داروهای خطرناک و مضر برای کلیه

اقتصاد۲۴- دارو‌های مهارکننده ACE و ARB، دیورتیک‌ها، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، PPIs، NSAIDs، لیتیوم، دارو‌های HIV و مهارکننده‌های کلسینورین می‌توانند برای کلیه‌ها مضر باشند. همواره برای اطلاعات دقیق و توصیه‌های پزشکی درباره سلامت کلیه و دارو‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

برخی دارو‌ها خاصیت نفروتوکسیک دارند؛ یعنی ممکن است به کلیه‌ها آسیب برسانند. دارو‌هایی مثل برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروی تثبیت‌کننده خلق «لیتیوم» و دارو‌های ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌توانند در شرایط خاص باعث آسیب کلیوی شوند.

۱. مهارکننده‌های ACE و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)

این دارو‌ها معمولاً برای کنترل فشار خون و بیماری‌های قلبی تجویز می‌شوند.

دارو‌های مهارکننده ACE اغلب با پسوند «-پریل» مانند لیزینوپریل (Zestril) و رامپریل (Altace) شناخته می‌شوند.

دارو‌های ARB با پسوند «-سارتان» مانند لوزارتان (Diovan) و اولمسارتان (Benicar) هستند.

این دارو‌ها معمولاً برای بیماران کلیوی مفیدند، اما در ترکیب با دارو‌های دیگر مانند NSAID‌ها یا برخی ادرارآور‌ها (دیورتیک‌های لوپ)، یا در شرایط کم‌آبی، ممکن است ریسک آسیب حاد کلیه (AKI) افزایش یابد.

AKI به معنای از دست دادن ناگهانی توان کلیه‌ها در تصفیه خون است و می‌تواند در عرض چند ساعت تا چند روز رخ دهد.

۲. ادرارآور‌ها (دیورتیک‌ها)

ادرارآور‌ها برای درمان نارسایی قلبی، فشار خون بالا و احتباس مایعات تجویز می‌شوند. این دارو‌ها می‌توانند باعث کاهش جریان خون به کلیه‌ها شوند و به آنها آسیب بزنند.

دیورتیک‌های لوپ مانند فوروزماید (Lasix) نسبت به دیورتیک‌های تیازیدی (مثل هیدروکلروتیازید) خطر بیشتری برای AKI دارند. این خطر در همراهی با دارو‌های دیگر یا بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، کم‌خونی، نارسایی قلبی یا پنومونی بیشتر است.

۳. برخی آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها از رایج‌ترین علل آسیب دارویی به کلیه‌ها هستند. آنها می‌توانند به ساختار‌های کوچک کلیه آسیب برسانند یا باعث التهاب کلیه (نفرونفریت حاد بینابینی) شوند.

نمونه‌ها شامل:

آمینوگلیکوزید‌ها (مثل جنتامایسین)

بکتریم (تریمتوپریم/سولفامتوکسازول)

بتالاکتام‌ها (مانند پنی‌سیلین)

فلوروکینولون‌ها (مثل سیپروفلوکساسین)

تتراسایکلین‌ها (مثل داکسی‌سایکلین)

وانکومایسین

۴. مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)

دارو‌هایی مثل اومپرازول (Prilosec) و اسومپرازول (Nexium) که برای درمان بیماری‌های گوارشی مثل سوزش معده استفاده می‌شوند، ممکن است خطر AKI، نفرونفریت بینابینی و بیماری مزمن کلیه را افزایش دهند.

۵. دارو‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

مانند ایبوپروفن (Advil)، ناپروکسن (Aleve)، آسپرین و ملوکسیکام (Mobic) که برای کاهش درد و التهاب مصرف می‌شوند، می‌توانند باعث آسیب کلیوی شوند، به ویژه اگر به‌صورت روزانه یا همراه با دارو‌های دیگر مصرف شوند.

۶. لیتیوم

لیتیوم که برای درمان برخی اختلالات روانی مثل اختلال دو قطبی استفاده می‌شود، می‌تواند باعث بیماری حاد یا مزمن کلیه و حتی کیست کلیوی شود. همچنین ممکن است باعث دیابت بی‌مزه نفروژنیک شود، که در آن کلیه‌ها به درستی به هورمون‌های کنترل تعادل مایعات پاسخ نمی‌دهند.

۷. برخی دارو‌های ضد ویروس HIV

دارو‌هایی مانند تنوفوویر دیسوپروکسیل فومارات (Viread) می‌توانند باعث نفروتوکسیکیتی شوند. اما شکل جدیدتر آن یعنی تنوفوویر آلافنامید (Vemlidy) برای کلیه‌ها امن‌تر است.

۸. مهارکننده‌های کلسینورین

دارو‌هایی مثل سیکلوسپورین و تاکرولیموس که برای پیشگیری از رد پیوند عضو استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث تنگی عروق کلیه و کاهش جریان خون شوند و در طولانی‌مدت به کلیه آسیب بزنند.

چگونه دارو‌ها به کلیه آسیب می‌زنند؟

دارو‌های آسیب‌زا ممکن است:

جریان خون کلیه را تغییر دهند

به سلول‌های کلیه آسیب برسانند

باعث التهاب شوند

بیشتر بخوانید:فیلم/ چگونه از احساس خستگی مداوم رها شویم؟

مجاری کلیه را مسدود کنند

باعث تجزیه عضلات و ایجاد لخته‌های ریز شوند

عوامل افزایش‌دهنده خطر:

کم‌آبی بدن

دوز و مدت مصرف دارو

اختلالات الکترولیتی

دیابت

سن بالا

سابقه مشکلات کلیوی

چگونه از کلیه‌ها محافظت کنیم؟

پزشک خود را از تمام بیماری‌ها، دارو‌ها (نسخه‌ای و بدون نسخه)، مکمل‌ها و آلرژی‌هایتان مطلع کنید.

قبل از شروع داروی جدید حتماً با پزشک مشورت کنید.

دارو‌های خود را در یک داروخانه یا زنجیره مشخص تهیه کنید تا داروساز بتواند تداخلات احتمالی را بررسی کند.

لیست دارو‌های خود را به‌روز نگه دارید و در مراجعه به پزشک همراه داشته باشید.

در مواقع بیماری که احتمال کم‌آبی وجود دارد، مانند تب، اسهال یا استفراغ، با پزشک درباره مصرف دارو‌ها و مایعات مشورت کنید

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

بعضی مشکلات کلیوی ممکن است بدون علامت باشند، اما علائم هشدار دهنده عبارتند از:

درد کمر یا پهلو

خون در ادرار

درد قفسه سینه

سردرگمی

خستگی

تب یا لرز

کاهش اشتها

تهوع

ورم پا یا ساق

مشکل تنفس

درد یا مشکل در ادرار کردن

تغییر رنگ ادرار

منبع: برترین ها