نگاهی به چالش ساخت انیمیشن فرمانروای آب و اهمیت تماشای اثر در سینما

باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور - انیمیشن سینمایی فرمانروای آب به کارگردانی مجید اسماعیلی و تهیه‌کنندگی مجتبی امینی یک اثر سه بعدی در ژانر رئال است. فرمانروای آب در سال ۱۳۹۷ تولید شد و در ۸ مرداد ماه ۱۴۰۴ در سینماهای سراسر کشور به نمایش در آمد. همچنین این پویانمایی با عبور از فروش ۴۲ هزار بلیت توانست بیش از ۲۶ میلیارد تومان بفروشد‌.

از این رو به گفت‌‌وگو با مجید اسماعیلی کارگردان این اثر پرداختیم‌.

باشگاه خبرنگاران جوان: چه چیزی باعث ساخت انیمیشن فرمانروای آب شد؟ نویسندگی کار از کجا جرقه خورد؟

مجید اسماعیلی: فیلم فرمانروای آب دومین اثر از مجموعه کارهایی است که ما به شکل انیمیشن و به منظور تولید روایت‌های بصری جذاب برای نسل جدید پرداختیم. موضوع ابتدایی این کار با تخریب سامرا در سال ۱۳۸۴_۱۳۸۵ اتفاق افتاد‌. اولین محصول این حادثه فیلمی با نام داستان سامرا بود که سال ۱۳۹۰ به اتمام رسید، در جشنواره حضور داشت و سپس در نهایت در شبکه‌های تلویزیونی رسانه ملی پخش شد‌.

فرمانروای آب دومین اثر مجموعه ما است. هدف ما آشنا کردن نسل جدید با موضوعات سیاسی مهم کشور و معنوی_محتوایی که در گفتمان معنوی کشور وجود دارد که متاسفانه فیلم‌ها و سریال‌ها به اندازه لازم و کافی به آن نپرداخته‌اند. این پویانمایی اثری است که از لحاظ تمدنی متزمل و حاوی گفتمان انقلاب اسلامی، ایران کهن و متزمل تمدن ایرانی_اسلامی ما است. تلاش ما بر این بود کاری را بسازیم که مورد نیاز نسل جدید است و پاسخ دادن به این نیاز جز با تولید کردن فیلم‌های جذاب امکان پذیر نبود.

باشگاه خبرنگاران جوان: پیش تولید کار را چه زمانی شروع کردید؟ روند کار تا زمان اکران اثر در سینماها چطور بود؟

مجید اسماعیلی: وقتی داستان سامرا را سال ۱۳۸۶ آغاز کردیم، مجموعه‌ای را تجهیز کردیم که از نظر نرم‌افزار و سخت افزار به تدریج به تکامل رسید و تقریبا می‌توان گفت تا سال ۱۳۸۸ ما زیرساخت کارمان را تکمیل کردیم و آماده تولید کارهای انیمیشنی شدیم. ما گروهی از انیماتورها را پرورش دادیم و یک مجموعه‌ای از افراد مورد نیاز و کسایی که می‌توانند به ما کمک کنند، بخشی در فضای کاری ما آماده شدند که در نهایت منجر به ساخت و تولید داستان سامرا شد. 

به طور طبیعی آن گروه که درحال به اتمام رساندن داستان سامرا بود، همچنان وارد پیش تولید کار جدید یعنی فرمانروای آب شد. به طور کلی فرمانروای آب از سال ۱۳۹۰ شروع شد و به تدریج بحث سناریو کار به اتمام رسید‌. به طوریکه سال ۱۳۹۱ _۱۳۹۲ فیلمنامه را در اختیار داشتیم و می‌توانستیم بر اساس شخصیت‌ها، موقعیت های مکانی را آماده کنیم و سپس وارد بخش انیمه و متحرک سازی شویم.  

