تهران پناهگاه ندارد؛ خواب روی فرش مترو با دستشویی کارمندی/ چه نهادی و چگونه باید پناهگاه بسازد؟

اقتصاد ۲۴- علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران در پاسخ به «پیام ما»: چهار هتل خارج از شهرداری از جمله هتل شهر و شیان در اختیار شهروندانی قرار گرفت که منزل آنها آسیب دیده بود

«حدود ۲۰۰-۳۰۰ نفری آمدند، اینجا روفرشی انداختند، دراز کشیدند، تنها حسنش این است که اینجا سروصدا نبود. بیشتر دختران جوان بودند و پیرزنان و پیرمردان.» برای دستشویی کجا می‌رفتند؟

«دستشویی که برای مسافران نداریم، ما یک دستشویی برای کارکنان داریم، هرکسی آمده بود، از همان استفاده می‌کرد.» متصدی فروش بلیت در ایستگاه مترو خواجه عبدالله، می‌گوید از ساعت ۱۱ شب تا ساعت ۵ صبح و هنگام بازگشایی مترو و حرکت قطارها، آنهایی که از صدای غرش موشک و پدافند واهمه داشتند، به این ایستگاه آمدند.

ایستگاه مترو بعد از مصاحبه‎های «مهدی چمران»، رئیس شورای شهر تهران، و «فاطمه مهاجرانی»، سخنگوی دولت، کارکردی به‌مثابه پناهگاه پیدا کرد. اما آیا مترو، پناهگاهی مناسب است؟ شش روز بعد از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، رئیس سازمان پیشگیری از مدیریت بحران و سخنگوی شهرداری تهران به این پرسش پاسخ دادند که آیا مترو، پناهگاه مناسبی برای شهروندان تهرانی بوده است؟

حدود چهار هزار شهروند در مترو، در شب اول باز شدن در‌های مترو در جنگ ۱۲روزه حضور داشتند. این آماری است که در روز‌های اخیر بار‌ها و بار‌ها از زبان متولیان امر بازگو شده است.

برخی از شهروندان بلافاصله بعد از چراغ‌سبزی که سخنگوی دولت و رئیس شورای شهر تهران نشان دادند، مبنی‌بر اینکه مترو می‌تواند پناهگاه مردم باشد، در ایستگاه‌های مترو حضور پیدا کردند. البته در همان روز‌های اول برخی از بسته بودن درها، نبود سرویس بهداشتی و سایر امکانات انتقاد کردند.

بیشتر بخوانید:پدافند غیرعامل در حاشیه، تهدید در متن /ضعف ساختاری پدافند غیرعامل در جنگ ۱۲ روزه از قطعی اینترنت تا نفوذ ریزپرنده‌ها

اما پرسش اینجاست که آیا مترو اساساً پناهگاه مناسبی برای شهروندان بود؟ «عبدالمطهر محمدخانی»، سخنگوی شهرداری تهران، و «علی نصیری»، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران، در نشست خبری دوشنبه، ۹ تیر، درباره ویژگی‌های مناسب پناهگاه‌ها توضیح دادند.

سخنگوی شهرداری تهران می‌گوید کمبود‌هایی در زمینه پناهگاه وجود دارد و باید در سال‌ها و دهه‌های گذشته درباره آن فکر می‌شد. او می‌گوید همه ایستگاه‌های مترو به‌عنوان پناهگاه مناسب نیستند: «برخی از این ایستگاه‌ها شرایط اسکان را ندارند، در برخی دیگر شرایط فراهم شده است.

 در لایحه‌ای که با محوریت تاب‌آوری شهری از سوی شهرداری به شورا ارائه شد، موضوع زیرساخت‌های پناهگاهی بررسی شده است که راهکار‌های پیشنهادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.» او معتقد است برخی موارد زمان‌بر است و باید در شورا تصویب شود. اما سخنگوی شهرداری تهران تأکید دارد که برخی فکر می‌کنند باید پناهگاه بزرگ باشد و جمعیت زیادی را اسکان دهد، اما این ایده مخالفانی هم دارد.

پیش از پناهگاه، سامانه هشدار لازم است

علی نصیری در ادامه این نشست به یکی از الزامات پناهگاه‌ها که وجود سامانه هشدار است، اشاره می‌کند: «یکی از الزامات پناهگاه موضوع سامانه‌های هشدار است، یعنی باید آژیر به صدا دربیاید و بعد‌ازآن از پناهگاه استفاده شود و این مسئله خارج از اختیار مدیریت شهری است.

نوع مواجهه و هجوم نیز در این مسئله مؤثر است، یعنی وقتی تشخیص زمان اصابت وجود دارد، شما می‌توانید از پناهگاه استفاده کنید. اما وقتی شما علاوه‌بر اصابت از نقطه خارجی، شاهد هستید که از داخل هم یکسری عملیات انجام می‌شود و شما بعد از اصابت از آن مطلع می‌شوید، نشان می‌دهد الگوی جنگ یک الگوی کلاسیک و همیشگی نیست که بتوان مردم را به‌سمت پناهگاه هدایت کرد.»

