رتبه‌بندی جهانی ISC ۲۰۲۴ اعلام شد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مریم رضایی - محمدمهدی علویان‌مهر در نشستی خبری در شیراز، ضمن رونمایی از جدیدترین رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۴، به تشریح اهداف و دستاورد‌های این نظام رتبه‌بندی پرداخت و تأکید کرد که هدف اصلی از این رتبه‌بندی، فراتر از صرفاً سنجش، هدایت نظام آموزش عالی کشور به سوی کیفیت و بهره‌وری بیشتر است.

او در تشریح اهمیت این رتبه‌بندی، آن را معیاری جامع برای ذینفعان مختلف دانست. او گفت: این رتبه‌بندی نه تنها به خانواده‌ها و دانش‌آموزان در انتخاب مسیر تحصیلی کمک می‌کند، بلکه ابزاری قدرتمند برای تصمیم‌گیران بودجه‌ریز و رؤسای دانشگاه‌هاست تا عملکرد خود را بسنجند و توسعه علمی و فناوری را در مسیر درست هدایت کنند. 

ISC، پیشرو در رتبه‌بندی دانشگاه‌های اسلامی و جهانی

رئیس ISC به سابقه درخشان این مؤسسه در حوزه رتبه‌بندی اشاره کرد و توضیح داد: “رتبه‌بندی جهانی ISC که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد، با هدف ارزیابی دانشگاه‌های ایران و کشور‌های اسلامی در سطح جهان شکل گرفت.

او افزود: در رتبه‌بندی ۲۰۲۴، ۲۶۶۱ دانشگاه از ۱۱۴ کشور و ۶ قاره جهان حضور دارند که سهم جمهوری اسلامی ایران از این میان، ۷۲ دانشگاه است. این آمار نشان‌دهنده پراکندگی جهانی دانشگاه‌های مورد بررسی و اعتبار بالای این نظام رتبه‌بندی است.نکته قابل توجه دیگر، روش‌شناسی مستقل ISC است.

علویان‌مهر تأکید کرد: رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان توسط ISC بدون خوداظهاری دانشگاه‌ها انجام می‌شود. این رویکرد باعث شده تا در طول ۷ سال، یک پایگاه داده معتبر و موثق برای سیاست‌گذاری‌های پژوهشی و ترسیم نقشه راه دانشگاه‌های ایران و سایر کشور‌های اسلامی به سوی تراز جهانی شکل بگیرد. 

معیار‌های دقیق و نمره منفی برای تخلفات علمی

علویان‌مهر در ادامه به جزئیات روش‌شناسی رتبه‌بندی ISC پرداخت و اظهار داشت: ISC چهار مأموریت اصلی دانشگاه‌ها را شامل پژوهش (۶۰ درصد)، آموزش (۱۰ درصد)، فعالیت‌های بین‌المللی (۱۵ درصد) و فناوری و نوآوری (۱۵ درصد) به عنوان معیار‌های اصلی در نظر می‌گیرد.

او همچنین به یک رویکرد نوین و مهم در این رتبه‌بندی اشاره کرد: “تعداد مقالات سلب اعتبار شده (Retractions) با نمره منفی محاسبه می‌شود که می‌تواند رتبه دانشگاه را تحت تأثیر قرار داده و باعث افت آن شود. ” این موضوع نشان‌دهنده جدیت ISC در برخورد با تخلفات علمی و تأکید بر اعتبار علمی است.

علویان‌مهر خاطرنشان کرد که تنها دانشگاه‌هایی در این رتبه‌بندی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل ۸۵۰ مدرک در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ در پایگاه وب آو ساینس ثبت کرده باشند. اطلاعات مورد نیاز نیز از پایگاه‌های معتبری، چون USPTO، WOS و InCites جمع‌آوری می‌شود.

جایگاه ایران در میان برترین‌های جهان و جهان اسلام

رئیس ISC به جایگاه دانشگاه‌های جهان و ایران در رتبه‌بندی ۲۰۲۴ اشاره کرد: در میان ۲۶۶۱ دانشگاه برتر جهان، دانشگاه‌های هاروارد، استنفورد و جانز هاپکینز در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. ایران با ۷۲ دانشگاه در کنار کشورهایی، چون چین (۴۳۲)، آمریکا (۳۲۵) و هند (۱۶۳) حضوری چشمگیر دارد. در میان کشور‌های اسلامی نیز، ۴۲۶ دانشگاه از ۳۱ کشور اسلامی در این رتبه‌بندی حضور دارند.

علویان‌مهر گفت: ترکیه با ۱۰۲ دانشگاه و ایران با ۷۲ دانشگاه، بیشترین حضور را در میان کشور‌های اسلامی داشته‌اند. 

او افزود که دانشگاه‌هایی از عربستان سعودی، ایران، پاکستان، مالزی و مصر بهترین رتبه‌های جهانی را در میان کشور‌های اسلامی کسب کرده‌اند که این نشان‌دهنده پتانسیل بالای علمی در منطقه است.

علویان‌مهر با تأکید بر نقش هدایت‌گرایانه ISC، اظهار داشت: رتبه‌بندی دانشگاه‌ها به شکلی پنهان، به نظام آموزش عالی کشور جهت می‌دهد و مشخص می‌کند که دانشگاه‌ها باید روی چه موضوعاتی تمرکز کنند. به عبارت دیگر، این فرآیند باعث هدایت بعدی علم و فناوری در کشور می‌شود.

او افزود: ISC با تحلیل داده‌ها و تهیه گزارش‌ها، نقش مهمی در ترسیم نقشه راه فناوری در کشور ایفا می‌کند.

رئیس ISC به مأموریت‌های گسترده‌تر این مؤسسه اشاره کرد و گفت: ISC علاوه بر رتبه‌بندی، به نمایه‌سازی مجلات، مقالات همایش‌ها و رصد فناوری‌های نوظهور می‌پردازد. 

او از ایجاد سامانه‌هایی، چون “نان” (ایده‌ها و نیازها)، “دانا” و “سرآمدان” خبر داد که همگی با هدف ارتقای همکاری‌های علمی و فناوری در کشور و در سطح بین‌المللی طراحی شده‌اند.

به گفته علویان‌مهر، این سامانه‌ها قابلیت بین‌المللی‌سازی دارند و هدف اصلی، گسترش همکاری‌های علمی فراملی است.

علویان‌مهر به موضوع دیپلماسی علم و فناوری اشاره کرد و آن را یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های ISC در جهان اسلام و فراتر از آن دانست و از برگزاری جلسه‌ای با قائم‌مقام وزیر علوم عراق و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین ISC و وزارت علوم عراق خبر داد. این تفاهم‌نامه شامل توسعه فعالیت‌های ISC در عراق، استفاده از سامانه‌ها و اجرای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در این کشور خواهد بود.

رئیس ISC با ابراز امیدواری از گسترش همکاری‌های علمی، افزود: در نیمه دوم سال جاری، برنامه‌های متعددی برای حضور در کشور‌های مختلف یا دعوت از آنها به ISC داریم تا همکاری‌های علمی و فناوری میان ایران و دیگر کشور‌ها بیش از پیش توسعه یابد.