سمت مصرف‌گرایی سوق می‌دهند. این مسئله به‌ویژه در میان افرادی باعزت نفس پایین بیشتر دیده می‌شود.

سعیدی گفت: موج‌سواری‌های مالی بزرگی ایجاد می‌شود که پشت آن هیچ منطق یا ارزش واقعی وجود ندارد. این رفتار‌ها نه‌تنها برای فرد، بلکه برای جامعه نیز زیان‌بار است.

وی همچنین به تفاوت‌های نسل‌ها در مواجهه با مصرف‌گرایی اشاره کرد و گفت: درگذشته، عروسک‌ها تنها برای کودکان بودند، اما امروزه بزرگسالان نیز درگیر این ترند‌ها می‌شوند. این مسئله نشان‌دهنده عدم کنترل فرهنگی و روان‌شناختی بر رفتار‌ها است.

سعیدی پیشنهاد کرد: خانواده‌ها با فعال‌کردن منطق کودکان و ترغیب آنها به فعالیت‌های پایدارتر مانند رفتن به شهربازی یا گذراندن وقت با خانواده، به مقابله با این رفتار‌ها بپردازند؛ باید یاد بگیریم که لذت و ارزشمندی را از درون بیابیم، نه از طریق کالا‌های مادی.

این جامعه‌شناس همچنین به نقش فضای مجازی در گسترش مصرف‌گرایی اشاره کرد و گفت: درگذشته، دسترسی به کالا‌ها محدود بود، اما امروزه باوجود اینترنت، یک ویدئو می‌تواند در لحظه کل جهان را تحت‌تأثیر قرار دهد. این مسئله کار ما را برای کنترل رفتار‌ها سخت‌تر می‌کند.

سعیدی تأکید کرد: برای مقابله با مصرف‌گرایی، نیاز به آگاهی‌بخشی و آموزش است. باید یاد بگیریم که به نیاز‌های واقعی خود توجه کنیم و از متخصصان کمک بگیریم تا سلامت روان خود و فرزندانمان را حفظ کنیم.

وی افزود: مصرف‌گرایی، به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده جوامع مدرن، نه‌تنها منابع مالی افراد را هدر می‌دهد، بلکه می‌تواند به مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش عزت‌نفس منجر شود. با توجه به گسترش فضای مجازی و دسترسی آسان به کالاها، آگاهی‌بخشی در این زمینه بیش‌ازپیش ضروری به نظر می‌رسد.

سعیدی در این مصاحبه، با تکیه بر مبانی روان‌شناختی و جامعه‌شناختی، راهکار‌هایی برای مقابله با این پدیده ارائه داد و تأکید کرد: آموزش‌وپرورش منطق در کودکان، همراه با حمایت‌های روانی، می‌تواند گامی مهم در جهت کاهش مصرف‌گرایی باشد.

سعیدی یادآور شد: مصرف‌گرایی نه‌تنها یک مسئله اقتصادی، بلکه یک چالش روان‌شناختی و فرهنگی است که نیاز به توجه جدی دارد. با بازگشت به ارزش‌های درونی و تقویت عزت‌نفس، می‌توانیم گامی بزرگ در جهت مقابله با این پدیده برداریم.

منبع: مهر