دلیل اختلال در بازار؛ خرید بیش‌از حد نیاز مردم است نه کمبود

اقتصاد۲۴- از شروع جنگ اسرائیل به ایران، برخی نگرانی‌ها بابت کمبود کالا‌های اساسی در کشور آغاز شد. معمولا در آغاز هر بحرانی، در اکثر کشور‌های جهان، با صف طولانی مردم برای خرید اجناس روبه‌رو می‌شویم. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و صف‌های طولانی پمپ‌بنزین اولین نمود هر بحرانی در کشور است. سپس مغازه‌ها از اجناس خالی می‌شوند و نگرانی کمبود مواد غذایی و احتکار آن توسط سودجویان رخ می‌نماید.

در دوران ۸ سال جنگ با عراق نیز چنین اتفاقاتی رخ داد و هنوز از حافظه مردم پاک نشده است. در روز‌های اخیر نیز برخی مشاهده‌ها حاکی از بسته بودن مغازه‌ها، نبود اجناس و افزایش قیمت برخی از کالاهاست.

اما در جنگ فعلی دولت از همان روز اول به مردم اطمینان داد که مشکلی در زمینه تامین سوخت و کالا‌های اساسی نخواهند داشت. در همین راستا، جلسه روز گذشته ستاد تنظیم بازار به ریاست سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت که با حضور روسا و نمایندگان دستگاه‌های عضو همراه بود؛ آخرین وضعیت تامین، توزیع و بازار‌رسانی کالا‌های اساسی و نظارت بر عرضه خدمات و کالا‌ها در سراسر کشور بررسی و تصمیمات لازم اتخاذ شد.

اتابک پس از ارائه گزارش دستگاه‌های عضو ستاد از نحوه انجام وظایف خود؛ با اشاره به اینکه آمادگی خوبی در صنایع و اصناف کشور برای تامین کامل بازار و نیاز‌های اساسی مردم وجود دارد، بیان داشت: امروز وظیفه ما هوشیاری کامل و حرکت هم‌سو برای آسایش و تامین نیاز‌های ضروری مردم است و این امر با همدلی و هماهنگی همه بخش‌های فعال در تثبیت بازار و تامین مایحتاج ضروری مردم محقق می‌شود.

وزیر صمت بر رصد سریع و بموقع شرایط بازار توسط واحد‌های استانی و هماهنگی کامل با استانداران تأکید کرد و گفت: اختیارات کافی برای حل سریع مشکلات احتمالی به واحد‌های استانی تفویض شده و ذخایر راهبردی مناسب و توانایی برای تامین و تدارک اقلام ضروری حتی در شرایط جنگی در سطح مطلوبی وجود دارد.

مردم از خرید هیجانی پرهیز کنند

رفتار‌های هیجانی و خرید بیش از اندازه مردم نیز مسئولین مربوطه را به واکنش واداشته است. در همین خصوص، حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، با انتشار بیانیه‌ای ضمن قدردانی از اهتمام فعالان صنفی نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم در شرایط فعلی، بر ضرورت همدلی ملی و حفظ کرامت بازار تأکید کرد.

بیشتر بخوانید:سیب زمینی، لپه و لیمو ترش رکورد گرانی را زدند

در این بیانیه آمده است: «در چنین مقطع حساسی، که آزمایش صبر و ایمان ملت‌ها در برابر دشمنان انسانیت رقم می‌خورد، ما اصناف، بازاریان و کسبه شریف تهران و سراسر کشور؛ همچون همیشه، دوشادوش مردم عزیزمان ایستاده‌ایم. همانگونه که در سال‌های دفاع مقدس، پیشگام و پیش‌قراول جبهه اقتصادی بودیم، امروز نیز با عزم راسخ و نیتی خالصانه، مسئولیت سنگین خود را در قبال تأمین مایحتاج عمومی به دوش گرفته‌ایم و بار دیگر ثابت کرده‌ایم که بازار، قلب تپنده مقاومت اقتصادی و اجتماعی ملت ایران است.»

در این بیانیه خطاب به اصناف و مردم اظهار شده است: «بدین وسیله اعلام می‌دارم که تمامی اقلام ضروری و کالا‌های مورد نیاز خانوار، در شبکه توزیع صنفی کشور موجود بوده و هیچگونه کمبودی در این زمینه احساس نمی‌شود. از نخستین ساعات این تهاجم ناجوانمردانه، اتحادیه‌های صنفی در آماده‌باش کامل قرار گرفتند و تلاش کردند تا با حفظ آرامش بازار، به وظیفه تاریخی و اخلاقی خود در قبال مردم، عمل کنند.

