موسیقی لرستان؛ میراثی زنده اما در آستانه فراموشی

باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی- موسیقی لری تنها مجموعه‌ای از نغمه‌ها و سازها نیست؛ بخشی از زندگی و هویت اجتماعی مردمی است که در دل کوهستان‌های زاگرس زیسته‌اند.

 این موسیقی، روایتگر شادی‌ها و غم‌هاست؛ در عروسی‌ها با سرنا و دهل رقص «سه‌پا» و «چوب‌بازی» را همراهی می‌کند و در سوگ‌ها با ناله کمانچه و مویه‌های سوزناک، غم جمعی را بازتاب می‌دهد.

سازهایی که تاریخ را روایت می‌کنند

کمانچه، تنبور، سرنا و دهل نه تنها ابزار موسیقی، بلکه زبان بی‌کلام قوم لر هستند.

 کمانچه با آوای حزین خود، قصه‌های پررنج را بازگو می‌کند. تنبور، ریشه در آیین‌های عرفانی دارد و پلی میان موسیقی و معنویت است. سرنا و دهل، پرهیجان و قدرتمند، از دیرباز صدای همبستگی در جشن‌ها بوده‌اند. اما این سازها امروز کمتر شنیده می‌شوند و خطر خاموشی در کمین آن‌هاست.

موره؛ فریادی در حال خاموش شدن

«موره» یا آواز سوگ، یکی از مهم‌ترین گونه‌های موسیقی لری است. این نغمه‌ها قرن‌ها در آیین‌های عزاداری اجرا می‌شدند و بخشی از حافظه جمعی قوم لر بودند. اما با تغییر سبک زندگی، گسترش موسیقی مدرن و کم‌رنگ شدن آیین‌های سنتی، موره‌ها کمتر شنیده می‌شوند و در معرض حذف از فرهنگ زنده مردم قرار دارند.

 فاصله نسل جدید با موسیقی بومی

یکی از چالش‌های بزرگ موسیقی لرستان، تغییر ذائقه نسل جوان است. بسیاری از نوجوانان و جوانان به موسیقی پاپ و رسانه‌ای گرایش دارند و کمتر با ترانه‌ها و سازهای بومی ارتباط برقرار می‌کنند. این فاصله، اگر پر نشود، به گسست هویتی منجر خواهد شد و بخشی از میراث فرهنگی قوم لر به دست فراموشی سپرده می‌شود.

 موسیقی به‌عنوان سرمایه فرهنگی

موسیقی لرستان فراتر از یک هنر شنیداری، سرمایه‌ای فرهنگی و اجتماعی است. این موسیقی می‌تواند در کنار روایت هویت قومی، به ابزاری برای جذب گردشگر و معرفی فرهنگ لرستان در سطح ملی و جهانی تبدیل شود.

کشورهایی که موسیقی محلی خود را به‌عنوان برند فرهنگی معرفی کرده‌اند، امروز از آن هم در عرصه فرهنگی و هم در حوزه اقتصادی بهره می‌برند؛ چیزی که لرستان نیز ظرفیت آن را دارد.

 راهی برای زنده نگه داشتن موسیقی لری

نجات موسیقی لرستان در گروی بازسازی پیوند نسل جدید با این میراث است. آموزش موسیقی محلی در مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند نخستین گام باشد. از سوی دیگر، هنرمندان بومی نیازمند حمایت و فرصت دیده‌شدن هستند تا آثارشان تنها به محافل محلی محدود نماند. همچنین باید بخش بزرگی از نغمه‌های شفاهی مانند موره‌ها و آوازهای حماسی ثبت و مستندسازی شوند تا با گذشت زمان از بین نروند. در نهایت، معرفی موسیقی لری در قالب جشنواره‌های فرهنگی و رویدادهای گردشگری، می‌تواند این هنر را دوباره در زندگی روزمره مردم زنده کند.

موسیقی لرستان، آینه تاریخ و هویت قوم لر است. فراموشی آن تنها خاموش شدن چند ساز و نغمه نیست، بلکه محو بخشی از روح و فرهنگ یک سرزمین است.

 اگر امروز برای حفظ و بازآفرینی این میراث اقدام شود، فردا موسیقی لرستان همچنان در کوهستان‌های زاگرس طنین خواهد داشت؛ صدایی که روایتگر غم و شادی مردمی است که نمی‌خواهند هویت خود را از یاد ببرند.