زلزله مالی پس از حمله اسرائیل به ایران و چشم‌انداز آینده بازارها/ واژگونی منحنی بازدهی: فانوس قرمز رکود جهانی!

اقتصاد۲۴- اقدام نظامی متجاوزانه اسرائیل علیه ایران، همچون شوکی الکتریکی بر پیکره بی‌ثبات بازار‌های جهانی وارد آمد و در چشم برهم زدنی، معادلات مالی را به‌کلی دگرگون ساخت. این یورشِ فعلا یک‌جانبه، که با هدف قرار دادن نقاطی در تهران و چند شهر دیگر ایران همراه بود، نه‌تنها مرز‌های امنیتی منطقه را درنوردید، بلکه سیلابی از هراس را در شریان‌های سرمایه‌گذاری جهان جاری ساخت. سرمایه‌گذاران، غافلگیر از این جهش ناگهانی در تنش‌های ژئوپلیتیکی، با واکنشی غریزی به سوی پناهگاه‌های امن سنتی گریختند و صحنه‌ای از آشوب را در دارایی‌های پرریسک رقم زدند.

این بحران در شرایطی رخ داد که اقتصاد جهانی پیشاپیش زیر بار سنگین تنش‌های تجاری و سیاست‌های پرمخاطره اقتصادی قدرت‌های بزرگ، به ویژه ایالات متحده، ناله می‌کرد و تاب‌آوری آن به شدت کاهش یافته بود. 

این رویداد، بحران امنیتی عمیقی را بر منطقه تحمیل کرد که تبعات مالی آن مرز‌ها را درنوردید و تحلیلگرانی، چون چانو چانانا از ساکسو بانک را بر آن داشت تا هشدار دهند این شوک، بر بازار‌های از پیش آسیب‌دیده جهانی وارد شده است.

پرسش بنیادین، همان‌گونه که کریس سیکلونا از دایوا کپیتال مطرح کرد، میزان گسترش و عمق این بحران و توانایی آن برای تشدید اثرات زنجیره‌ای بر اقتصاد جهانی بود. بازار نفت نخستین و آشکارترین قربانی این تنش بود.

چشم‌انداز آتی بازار‌های جهانی به‌شدت به تحولات سیاسی و نظامی آتی در خاورمیانه گره خورده است. در سناریوی بدبینانه، در صورت تشدید درگیری‌ها و گسترش دامنه‌ جنگ به کشور‌های دیگر منطقه یا اختلال جدی در تدارکات انرژی، شاهد اوج‌گیری بیشتر قیمت نفت (فراتر از سطوح کنونی) و طلا خواهیم بود.

این افزایش قیمت انرژی، تورم جهانی را که هنوز کاملاً مهار نشده، مجدداً شعله‌ور ساخته و می‌تواند برنامه‌های بانک‌های مرکزی بزرگ برای کاهش نرخ بهره را به تعویق بیندازد یا حتی معکوس کند. بورس‌های جهانی تحت فشار مضاعف ناشی از هزینه‌های بالاتر انرژی، نرخ بهره بالاتر برای مدت طولانی‌تر و کاهش رشد سودآوری شرکت‌ها، به ریزش خود ادامه خواهند داد و نوسانات در کوتاه‌مدت در سطوح بالا باقی خواهد ماند. فرار سرمایه به سمت دلار، فرانک سوئیس، ین و اوراق قرضه دولتی امن تشدید خواهد شد.

در سناریوی خوش‌بینانه‌تر، اگر تنش‌ها به سرعت مهار شود و به یک درگیری گسترده و طولانی مدت نیانجامد، ممکن است شاهد تعدیل تدریجی قیمت‌ها باشیم. قیمت نفت و طلا بخشی از رشد حاد اولیه را اصلاح خواهند کرد، اگرچه احتمالاً در سطوحی بالاتر از پیش از حمله تثبیت شوند. بازار‌های سهام ممکن است با کاهش نااطمینانی، بخشی از ضرر‌های اولیه را بازیابند، به‌ویژه در بخش‌هایی که کمتر مستقیماً تحت تأثیر انرژی یا تنش ژئوپلیتیک قرار دارند. با این حال، اثر روانی این حمله و آسیب‌پذیری منطقه پایدار خواهد ماند و حساسیت بازار به هر خبر جدید از خاورمیانه را به‌شدت افزایش داده است.

به‌طور کلی، حتی در صورت فروکش کردن فوری آتش، ریسک ژئوپلیتیک به‌عنوان عاملی کلیدی و بی‌ثبات‌کننده در معادلات بازار‌های جهانی باقی خواهد ماند و سایه سنگین عدم اطمینان، تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران اقتصادی را برای ماه‌های آینده تحت تأثیر قرار خواهد داد. هشدار تحلیلگران مبنی بر بالا ماندن سطح نوسانات و افزایش نااطمینانی اقتصادی در کوتاه‌مدت، فارغ از مسیر آتی تحولات، امری گریزناپذیر به نظر می‌رسد.