زیر و بم یک نشست برای حکام / آیا گزارش فصلی شورای حکام جبهه جدیدی را علیه ایران ساماندهی می‌کند؟

اقتصاد۲۴- نشست فصلی شورای حکام از امروز دوشنبه ۸ سپتامبر تا ۱۲ سپتامبر (۱۷ تا ۲۱ شهریورماه) در وین برگزار می‌شود. این نخستین نشست شورا پس از حمله اسرائیل و آمریکا به خاک ایران است. حمله‌ای که بهانه وقوع آن، گزارش تند و تیز رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران و البته ادعای مقامات غربی نسبت به بی‌نتیجه بودن مذاکرات تهران و واشنگتن بود.

دستور کاری از جنس ایران

خبرگزاری‌های غربی نوشته‌اند در نشست سپتامبر ۲۰۲۵ شورای حکام، وضعیت نظارت (بازرسان آژانس) بر ایران و همچنین قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بیانیه محرمانه‌ای که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعضای شورای حکام ارسال کرده، هم آمده است: «انتظار می‌رود مباحث هیات مدیره شامل «ایمنی هسته‌ای و تشعشعات، گزارش امنیت هسته‌ای ۲۰۲۵، تقویت فعالیت‌های آژانس در رابطه با علوم، فناوری و کاربرد‌های هسته‌ای، راستی‌آزمایی و نظارت بر جمهوری اسلامی ایران با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد، اعمال پادمان‌ها در کره شمالی، اجرای توافقنامه پادمان‌های NPT در جمهوری عربی سوریه، توافقنامه پادمان‌های NPT با جمهوری اسلامی ایران، ایمنی، امنیت و پادمان‌های هسته‌ای در اوکراین، انتقال مواد هسته‌ای در چارچوب AUKUS و پادمان‌های آن در تمام جنبه‌های تحت NPT و اعمال پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خاورمیانه» باشد.»

بیشتر بخوانید: پایداری‌ها و نیرو‌های سعید جلیلی؛ اتاق فکر خروج از NPT/ بررسی میزان اختیار قانونی مجلس برای خروج از ان‌پی‌تی

علاوه بر این قرار است در نشست مذکور گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی رافائل گروسی نیز قرائت شود؛ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سند که به رویت خبرگزاری آسوشیتدپرس رسیده، ادعا کرده که ایران تا تاریخ ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد)، ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد در اختیار داشته است که نسبت به گزارش قبلی آژانس در ماه مه، افزایش ۳۲.۳ کیلوگرمی را نشان می‌دهد؛ این برآورد «بر پایه اطلاعات ارائه‌شده از سوی ایران، فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس بین ۱۷ مه (۲۷ اردیبهشت) تا ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد) و همچنین تخمین‌های مبتنی بر عملکرد گذشته تأسیسات مربوطه» صورت گرفته است.

افزایش میزان دخایر اورانیوم غنی شده ایران موضوع دیگری است که در گزارش آژانس به آن اشاره شده و آمده است که مجموع ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا تاریخ ۱۳ ژوئن، ۹ هزار و ۸۷۴.۹ کیلوگرم بوده که نسبت به ماه مه، ۶۲۷.۳ کیلوگرم افزایش نشان می‌دهد. با این حال، آژانس اذعان کرده که از ۱۳ ژوئن به بعد «به دلیل شرایط امنیتی، قادر به انجام فعالیت‌های میدانی لازم برای جمع‌آوری و راستی‌آزمایی اطلاعات مربوط به تغییرات ذخایر نبوده است.» موضوعی که با توجه به سیاست مقامات ایران در عدم امکان دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هسته‌ای کشورمان – به جز نیروگاه بوشهر – درست ارزیابی می‌شود.

انتظار برای انتشار یک گزارش

نشست فصلی ماه سپتامبر در حالی برگزار می‌شود که پس از پایان جنگ 12 روزه اسرائیل و آمریکا علیه ایران، مقامات آژانس و تهران تاکنون سه دور پای میز مذاکره نشسته‌اند تا به یک مدالیته جدید در ارتباط با نوع جدید همکاری‌های ایران و آژانس دست پیدا کنند. با این وجود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای که پیش از برگزاری نشست شهریورماه برای اعضای شورای حکام ارسال کرده، آورده است: «در طول این دوره گزارشی، هیچ‌گونه تعاملی میان ایران و آژانس درباره مسائل پادمانی حل‌نشده صورت نگرفته است.»

البته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز یکشنبه در گفت‌وگو با روزنامه ایتالیایی «لا رپوبلیکا» با اشاره به این موضوع که در حال حاضر  نشانه‌ای دال بر از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود ندارد، معتقد است محل نگهداری اورانیوم غنی شده با خلوص بالای ایران در تاسیسات اصفهان و نطنز بوده است (تاسیساتی که مورد هدف موشک‌های آمریکایی و اسرائیلی قرار گرفت).»

