زنان غربی تیک‌ تاکر در افغانستان؛ روایت سفر زیر سایه آپارتاید جنسیتی/ وقتی زن به عنوان «حامل رَحِم» ارزشمند می‌شود!

اقتصاد ۲۴- ترجمه نوژن اعتضادالسلطنه- ایتالیا، دبی یا بالی را فراموش کنید. یک مقصد تعطیلات جدید و جذاب وجود دارد که اینفلوئنسر‌های گردشگری به آن هجوم برده‌اند: افغانستان. بله، کشوری که توسط طالبان اداره می‌شود، جایی که زنان از آواز خواندن، رانندگی، خندیدن و حتی نگاه کردن به مردان در ملاء عام منع شده‌اند، به یک جاذبه گردشگری غیرمعمول برای غربی‌ها تبدیل شده است.

به طور خاص، زنان غربی غیرمسلمان مشتاق هستند با بازدید از آن کشور که قرائت سخت گیرانه‌ای از اسلام گرایی بر آن حکمفرماست و از طریق تصاویر ثبت سفر‌های خود در رسانه‌های اجتماعی، تحمل و گشودگی خود را نسبت به فرهنگ‌های جدید نشان دهند. با توجه به سابقه به‌راستی فاجعه‌بار طالبان در زمینه حقوق زنان و به‌طورکلی حقوق بشر، این موضوع ممکن است عجیب به نظر برسد. 

از زمان به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ میلادی به این سو، پس از خروج نیرو‌های ایالات متحده و نیرو‌های ائتلاف مجموعه‌ای از قوانین وضع شد که هدف آن نامرئی کردن زنان در ملاء عام بود. البته زنان باید همیشه سر و هم چنین بخش عمده بدن خود را بپوشانند. آنان نمی‌توانند در دانشگاه تحصیل کنند. در واقع، آموزش پس از ۱۳ سالگی برای دختران ممنوع است. هیچ گونه برنامه تلویزیونی با بازیگران زن، سالن‌های زیبایی و رانندگان زن وجود ندارد. زنان اجازه ورود به پارک‌ها، باشگاه‌های ورزشی یا حمام‌های عمومی را ندارند. آنان نمی‌توانند در ملاء عام قرآن تلاوت کنند یا با صدای بلند صحبت کنند. آنان نمی‌توانند بدون همراه مرد بیرون از خانه رفت و آمد کنند. هم چنین، طالبان اخیرا ادعا کردند که "یک چشم برای دیدن زنان کافی است" و آنان باید در خارج از خانه یک چشم خود را بپوشانند. در هر حال، زنان ممکن است در افغانستان اصلاً وجود نداشته باشند. آنان تحت چیزی زندگی می‌کنند که به عنوان نوعی "آپارتاید جنسیتی" توصیف شده است.

امتیاز "سفید پوست" و "غربی بودن" برای زنان اینفلوئنسر در افغانستان 

"کلوئی بارادینسکی" اینفلوئنسر استرالیایی که اخیرا با یک دوست زن آمریکایی خود به افغانستان سفر کرده است، در ویدئو‌های منتشر شده اش در تیک‌تاک خود توضیح می‌دهد که چگونه قوانین سخت گیرانه در قبال زنان اغلب به صورت پراکنده اجرا می‌شدند و چگونه با آن دو نفر رفتار ویژه‌ای صورت می‌گرفت، احتمالا بدان خاطر که آنان غربی‌های سفیدپوستی بودند که اغلب محافظان مسلح همراهی شان می‌کردند. "بارادینسکی" پنج روز را در افغانستان گذراند و از برخی از مناظر و شهر‌های آن کشور مانند مسجد کبود در مزار شریف، پارک ملی بند امیر و کابل پایتخت افغانستان بازدید کرد و سبک زندگی‌ای را تجربه کرده بود که احتمالا برای زنان محلی در افغانستان غیرقابل تصور است.

 برخی از آن ویدئو‌ها مسخره هستند. "بارادینسکی" در یکی از ویدئو‌ها توضیح می‌دهد که کافی‌شاپ‌ها توسط طالبان ممنوع شدند، زیرا باعث تشویق مردان و زنان به معاشرت می‌شدند، اما او موفق شده بود یک کافی شاپ را پیدا کند که آیس موکا سرو می‌کرد. همراهش از متصدی افغان در آن کافه پرسیده بود: "آیا شیر بدون لاکتوز دارد"؟

"بارادینسکی" دائما تاکید می‌کند که مردم افغانستان چقدر دوستانه رفتار می‌کنند و او تا چه اندازه در آن کشور احساس امنیت کرده بود علیرغم آن که اکثر دولت‌های اروپایی اکیدا توصیه می‌کنند که شهروندان غربی به هیچ وجه به افغانستان سفر نکنند. تجربه او احتمالا ارتباط زیادی با این واقعیت دارد که اغلب به نظر می‌رسد توسط مردانی با کلاشنیکف همراهی می‌شد. او حتی ادعا کرد که "امتیاز سفید پوست بودن" احتمالا به او کمک کرده است تا هنگام عبور از مرز به پاکستان آن نوع رفتار وحشیانه‌ای که با مردم محلی می‌شود در قبال او صورت نگیرد. 