در عین حال، از عموم اصناف، بازاریان و کسبه مؤمن و مسئولیت‌پذیر انتظار می‌رود که با حفظ کرامت بازار، چنان‌که در گذشته نیز ثابت کرده‌اند، خود نسبت به مقابله با سوداگران فرصت‌طلب و سودجویانی که می‌کوشند با ایجاد التهاب کاذب در بازار، امنیت روانی جامعه را خدشه‌دار سازند، از طریق مراجع قانونی اقدام کرده و اجازه ندهند حرمت بازار خدشه‌دار شود. همچنین از مردم شریف و فهیم کشورمان درخواست می‌شود با اتکال به لطف پروردگار و با علم به وجود تمامی اقلام مورد نیاز در بازار، از خرید‌های هیجانی پرهیز کرده و تنها به اندازه نیاز روزمره خود اقدام به تهیه کالا کنند، تا چرخه توزیع و تأمین، با نظم و آرامش ادامه یافته و خدای ناکرده، کوچکترین کمبودی در جامعه به وجود نیاید.»

خرید بیش از نیاز نان موجب تشکیل صف است

نان یکی از کالا‌های مهم و استراتژیک در شرایط بحرانی و جنگی است و فعالان این حوزه نیز همچون دیگر حوزه‌ها بر عدم کمبود ذخایر تاکید دارند. رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران با اشاره به اینکه در فصل برداشت گندم هستیم، اعلام کرد: مردم مطمئن باشند که خوشبختانه مشکلی در مورد گندم، آرد و نان مورد نیازشان نخواهیم داشت.

عطاالله هاشمی در گفت‌و‌گو با ایلنا، به صفوف نانوایی‌ها اشاره کرد و گفت: برخی از صف‌هایی که جلوی نانوایی‌ها تشکیل شده به دلیل این است که مردم اقدام به خرید بیش از حد نیازشان می‌کنند که البته طبیعی است. او به مردم این اطمینان را داد که در مورد بحث آرد و نان هیچ نگرانی‌ای نداشته باشند.

همچنین رئیس شورای تامین‌کنندگان دام اطمینان داد که توزیع گوشت گرم گوسفندی تنظیم بازار با نرخ ۳۸۵ هزارتومان طی روز‌های اتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای افزایش می‌یابد.

مهمترین راهکار ایجاد اعتماد در مردم است

یک اقتصاددان درباره عدم کمبود در بازار کالا‌های اساسی اظهار کرد: دولت‌ها در فاصله‌های ۴ تا ۶ ماهه کالا‌های اساسی را تامین می‌کنند.

سهراب دل‌انگیزان افزود: کالا‌های اساسی کشور از ۴ تا ۶ ماه قبل تامین شده و به صورت معمول و مشخص از طریق یک سیستم پشتیبانی، با سیستم لجستیک، در کشور توزیع می‌شود.

بیشتر بخوانید: کوچ تدریجی مواد غذایی از سفره ایرانی‌ها

او درباره ایجاد صف‌های مردم برای خرید کالا‌های اساسی عنوان کرد: در مواقع بحران به واسطه هیجاناتی که در جامعه اتفاق می‌افتد، مردم مقداری بیشتر اجناس می‌خرند و بعضی از گروه‌ها و افراد هم مانند محتکرین عمل می‌کنند و اجناس را کمتر به بازار عرضه می‌کنند و برای سود بیشتر نزد خود نگه می‌دارند و این اجناس عرضه نمی‌شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در ابتدای لحظات بحرانی یک کمبود اولیه به صورت ناخودآگاه احساس می‌شود ولی امکان ندارد درجا کمبود اتفاق بیافتد، توضیح داد: فرآیند عرضه معمول کالا‌ها وجود دارد و فقط آن چیزی که باعث شده که تاحدودی این احساس به وجود بیاید، خود اختلال در میزان عرضه و تقاضا است، زیرا مردم به خاطر افزایش نگرانی، بیشتر خرید می‌کنند و ممکن است قفسه‌ها یک مقدار بیشتری خالی بشود که البته به‌سرعت تامین می‌شود. همچنین ممکن است از آن طرف، از طرف عرضه و به واسطه انتظارات قیمتی که نکند قیمت‌ها بالاتر برود، اختلال به وجود بیاید.

