جزایر سه‌گانه خلیج فارس؛ خاک یا شناسنامه؟/نگاهی کودک‌محور به مناقشه

به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، جزایر سه‌گانه ایرانی ـ تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی ـ تنها خاکی در دل خلیج فارس نیستند؛ آن‌ها شناسنامه تاریخی و هویتی ملتی‌اند که هزاران سال در این پهنه زیسته است. وقتی کودکان امروز، وارثان فردای ایران، در کتاب‌های درسی یا رسانه‌های بین‌المللی با ادعاهای بی‌پایه برخی همسایگان روبه‌رو می‌شوند، مسئله‌ای فراتر از ژئوپلیتیک شکل می‌گیرد: «حق کودکان ایران بر هویت ملی». دفاع از این جزایر، دفاع از آینده‌ای است که قرار است نسل فردا با هویتی روشن، امن و سربلند در آن زندگی کند.

جزایر سه‌گانه؛ پیوند تاریخ و حقوق بین‌الملل

از منظر تاریخی، اسناد متعددی از دوره صفویه تا قاجار و حتی دوران معاصر، حاکمیت ایران بر این جزایر را ثبت کرده‌اند. نقشه‌های رسمی دولت‌های استعماری، گزارش‌های وزارت خارجه بریتانیا و قراردادهای مرزی، همگی به‌صراحت این جزایر را بخشی از ایران نشان می‌دهند. حتی یادداشت تفاهم ۱۹۷۱ میان ایران و شارجه ـ درست پیش از تشکیل امارات متحده عربی ـ تأییدکننده استمرار حضور و حاکمیت ایران است.

از منظر حقوق بین‌الملل نیز قاعده «اثر مؤثره» (effective control) یعنی حضور واقعی، اعمال قدرت و اداره مداوم سرزمینی، به‌طور کامل در مورد ایران صدق می‌کند. استقرار نظامی، فعالیت‌های عمرانی، حضور جمعیت و مدیریت اداری ایران در این جزایر نشان‌دهنده مالکیت بی‌وقفه است. نمونه‌های مشابه در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری (مانند پرونده نیکاراگوئه علیه کلمبیا یا قطر علیه بحرین) بارها این اصل را تثبیت کرده‌اند.

جزایر و هویت ملی؛ بُعد کودک‌محور مسئله

اما چرا مسئله جزایر سه‌گانه تنها یک مناقشه مرزی نیست؟ پاسخ را باید در پیوند میان «تمامیت ارضی» و «حق کودکان بر هویت» جست‌وجو کرد. کنوانسیون حقوق کودک در ماده‌ ۸ بر حق کودکان در حفظ هویت ملی تأکید دارد. هویت ملی نه‌فقط یک احساس عاطفی، بلکه عنصری بنیادین برای رشد شخصیتی، روانی و اجتماعی کودکان است. اگر تمامیت ارضی کشوری زیر سؤال برود، نسل‌های آینده با بحران هویتی روبه‌رو خواهند شد؛ بحرانی که پیامدهای آن از کاهش اعتمادبه‌نفس فردی تا سستی انسجام اجتماعی را در پی دارد. تحقیقات روان‌شناسی اجتماعی نشان می‌دهد که «هویت ملی قوی» به کودکان احساس امنیت، تعلق و غرور می‌دهد، در حالی‌که «ابهام یا مناقشه در مرزهای ملی» آنان را دچار سرگشتگی، اضطراب و گسست فرهنگی می‌کند. به همین دلیل، دفاع ایران از جزایر سه‌گانه، نه‌تنها پاسداری از خاک، بلکه صیانت از حق بنیادین کودکان در برخورداری از هویتی روشن و پایدار است.

جزایر و امنیت منطقه‌ای؛ پیوند با آینده کودکان

اهمیت جزایر سه‌گانه صرفاً در بعد تاریخی و هویتی خلاصه نمی‌شود؛ این جزایر از حیث امنیتی و ژئواستراتژیک نیز حیاتی‌اند. کنترل تنگه هرمز ـ شاهرگ حیاتی انتقال انرژی جهان ـ در گرو حاکمیت ایران بر این نقاط کلیدی است. هرگونه تزلزل در این حاکمیت، پیامدهایی مستقیم بر امنیت منطقه، اقتصاد ملی و حتی رفاه کودکان نسل آینده دارد. جنگ‌ها و ناامنی‌های منطقه‌ای، بیشترین آسیب را بر دوش کودکان می‌گذارند. از این منظر، حراست از جزایر سه‌گانه، اقدامی پیشگیرانه برای تضمین حق کودکان بر «زندگی در صلح و امنیت» است؛ حقی که در ماده ۶ و ۲۹ کنوانسیون حقوق کودک تصریح شده است.

دیپلماسی، آموزش و مسئولیت ملی

دفاع از جزایر سه‌گانه تنها به عرصه حقوقی یا نظامی محدود نمی‌شود. این دفاع باید در سه سطح راهبردی پیگیری شود:

1. دیپلماسی فعال: ایران باید از طریق نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی، ضمن تأکید بر اسناد تاریخی و رویه‌های حقوقی، بی‌پایه بودن ادعاهای امارات را آشکار کند.

2. آموزش و فرهنگ‌سازی: نظام آموزشی و رسانه‌ها موظف‌اند کودکان را با تاریخ و اهمیت این جزایر آشنا سازند تا نسل آینده خود حافظان هویت ملی باشند.

3. سیاست‌گذاری اجتماعی: نهادهای فرهنگی و مدنی باید مفهوم «حق کودکان بر هویت ملی» را به گفتمانی اجتماعی بدل کنند، تا پاسداری از تمامیت ارضی، به بخشی از زیست روزمره و وجدان جمعی تبدیل شود.

جزایر سه‌گانه، فقط خاک نیستند؛ آن‌ها سندی زنده از تاریخ، هویت و حقانیت ایران‌اند. پاسداری از این جزایر به‌معنای پاسداری از آینده کودکان ایران است؛ کودکانی که باید در سرزمینی امن، با هویتی روشن و غروری ملی رشد کنند. هر خدشه به این جزایر، خدشه‌ای به حق آنان برای داشتن آینده‌ای مطمئن است. امروز، بیش از هر زمان دیگر، باید از جزایر سه‌گانه به‌عنوان «میراث نسل‌ها» دفاع کنیم؛ میراثی که نه‌فقط برای ما، بلکه برای کودکان ایران و تاریخ این سرزمین امانتی گرانبهاست.