زنان غربی که نوع رفتار طالبان با زنان افغان را توجیه می‌کنند! 

نکته شگفت‌انگیز آن است که "بارادینسکی" تنها زن جوانی نیست که برای گردشگری و تولید محتوای رسانه‌های اجتماعی به افغانستان سفر می‌کند. سال گذشته، یک کاربر ۳۳ ساله تیک‌تاک آلمانی به نام "مارگاریتا" سه ماه را به تنهایی در افغانستان گذراند. برداشت او از آن کشور چه بود؟ این که رژیم زن‌ستیزی در واقع از نوعی احترام نادرست به زنان ناشی می‌شود. "مارگاریتا" که مسلمان نیست پس از سفر به افغانستان گفته بود که قوانین سخت گیرانه در آن کشور را نشانه‌ای از این می‌داند که "زنان ارزش دارند و به عنوان موجودی گرانبها ارزشگذاری می‌شوند". او ادعا کرد که در فرهنگ افغانستان زنان به عنوان "حاملان رَحِم" دیده می‌شوند بدان معنا که "هر برتری که یک مرد نشان می‌دهد از زنی که در نزدیکی اوست دریافت کرده است". طالبان مطمئنا از اظهارات او خوشحال شده‌اند: روش خنده‌داری برای ابراز قدردانی از آنان تحت عنوان مراقبان "حاملان رحم".

بیشتر بخوانید:  گردشگری در سرزمین ممنوع؛ ماجرای تورهای زنانه خارجی به افغانستان چیست؟/ جزئیاتی از سختگیری‌های باورنکردنی طالبان علیه گردشگران زن

تاکید بر امنیت و رفتار دوستانه؛ توصیفی که به نفع طالبان تمام می‌شود 

یک موضوع رایج که در این نوع ویدئو‌ها بیان می‌شود آن است که ما در غرب با افغانستان واقعی رو‌به‌رو نمی‌شویم. ظاهرا رسانه‌های جریان اصلی یا دروغ می‌گویند یا در مورد میزان ستم به زنان، فقر شایع و خشونت رایج در افغانستان اغراق می‌کنند. 

"بریت زوئی استفنز" یکی دیگر از کاربران تیک‌تاک که چندین بار از افغانستان بازدید کرده است، هنگام صحبت با شبکه خبری آمریکایی "ان بی سی" این دیدگاه را تکرار کرد: "تمام چیزی که ما از زنان در افغانستان می‌بینیم، اَشکالی است که پشت برقع قرار دارند. با این وجود، وقتی به آنجا رسیدم متوجه شدم که ظرافت‌های بسیار بیش تری در آن وجود دارد". او در پاسخ به پرسش مجری که گفته بود: "چه ظرافتی، زوئی"؟ گفته بود: "برای مثال، گاهی اوقات به زنان اجازه داده می‌شود که چشمان خود را در ملاء عام نشان دهند یا بدون همراه مرد اجازه داشته باشند از خانه خارج شوند"؟ "استفنز" همانند سایر اعضای گروه روابط عمومی طالبان همواره سریعا تاکید می‌کند که افغانستان هنگام بازدید تا چه اندازه برخوردار از حال و هوایی امن و دوستانه به نظر می‌رسد.

قابل درک است که بسیاری از غربی‌ها از فرصت بازدید از کشوری که مدت‌هاست ممنوع بوده، استقبال می‌کنند. با این وجود، آیا واقعا ارزش ریسک کردن را دارد؟ کاربران تیک‌تاک که پیش‌تر به آنان اشاره شد، همگی به اندازه کافی خوش‌شانس بودند که در طول سفرهایشان با هیچ خطر جدی مواجه نشدند، دست کم نه خطری که به طور علنی در مورد آن صحبت کرده‌اند. با این وجود، علیرغم اظهارات آنان مبنی بر این که افغانستان بسیار امن و دوست‌داشتنی است، آن کشور هنوز هم مکانی فوق‌العاده پرخطر حتی برای گردشگران است. افغانستان به طور مداوم به عنوان یکی از خطرناک‌ترین کشور‌های جهان رتبه‌بندی می‌شود و تروریسم هم چنان یک تهدید موجود در آن کشور است. سال گذشته سه گردشگر اسپانیایی و سه تبعه افغانستان هنگام بازدید از بامیان توسط تروریست‌های داعش مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و کشته شدند.

