نفس تنگ کلاس‌ها در دل محرومیت لرستان؛ آموزشی که زیر فشار جمعیت خم شده است

باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک‌منش - معضلی که پیامد‌های آن، فراتر از کیفیت آموزش، بر عدالت اجتماعی و توسعه انسانی در استان لرستان تأثیرگذار بوده تراکم جمعیتی کلاس‌ها است.

در بسیاری از روستا‌ها و مناطق کمتر توسعه‌یافته لرستان، به دلیل کمبود فضا‌های آموزشی، دانش‌آموزان در کلاس‌هایی با تراکم بالای ۳۰ تا ۴۵ نفر تحصیل می‌کنند.

تراکم مدارس در مناطق محروم لرستان؛ چالشی ساختاری برای عدالت آموزشی

در استان لرستان ۳۲۵ مدرسه و ۹۰۰ کلاس درس با تراکم بالای ۳۵ نفر وجود دارد. این رقم به‌مراتب بیشتر از حد استاندارد ۲۴ نفر در هر کلاس است. همچنین متوسط کشوری حدود ۲۹ نفر است.

 در برخی موارد، یک مدرسه تنها پاسخگوی نیاز چندین روستا یا منطقه‌ی پراکنده‌ی جغرافیایی است که موجب خستگی مسیر، تأخیر در یادگیری و کاهش انگیزه‌ی تحصیلی شده است.

این مسئله به‌ویژه در مقاطع ابتدایی و متوسطه اول بیشتر دیده می‌شود، جایی که کودکان و نوجوانان بیش از هر زمان دیگر نیازمند فضای آموزشی مناسب و توجه فردی از سوی معلمان هستند.

بحران کمبود فضای آموزشی در مدارس محروم لرستان

یونس بهاروند مدیرکل نوسازی مدارس لرستان اعلام کرد که از مجموع ۲۰۰ مدرسه کانکسی استان، ۷۰ مدرسه جایگزین ساخته شد و پروژه‌های باقی تا پایان سال تحصیلی تکمیل خواهند شد.

 وی افزود: طرح «شهید پناهی» و «شهید عجمیان» در دستور کار قرار گرفت تا عدالت آموزشی برقرار شده و فضای آموزشی ارتقاء پیدا کند.

بهاروند ناکید کرد: برای تحقق عدالت آموزشی، حدود ۵۰۰ میلیارد تومان برای پروژه‌های آموزشی استان در سال تحصیلی جدید هزینه شده و ساخت ۲۲۰ کلاس درس جدید با هدف رفع مشکل مدارس تخریبی و کانکسی در دست اجراست.

وقتی ۴۰ دانش‌آموز در یک کلاس جا می‌شوند!

تراکم بالا در کلاس‌ها منجر به کاهش کیفیت آموزش، افت تحصیلی، فرسودگی معلمان و در نهایت ترک تحصیل در سنین پایین می‌شود. معلمی که باید به ۴۰ دانش‌آموز در یک فضای محدود توجه کند، ناگزیر از تدریس سطحی، ارزیابی نادرست و ناتوانی در تشخیص نیاز‌های فردی دانش‌آموزان است.

از سوی دیگر، تراکم مدارس باعث شده تا بسیاری از دانش‌آموزان، به ویژه دختران، از ادامه تحصیل بازبمانند. دوری راه، نبود مدارس جداگانه یا کمبود فضای فیزیکی برای کلاس‌های مجزا، خانواده‌ها را نسبت به ادامه تحصیل فرزندان دچار تردید می‌کند.

دلایل ساختاری

تراکم مدارس در مناطق محروم لرستان ریشه در چند عامل دارد:

کمبود اعتبار عمرانی برای ساخت مدارس جدید

نابرابری در تخصیص منابع آموزشی میان مرکز و حاشیه

مهاجرت معکوس از شهر به روستا در سال‌های اخیر

نبود برنامه‌ریزی مبتنی بر آمایش سرزمین آموزشی

این دلایل دست به دست هم داده‌اند تا نه تنها مدارس کافی ساخته نشود، بلکه مدارس موجود نیز فرسوده، ناکارآمد و ناتوان از پاسخگویی به نیاز روز باشند.

راهکار‌ها

برای حل این معضل، تنها راه‌حل افزایش فیزیکی ساختمان‌های آموزشی نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات لازم است، از جمله:

تخصیص بودجه هدفمند برای ساخت مدارس در مناطق پرجمعیت و محروم

 تشویق مشارکت بخش غیردولتی و خیرین مدرسه‌ساز

ایجاد مدارس شبانه‌روزی برای مناطق بسیار دورافتاده

 به‌روزرسانی نقشه‌ی آموزشی و بازنگری در توزیع منابع انسانی (معلمان)

استفاده از کلاس‌های سیار، دیجیتال یا ترکیبی در مناطق پراکنده

مسئله‌ی تراکم مدارس در مناطق محروم لرستان، بازتابی از یک نابرابری تاریخی در توسعه‌ی زیرساخت‌های آموزشی است. اگرچه آموزش‌وپرورش به عنوان یکی از ابزار‌های کلیدی توانمندسازی مناطق محروم شناخته می‌شود، اما بدون تأمین حداقل‌های فیزیکی و انسانی، این ابزار از کار می‌افتد. برای تحقق عدالت آموزشی و توسعه پایدار، لرستان نیازمند عزم ملی و توجه ویژه در سیاست‌گذاری آموزشی است.