ویژگی‌های یک پناهگاه شهری مناسب

پناهگاه مناسب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ آیا باید در زیرزمین احداث شود؟ باید در پارکینگ باشد؟ نصیری ویژگی‌های پناهگاه‌های شهری را توصیف کرد: باید فضای پناهگاه در زیر زمین باشد و در زیر سطح واقع شود. همچنین، باید در طبقات منفی مانند پارکینگ‌ها باشد. دیوار سقف و کف آن در حدود پنج متر از بتن مسلح پوشیده شده باشد. قرار نگرفتن در مسیر مستقیم موج انفجار دیگر موضوع مهم در این زمینه است.

بیشتر بخوانید: تهران؛ شهری که زیر بار جنگ خم نشد

باید پناهگاه راه‌های خروجی مناسب و متعدد داشته باشد. خطوط مترو در دوره‌های مدیریتی مختلف ساخته شده‌اند و برخی از خطوط ما تک‌ورودی هستند. در خطوط ۸ و ۹ و ۱۰ و ۱۱ که قرار است ساخته شود، مطالعات پدافند الزام شده است و باید این پیوست به پروژه‌ها اعمال شود. اتصال به بیمارستان‌ها و مجهز شدن به سرویس پدافند و سرویس بهداشتی ضروری است. نبود مصالح ترکش‌شونده نیز از دیگر ویژگی‌های پناهگاه است.

با وجود اینکه بنابر تشخیص شرکت بهره‌برداری مترو، شاید متروی تهران برای استفاده از پناهگاه خیلی مناسب نباشد، اما مترو پذیرای چندهزار نفر شد و از آن به‌عنوان پناهگاه استفاده شد.

متولی ساخت پناهگاه در شهر کیست؟

این مسئول شهرداری به یک رفتار شهروندی هم انتقاد کرد؛ حضور در پشت‌بام یا حیاط خانه‌ها: «برخی هدف قرار داده شدن پدافند و ریزپرنده‌ها را می‌بینند، بالاخره براساس قانون سقوط آزاد، این اجرام سقوط می‌کنند.»

 او معتقد است که حضور در پارکینگ از حضور در پشت‌بام و بیرون از خانه ایمنی بیشتری دارد: «متولی ایجاد پناهگاه در شهر، مدیریت بحران نیست. کشور ما افتخارات زیادی در این جنگ داشت، اما آسیب‌ها نیز در حال شناسایی است که پناهگاه نیز یکی از این آسیب‌هاست که در حال بررسی است و در مورد آن اطلاع‌رسانی خواهد شد.» با توجه به صحبت‌های متولیان امر شهری، اما به‌نظر می‌رسد ساخت پناهگاه در لایحه شهرداری مد نظر قرار گرفته است، اما باید بررسی شود.

چرا تاکنون پناهگاه ساخته نشد؟

چرا بعد از ترور اسماعیل هنیه در تهران ضرورت ساخت پناهگاه در کشور احساس نشد؟ سخنگوی شهرداری تهران در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «فارغ از اینکه چه دستگاهی در این زمینه مسئولیت دارد، باید به این موضوع هم توجه کرد که در مدیریت شهری باید با توجه به بودجه‌ای محدود تصمیم‌گیری صورت بگیرد.

در زمانی که مخاطره جدی در مورد موضوعی وجود ندارد، طبیعتاً بودجه به‌جای ساخت پناهگاه به ساخت بوستان‌ها یا مجموعه‌های مختلف اختصاص می‌یابد. امروز که با جنگ مواجه شده‌ایم، به پناهگاه فکر می‌کنیم.»

علی نصیری، رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران، در نشست خبری خود در پاسخ به پرسش خبرنگار «پیام ما» درباره محل اسکان‌های اضطراری شهروندان گفت: «چهار هتل خارج از شهرداری از جمله هتل شهر و شیان در اختیار شهروندانی قرار گرفت که منزل آنها آسیب دیده بود.

بیشتر بخوانید: جنگ زدگان وطنی، غریب در وطن خویش در پی حداقل امکانات/ اجاره اتاق بدون امکانات میلیونی شد و آلاچیق چند صد هزار تومان

افراد به مسجد و مدرسه نمی‌روند و به هتل‌ها می‌روند. شهرداری به‌جز هتل‌های خود، از هتل‌های مناسبی استفاده کرده است. فرض ما بر این است که حداقل دسترسی به غذا و استراحت برای این شهروندان فراهم شود. نصیری به دستور دیروز رئیس‌جمهور که آسیب‌دیدگان نهاد‌های مختلف باید مورد حمایت همان نهاد قرار بگیرند هم تاکید کرد: «افرادی که تحت مدیریت هیچ‌یک از این نهاد‌ها نیستند، مورد حمایت دیگر بخش‌ها قرار خواهند گرفت.»

 براساس توضیحات او به «پیام ما»، تا امروز ۴۰۷ نفر در قالب ۱۳۹ خانوار در این مکان‌های مشخص‌شده ساکن شده‌اند. هرچند برخی از خانواده‌ها بعد از معرفی به هتل‌ها، از اسکان در آن خودداری کردند.

منبع: روزنامه پیام ما