خروج ایران از NPT ، راه‌حل یا دام؟/ بررسی ابعاد نظامی، دیپلماتیک و هسته‌ای یک تنش تازه

این البته در شرایطی است که ایران در حال مذاکره با آمریکا بود و روز ۲۵ خرداد قرار بود در عمان بار دیگر وزیر خارجه ایران و نماینده رئیس جمهور آمریکا یکدیگر را ملاقات کنند.

گزارش‌های تحلیلی بین‌المللی و اظهارات غیررسمی مقامات اطلاعاتی غربی نشان می‌دهند که حمله اسرائیل پاسخی پیش‌دستانه به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و همکاری‌های اخیر با روسیه و گروه‌های مقاومت منطقه‌ای است. علاوه بر این، برخی منابع از تلاش موساد برای اخلال در ساختار فرماندهی سامانه‌های پدافندی ایران خبر داده‌اند.

NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) یک توافق بین‌المللی است که سه هدف کلیدی دارد:
-جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای
-خلع سلاح کشور‌هایی که سلاح دارند
-حق استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای برای کشور‌ها

به گزارش اقتصاد ۲۴، ایران در سال ۱۳۴۷ به این پیمان پیوسته و طبق آن متعهد شده است به دنبال ساخت بمب هسته‌ای نرود، در عوض، حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را دارد و باید تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) فعالیت کند.

در نگاه اول، خروج از NPT شاید نشانه‌ای از "اقتدار" و "واکنش قاطع" به تجاوز اسرائیل تلقی شود، اما واقعیت بسیار پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر است:

۱. مشروعیت بین‌المللی ایران در موضوع هسته‌ای از بین می‌رود
خروج از NPT به معنای نقض تعهدات بین‌المللی است، لذا ایران دیگر نمی‌تواند ادعا کند که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش صرفاً صلح‌آمیز است و راه را برای اتهام‌زنی‌های بیشتر و حتی تحریم‌های سنگین‌تر باز می‌کند.

۲. بهانه کامل برای ارجاع پرونده به شورای امنیت
در حال حاضر، بازگشت به «مکانیسم ماشه» یا تحریم‌های شورای امنیت، با مانع‌هایی روبه‌روست، اما خروج رسمی ایران از NPT، بهانه‌ای بی‌چون و چرا برای اجماع جهانی علیه ایران فراهم می‌آورد.

۳. تسریع در اقدامات نظامی یا اطلاعاتی اسرائیل
اسرائیل سال‌هاست از برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی می‌کند. خروج ایران از NPT می‌تواند حمله‌های نظامی گسترده‌تر یا حملات سایبری و اطلاعاتی را برای تل‌آویو مشروع کند.

۴. خطر فروپاشی دیپلماسی و تعامل با شرق
چین، روسیه و حتی هند – که ایران به آنها به عنوان متحد استراتژیک نگاه می‌کند – نسبت به عدم اشاعه سلاح هسته‌ای حساس‌اند. خروج از NPT، حتی این کشور‌ها را در موقعیت دشوار تعامل با ایران قرار می‌دهد.

۵. از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی و فناوری
بدون NPT، دسترسی ایران به فناوری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز، کمک‌های علمی و فنی، و حتی مشارکت در پروژه‌هایی مثل راکتور‌های نسل جدید، عملاً منتفی می‌شود.

مساله اکنون این است که حمله اسرائیل به ایران، فارغ از سطح خسارات، یک رویداد راهبردی و خطرناک بوده؛ اما پاسخ به آن باید دقیق، سنجیده و متناسب با منافع ملی باشد. تهدید به خروج از NPT، شاید در کوتاه‌مدت صدا‌های اعتراضی را راضی کند، اما در بلندمدت می‌تواند امنیت ملی، ثبات اقتصادی و جایگاه بین‌المللی ایران را به شدت تضعیف کند.

واکنش راهبردی ایران نباید در دام تحریک دشمن بیفتد؛ بلکه باید با حفظ اصول حقوقی، استفاده از حمایت منطقه‌ای و حفظ ابزار‌های دیپلماتیک، راهبردی هوشمندانه و پایدار را پی بگیرد.