طالبان بلاگر‌های گردشگری چاپلوس را دوست دارد

بنابراین، جای تعجبی ندارد که طالبان مشتاق تشویق خود توسط گردشگران خارجی چاپلوس هستند. گذشته از کمکی که به پر کردن جیب طالبان می‌کنند، آن بلاگر‌های گردشگری به طالبان کمک می‌کنند تا تبلیغات خوبی داشته باشند. تیک‌تاکر‌ها افغانستان را صرفا در قالبی چاپلوسانه به تصویر نمی‌کشند. بخش زیادی از تصاویر آنان فقری را به نمایش می‌گذارد که به خوبی پنهان نشده است و این واقعیت که زنان مجبور به پوشاندن سر تا پای خود هستند، غیرقابل چشم‌پوشی است. با این وجود، این واقعیت که زنان جوان عادی می‌توانند به افغانستان سفر کنند و از آنجا ویدئو منتشر کنند، به رژیم طالبان مشروعیت می‌بخشد. ممکن است آن کشور یک مکان استاندارد برای تعطیلات نباشد، اما با سفر بلاگر‌های گردشگری به افغانستان حکومت طالبان هنوز می‌تواند خود را به عنوان مقصدی برای گردشگران ماجراجوی جسور معرفی کند.

هرچه افراد بیشتری به آنجا بروند و سفر‌های خود را تبلیغ کنند، مخاطبان غربی نسبت به مشاهده قرائت طالبان از اسلام گرایی در عمل، به ویژه رفتار آن گروه با زنان و دختران، بی‌حس‌تر می‌شوند. این روند با موفقیت در حال انجام است. سال گذشته ۷۰۰۰ نفر از افغانستان بازدید بعمل آوردند. این در حالیست که آن رقم در سال ۲۰۲۱ میلادی تنها ۶۹۱ نفر بود. مقام‌های طالبان می‌گویند که افغانستان از سال ۲۰۲۱ میلادی به این سو حدود ۱۴۵۰۰ گردشگر خارجی را به خود دیده است.

نمایش نسخه‌ای "بهداشتی" از افغانستان تحت حاکمیت طالبان 

هم چنین، شایان ذکر است که اگرچه این وبلاگ‌نویسان ممکن است محتوای خود را به عنوان نسخه "واقعی" از افغانستان به مخاطبان شان بفروشند، اما این به دور از تمام حقیقت است. علیرغم آن که گردشگران ملزم به همراه داشتن محافظ نیستند، اما باید هنگام ورود به هر ولایت و ولسوالی نزد مقام‌های طالبان نام شان را ثبت نام کنند و در ایست‌های خیابانی و جاده‌ای طالبان به طور معمول تحت بازرسی قرار گیرند.

طالبان تمایل دارند خارجی‌ها را در داخل افغانستان تحت نظر داشته باشند، هم برای کسب اطمینان از ایمنی آنان و هم احتمالا برای کسب اطمینان از این که سفری تا حد امکان بدون دردسر داشته باشند. همان طور که "اورزاله نعمت" فعال و محقق افغان با گلایه می‌گوید: "آن چه ما در عوض می‌بینیم، یک نسخه اصلاح‌شده و بهداشتی از زندگی تحت حکومت طالبان است". طالبان، به نوبه خود مشتاق هستند افغانستان را به خارجی‌ها نشان دهند تا اعتبار خود را در خارج از کشور افزایش دهند.

از بسیاری جهات، پدیده زنان غربی که به افغانستان سفر می‌کنند، نهایت نشان دادن فضیلت است. گذشته از این که محتوای منحصر بفردی ایجاد می‌کند، به جهانیان این پیام را انتقال می‌دهد که طالبان به عنوان گروهی اسلامگرا چندان هم بد نیستند. این پیام به طرز عجیبی آشناست. طبق تفکر ساده‌انگارانه و سیاه و سفید انگارانه "سیاست هویتی"، طالبان و گروه‌های مشابه آن گروه تقریبا بدون استثنا به عنوان قربانیان هر درگیری معرفی می‌شوند. در این چارچوب گفتمان هویتی، غرب و متحدانش نماد "استعمارگران ستمگر" هستند و طالبان و گروه‌های مشابه "مظلومان ستم دیده" قلمداد می‌شوند. در واقع، زمانی که یک ایدئولوژی اخلاق را به میزان محرومیت شما گره می‌زند، در نهایت با تروریست‌های واقعی مانند آدم‌های خوب رفتار می‌کند.

برای روشن شدن موضوع، تیک تاکر‌هایی که از افغانستان به تولید محتوا می‌پردازند، به ندرت در مورد سیاست صحبت می‌کنند. هدف صریح آنان قطعا تبلیغ برای طالبان و رژیم آن نیست. با این وجود، صرفنظر از نیت تیک تاکر‌ها این کاری است که آنان در نهایت انجام می‌دهند و کارشان به نفع طالبان تمام می‌شود. 

منبع: یوروپیئن کانسرواتیو