سفر جنجالی مارکو روبیو به اسرائیل

اقتصاد۲۴- در شرایطی که جنگ غزه همچنان معادلات خاورمیانه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده و تنش‌ها میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی در بالاترین سطح دو دهه اخیر است، کاخ سفید تصمیم گرفته نخستین گام جدی خود در سیاست خارجی را به‌سوی تل‌آویو بردارد. بر اساس دستور مستقیم دونالد ترامپ، مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا، آخر هفته راهی اسرائیل می‌شود؛ سفری که بسیاری از ناظران آن را «آغاز رسمی سیاست خارجی تهاجمی دولت ترامپ» توصیف می‌کنند.

این سفر درحالی انجام می‌شود که او در هفته‌های گذشته بار‌ها مواضعی آشکار علیه حماس و ایران اتخاذ کرده و حتی از طرح‌هایی سخن گفته که در رسانه‌ها به عنوان «کنترل مستقیم آمریکا بر غزه» بازتاب یافته است. چنین دیدگاهی نشان می‌دهد دولت ترامپ نه تنها قصد بازگشت به سیاست‌های سنتی گذشته ندارد، بلکه می‌خواهد مسیر تازه‌ای را تعریف کند که بیش از هر چیز منافع اسرائیل را تضمین کند.

تحلیلگران بر این باورند که این سفر چند هدف هم‌زمان را دنبال می‌کند: نخست، تثبیت رابطه ویژه واشنگتن و تل‌آویو؛ دوم، ترسیم چارچوبی تازه برای آینده غزه و جایگاه حماس؛ و سوم، ارسال پیام روشن به تهران و متحدانش در منطقه مبنی بر که دولت ترامپ قصد عقب‌نشینی ندارد. رسانه‌هایی، چون رویترز و الجزیره نوشته‌اند که طرح‌های مطرح‌شده از سوی روبیو نگرانی جدی در جهان عرب ایجاد کرده و حتی برخی کشور‌ها بیم دارند چنین سیاستی به «جابجایی اجباری فلسطینیان» یا تشدید بحران انسانی غزه منجر شود.

بیشتر بخوانید: هدف بعدی اسرائیل بعد از حمله به قطر مشخص شد

از منظر دیپلماتیک، سفر روبیو آزمونی برای کشور‌های عرب نیز خواهد بود. برخی دولت‌های عربی که در سال‌های گذشته مناسبات خود با اسرائیل را عادی کرده‌اند، اکنون در برابر دو انتخاب دشوار قرار دارند: هم‌سویی کامل با سیاست‌های ترامپ یا فاصله گرفتن از طرح‌هایی که ممکن است افکار عمومی جهان عرب را خشمگین‌تر کند. در همین حال، اسرائیل امیدوار است با حضور روبیو بتواند حمایت قاطع‌تری از سوی واشنگتن دریافت کند تا هم در برابر ایران دست بازتری داشته باشد و هم در پرونده فلسطین با پشتوانه مطمئن‌تری پیش برود.

اما سوی دیگر ماجرا وجهه بین‌المللی آمریکاست. در حالی که دولت ترامپ بر «اقتدار و عمل‌گرایی» تأکید دارد، بسیاری از نهاد‌های حقوق بشری و حتی متحدان اروپایی واشنگتن هشدار داده‌اند که نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان می‌تواند هزینه‌های دیپلماتیک سنگینی به همراه داشته باشد. اگر آمریکا صرفاً به عنوان شریک اسرائیل عمل کند و بی‌طرفی لازم برای میانجی‌گری را از دست بدهد، چه‌بسا نقش سنتی خود در روند صلح خاورمیانه را برای همیشه از دست بدهد.

به این ترتیب، سفر پیش‌روی مارکو روبیو به اسرائیل را باید فراتر از یک دیدار رسمی دانست. این سفر نماد چرخش آشکار سیاست خارجی آمریکا است؛ چرخشی که می‌تواند مناسبات منطقه را دگرگون کند، خطوط قرمز تازه‌ای را تعریف کند و حتی مسیر آینده مذاکرات فلسطین و اسرائیل را به کلی تغییر دهد. پرسش اصلی، اما همچنان باقی است: آیا این سفر گامی در مسیر تثبیت صلح و ثبات خواهد بود، یا آغاز مرحله‌ای تازه از تنش و بحران در خاورمیانه؟