حمله اسرائیل به قطر باعث نزدیکی اعراب خلیج فارس به ایران نمی‌شود/ «عادی‌سازی روابط» متوقف شد

گزارش‌هایی مبنی بر اینکه نیروی نظامی آمریکا پرواز جنگنده‌های اسرائیلی به سمت خلیج فارس را رصد کرده و از اسرائیل توضیح خواسته است، ممکن است پرسش‌های دیگری نیز ایجاد کند که چرا تأسیساتی که برای شناسایی و دفع تهدید‌های هوایی طراحی شده، نتوانسته از این حمله جلوگیری کند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «کریستین اولریکسن» استاد شناخته شده حوزه مطالعات خلیج فارس در دانشگاه رایس آمریکا در مقاله‌ای به بررسی ابعاد مختلف حمله اسرائیل به قطر پرداخته که در ادامه آمده است.

در مقایسه با هر اقدام دیگری در جهان پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حمله هوایی اسرائیل به یک محله شلوغ مسکونی در دوحه در روز سه‌شنبه این پتانسیل را دارد که مفروضات قبلی در مورد امنیت خلیج فارس را به کلی دگرگون کند.

تأثیر احتمالی این حمله به یک جلسه از رهبران سیاسی حماس، دست‌کم به اندازه حمله موشکی و پهپادی ایران (!) به تاسیسات نفتی عربستان در سپتامبر ۲۰۱۹ مهم خواهد بود.

آن حمله به ابقیق و خریص در دوران اولین ریاست‌جمهوری ترامپ، پس از آنکه رئیس‌جمهور ترامپ دو روز بعد در اظهاراتش به طور عمومی بین منافع آمریکا و عربستان تمایز قائل شد، موجی از تردید و نگرانی در ریاض و دیگر پایتخت‌های کشور‌های حاشیه خلیج فارس ایجاد کرد.

رهبران عربستان سعودی و امارات متحده عربی با مقامات ایرانی تماس گرفتند تا روند کاهش تنش منطقه‌ای را آغاز کنند که در مورد عربستان، به توافق مارس ۲۰۲۳ تحت میانجیگری چین برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک با ایران که در ژانویه ۲۰۱۶ قطع شده بود، منجر شد.

اکنون در دوران دومین دولت ترامپ، شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز خود را در نقطه عطف مشابهی می‌بینند.

قطر کمی بیش از دو ماه پس از آنکه در ۲۳ ژوئن مورد حمله موشکی بالستیک ایران قرار گرفت، این بار از سوی اسرائیل مورد حمله واقع شد. با این حال، در حالی که حمله ایران هدفی به نام پایگاه هوایی العدید آمریکا در خارج از مناطق شهری بود، حمله اسرائیل قلب دوحه را در میانه بعدازظهر مورد هدف قرار داد.

سنتکام در کانون توجه

در حالی که حمله ایران پاسخی بود به حملات هوایی آمریکا در روز قبل علیه سه تأسیسات هسته‌ای در ایران و بنابراین از دیدگاه خلیج فارس اگر نه لزوماً از دیدگاه آمریکا، عمل یک دشمن محسوب می‌شد، اسرائیل نه تنها نزدیک‌ترین متحد آمریکا در منطقه است، بلکه از سال ۲۰۲۱ در حوزه مسئولیت فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) نیز گنجانده شده است.

رهبران قطر و دیگر کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس احتمالاً با عجله با کاخ سفید تماس خواهند گرفت تا ارزیابی کنند که در دولت آمریکا چه کسی چه اطلاعاتی داشت و در چه زمانی از برنامه ریزی برای این حمله مطلع بوده است و همچنین تأثیر آن را هم بر سنتکام و هم بر چتر امنیتی آمریکا مشخص کنند.

یکی از اعضای سنتکام حمله‌ای را انجام داده که حاکمیت کشوری دیگر را نقض کرده و علاوه بر این، در نزدیکی همان پایگاه هوایی در قطر که مقر پیشین سنتکام و بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پایگاه آمریکا در منطقه است، صورت گرفته است.

ممکن است این سؤال مطرح شود که مرکز عملیات هوایی ترکیبی (CAOC) در العدید چه اطلاعاتی دریافت کرده و آیا این حمله از جنگنده‌های ساخت آمریکا استفاده کرده که به عنوان هواپیما‌های دوست نشان داده می‌شدند یا خیر.

گزارش‌هایی مبنی بر اینکه نیروی نظامی آمریکا پرواز جنگنده‌های اسرائیلی به سمت خلیج فارس را رصد کرده و از اسرائیل توضیح خواسته است، ممکن است پرسش‌های دیگری نیز ایجاد کند که چرا تأسیساتی که برای شناسایی و دفع تهدید‌های هوایی طراحی شده، نتوانسته از این حمله جلوگیری کند.

در حالی که بعید به نظر می‌رسد رهبران شورای همکاری خلیج فارس از شبکه عمیق روابط امنیتی و دفاعی با آمریکا فاصله بگیرند، پیامد‌های این حمله احتمالاً منجر به گفت‌و‌گو‌های پرتنش در داخل سنتکام و بین آمریکا و شرکای منطقه‌ای آن در خلیج فارس خواهد شد.

تغییر هدف انتقادات از ایران به اسرائیل

اگرچه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا به امیر قطر اطمینان داد که چنین حمله‌ای تکرار نخواهد شد، اما این خطر وجود دارد که در صورت اقدام مجدد اسرائیل، رئیس‌جمهور آمریکا خود را در موضعی بی‌پناه قرار داده باشد.

در این شرایط، رهبران و مقامات ارشد دفاعی و امنیتی در سراسر شورای همکاری خلیج فارس احتمالاً ارزیابی مجددی از چشم‌انداز امنیتی و درک تهدیدات منطقه‌ای انجام دهند و ممکن است اعلام کنند که حمله به یک کشور عضو شورای همکاری، حمله به همه محسوب می‌شود که راه را برای پاسخ جمعی هموار می‌کند.

در صورت وقوع چنین سنارویی، ممکن است فشار بر امارات و بحرین برای تنزل روابطشان با اسرائیل که در سال ۲۰۲۰ هنگامی که این کشور‌ها پیمان ابراهیم را در مراسمی در کاخ سفید تحت ریاست ترامپ امضا کردند، افزایش یابد.

اظهارات مقامات و شخصیت‌های عمومی در کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس در ماه‌های اخیر، اقدامات اسرائیل در خاورمیانه را با زبانی توصیف کرده‌اند که قبلاً در مورد ایران به کار می‌بردند؛ به عنوان یک مزاحم و تهدید عمده برای ثبات منطقه.

در حالی که بعید است ایران از سردی روابط بین کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس و اسرائیل سود ببرد، اما این واقعیت که عادی‌سازی بیشتر روابط، حداقل در حال حاضر، کاملاً منتفی است، نشان می‌دهد که چشم‌انداز منطقه‌ای در ۲۳ ماه پس از ۷ اکتبر تا چه حد تغییر کرده است.