ایران بارها اعلام کرده است که با توجه به حجم تخریب‌های صورت گرفته امکان دسترسی به سانترفیوزها و اورانیوم غنی شده خود (با غنای 60 درصد) در تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان را ندارد اما به دلیل عدم محکومیت حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای کشورمان و همچنین گزارش مغرضانه رافائل گروسی که بهانه مقامات تل‌آویو برای حمله به خاک ایران بود، تمایلی ندارد همچون گذشته با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. موضوعی که به نظر می‌رسد انعکاس ناامیدکننده‌ای در گزارش این دوره شورای حکام در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد و بر همین اساس هم ممکن است کشورهای غربی تلاش کنند تا با تمسک به این گزارش و با یارگیری از میان اعضای شورای حکام، ایران را برای پذیرش پیش‌شرط‌های تروئیکای اروپایی یعنی نشستن پای میز مذاکرات مستقیم با آمریکا، اجازه دسترسی بازرسان آژانس به تمامی تاسیسات هسته‌ای ایران و در نهایت غنی‌سازی صفر درصد تحت فشار قرار دهند.

بیشتر بخوانید:  ترامپ در دوراهی ایران؛ بازگشت به توافق یا جنگی بی‌پایان/ از طرابلس تا پیونگ‌یانگ؛ دو سرنوشت و یک درس برای تهران

کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان که از اعضای غربی برجام محسوب می‌شوند روز پنجشنبه ۲۸ اوت (۶ شهریور) رسماً روند ۳۰ روزه فعال‌سازی مکانیسم ماشه که بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز کردند. این تصمیم سه کشور اروپایی موسوم به E3 در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل ثبت شده است؛ البته این‌گونه عنوان می‌شود که در صورت موافقت ایران با خواسته کشورهای اروپایی این روند به تعویق خواهد افتاد، امری که تاکنون با چراغ سبز تهران همراه نبوده است. در همین راستا روسیه و چین از اعضای شرقی برجام می‌گویند مخالف اقدام سه کشور اروپایی هستند و مسکو نیز با ارائه پیش‌نویسی به شورای امنیت سازمان ملل خواستار تمدید قطعنامه شماره ۲۲۳۱ این شورا شده است. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال با اعلان این خبر نوشته بود: «روسیه اقدام به توزیع پیش‌نویس قطعنامه جدیدی با موضوع مکانیسم پس‌گشت تحریم‌های ایران (اسنپ‌بک) کرده است؛ این مکانیسم بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که در سال ۲۰۱۵ برای تأیید توافق هسته‌ای ایران (برجام) تصویب شد و به کشور‌ها اجازه می‌دهد در صورت تشخیص نقض تعهدات از سوی ایران، تحریم‌های سابق سازمان ملل علیه تهران را بازگردانند.»

دیپلماسی رسانه‌ای ایران در مدار

پس از پایان جنگ ۱۲ روزه آمریکا و اسرائیل علیه ایران، مقامات تهران در تلاش بوده‌اند تا با مصاحبه، یادداشت و همچنین ارائه فرصت تهیه گزارش برای فعالین رسانه‌ای خارجی به ویژه غربی، افکار عمومی جهان را نسبت به بروز درگیری جدید در منطقه حساس کنند. سیاستی که این بار با نگارش یادداشتی از سوی سیدعباس عراقچی، وزیرخارجه، در روزنامه گاردین دنبال شد. او در این یادداشت ضمن انتقاد از رفتار‌های غیردیپلماتیک سه کشور اروپایی عضو برجام می‌نویسد: «برای خروج از این بازی باخت – باخت، سه کشور اروپایی باید رویکرد مخرب خود را تغییر دهند، نه برای راضی کردن ایران، بلکه با درک این امر که قربانی کردن منافع امنیتی در یک پرونده نمی‌تواند برای آنها در سایر موضوعات ایجاد نقش کند.»

رئیس دستگاه سیاست خارجی کشورمان همچنین با تاکید بر این موضوع که ایران آماده رسیدن به معامله‌ای واقع‌بینانه و پایدار است که شامل نظارت‌های دقیق و اعمال محدودیت بر غنی‌سازی در برابر لغو تحریم‌ها باشد، تصریح می‌کند: «عدم توجه به فرصت زود گذر موجود جهت تغییر رویکرد، می‌تواند پیامد‌هایی ویرانگر در مقیاسی جدید برای منطقه و فراتر از آن داشته باشد و اگر اروپا واقعاً به دنبال راه‌حل دیپلماتیک است و اگر رئیس‌جمهور ترامپ می‌خواهد توان خود را صرف مسائل واقعی کند و نه بحران‌های ساخته‌شده در تل‌آویو، باید به دیپلماسی زمان و فضای لازم برای موفقیت بدهند چرا که گزینه جایگزین به‌هیچ‌وجه خوشایند نخواهد بود.» گزینه جایگزینی که عراقچی به آن اشاره می‌کند فعال کردن سیستم مکانیسم ماشه و حتی در گام بالاتر آغاز دور جدیدی از حملات ایران و اسرائیل است که به باور تحلیلگران این بار بیشتر کشور‌های منطقه نیز از آن متاثر خواهند شد.

منبع: تجارت نیوز