دل‌انگیزان تصریح کرد: در این شرایط اولین اتفاق و مهمترین اتفاقی که باید بیفتد ایجاد اعتماد در مردم است. در حقیقت بهترین راهکار کنترل کردن هیجانات منفی مردم است که می‌تواند بر خرید زیاد و بیش‌از حد نیاز و انبار کردن آنها در منزل تاثیر بگذارد؛ وگرنه تامین کالا‌های اساسی چهار تا شش ماهه انجام می‌گیرد و کمبود کالا به سرعت حس نمی‌شود.

دخالت نکردن در قیمت بازار برای زمان عادی است

این تحلیلگر مسائل اقتصادی به خاص بودن شرایط فعلی کشور اشاره کرد و درباره ضرورت سیاست‌های تنظیم بازار گفت: به هرحال در این شرایط پدیده‌هایی مثل احتکار شکل می‌گیرد که قاعدتا باید با آن برخورد شود.

دل‌انگیزان با یادآوری اینکه احتکار همیشه در شرایط خاص شکل می‌گیرد و نهاد‌هایی مانند ستاد‌های تنظیم بازار و تعزیرات حکومتی و ... برای همین طراحی شده‌اند، تاکید کرد: در شرایط عادی است که می‌گوییم دخالت دولت در بازار، به خصوص در حوزه قیمتی نباید شکل بگیرد و بازار باید خود به تعادل برسد، اما در شرایط خاص، شرایط جنگی و بحرانی، باید حتما دخالت مناسب صورت بگیرد.

او با عنوان اینکه باید کسانی را که به واسطه احتکار و بسیاری دیگر از رفتار‌های ناشایست در بازار اختلال ایجاد می‌کنند، کنترل کرد، متذکر شد: هیچ اقتصاددان لیبرالی هم در شرایط جنگی اعتقاد ندارد که باید بازار را کامل آزاد گذاشت. در شرایط جنگی همیشه قوانین، قواعد و رفتار‌هایی که مربوط به کنترل بحران است، اتفاق می‌افتد.

این اقتصاددان در پایان خاطرنشان کرد که در شرایط عادی است که باید آزادی به بازار‌ها داد.

بیشتر بخوانید:واکاوی وضعیت کالا‌های اساسی پس از شروع حمله اسراییل به ایران

سهراب دل‌انگیزان : در شرایط عادی است که می‌گوییم دخالت دولت در بازار، به خصوص در حوزه قیمتی نباید شکل بگیرد و بازار باید خود به تعادل برسد، اما در شرایط خاص، شرایط جنگی و بحرانی، باید حتما دخالت مناسب صورت بگیرد و کسانی که به واسطه احتکار و بسیاری دیگر از رفتار‌های ناشایست در بازار اختلال ایجاد می‌کنند، کنترل شوند

یک اقتصاددان: در مواقع بحرانی اولین و مهمترین اتفاقی که باید بیافتد ایجاد اعتماد در مردم است. در حقیقت بهترین راهکار کنترل هیجانات منفی مردم است که می‌تواند بر خرید زیاد و انبار آنها در در منزل تاثیر بگذارد، اما در حالت کلی تامین در حوزه‌های تامین کالا‌های اساسی چهار تا شش ماهه انجام می‌گیرد و به سرعت کمبود حس نمی‌شود

در ابتدای لحظات بحرانی یک کمبود اولیه به صورت ناخودآگاه احساس می‌شود ولی امکان ندارد درجا کمبود اتفاق بیافتد. فرآیند عرضه معمول کالا‌ها وجود دارد و فقط آن چیزی که باعث شده که تاحدودی این احساس به وجود بیاید، خود اختلال در میزان عرضه و تقاضا است، زیرا مردم به دلیل افزایش نگرانی، بیشتر خرید می‌کنند و ممکن است قفسه‌ها خالی بشود که البته به‌سرعت تامین می‌شود. همچنین ممکن است از طرف عرضه و به واسطه انتظارات قیمتی که نکند قیمت‌ها بالاتر برود، اختلال به وجود بیاید

 کالا‌های اساسی از ۴ تا ۶ ماه قبل تامین شده و به صورت معمول و مشخص از طریق یک سیستم پشتیبانی با سیستم لجستیک، در کشور توزیع می‌شود.

منبع: توسعه ایرانی