روند پیش تولید اثر تا سال ۱۳۹۲ و روند تولید تا سال ۱۳۹۵ و مابقی کار تا سال ۱۳۹۷طول کشید. البته اولین اکران جشنواره ای فرمانروای آب سال ۱۳۹۵ انجام شد؛ اما برای اکران شاهد اثر تاخیر طولانی مدت بودیم، سال ها طول کشید تا فضای عمومی جامعه به ما این اجازه را بدهد که بتوانیم این فیلم را اکران کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان:از چه تکنیک‌های جدیدی برای ساخت این انیمیشن استفاده کردید؟

مجید اسماعیلی: در ساخت انیمیشن فرمانروای آب از نرم‌افزارهای خیلی مهم و اساسی که در صنعت انیمیشن سازی استفاده می‌شود، استفاده کردیم. البته به تدریج نرم‌افزارهای جدیدی هم وارد بازار می‌شد که از آن‌ها برای تولید صحنه‌های خاص استفاده کردیم‌. به طور طبیعی انیمیشن صنعتی است که به شدت تحت تاثیر تکنولوژی های جدید تغییر می‌کند. برای مثال کسانی که تا دو دهه پیش انیمیشن کار می‌کردند، به شکل دستی انیمه‌ها را انجام می دادند اما پس از آن دوربین های حرفه‌ای، لباس‌های مختلفی تولید که توانستند به جامعه انیمیشن سازی کمک کنند.

در زمان ساخت این فیلم استدیو های موشن کپشنی وجود داشت که با ۱۴ دوربین حرکاتی که شخصیت ‌های ما انجام می‌دادند تبدیل به حرکات شخصیت انیمیشن می‌کردند. البته امروز این مسائل خیلی متحول شده‌اند و به شکل بنیادین انیمه ها از فضای دوربین که می‌توانستند سنسورهای بدن بازیگران را رصد کند، فاصله گرفته و وارد دنیای جدیدی شده که کیفیت و سرعت کار به شکل چشمگیری افزایش داده است.

باشگاه خبرنگاران جوان: چه چالش‌هایی در ساخت انیمیشن فرمانروای آب تجربه کردید؟

مجید اسماعیلی: در ساخت انیمیشن فرمانروای آب چالش های گوناگونی را تجربه کردیم‌‌؛ چالش تولید انیمیشن که بالاخره فرآیند طولانی دارد، زیرا یک فیلم سینمایی به طور معمول سه الی پنج ماه شروع و پایان کار دارد. اما انیمه‌ها هرچقدر هم با سرعت پیش بروند و نظم و برنامه ریزی رعایت شود، بازهم از نظر زمانی چندین برابر یک اثر واقعی زمان‌بر هستند‌. 

به همین خاطر اگر به گروه های انیمیشن نگاه کنید، مشاهده می‌کنید که ما گروه های انیمیشنی که بتوانند فیلم‌های بلند بسازند در کشور بسیار اندک داشتیم، شاید یک الی دو انیمیشن ساز طولانی مدت نداشتیم؛ اما اکنون به لطف خدا و همت دوستانی که در این صنعت هستند، اتفاقات خوبی رخ داده و گروه های متعددی توانایی ساخت فیلم‌های بلند انیمه را دارند‌.

نگهداشتن نیروها به شکل بانشاط و پر تحر‌ک برای اینکه برای چند سال در یک پروژه باقی بمانند و کارها را پیش ببرند، کار بسیار سختی بود که جزء چالش‌های معمول صنعت انیمیشن می‌شود. ولی چالش فرمانروای آب از طرفی مربوط به محتوای این کار بود. محتوای انیمیشن باید به دلیل فرمی که دارد، کودکانه و قابل فهم و درک برای نسل کودک و نوجوان باشد. لذا موضوعی که انتخاب کرده بودیم، به گونه‌ای بود که نمی‌توانستیم به راحتی آن را بیان کنیم و این اتفاق شاید بزرگ‌ترین چالش فرمانروای آب بود. یعنی محتوا، فرم و شکل ظاهری در دو دنیای کاملا متفاوت وجود داشتند.

 البته به طور ذاتی انیمیشن می‌تواند بخشی از این موارد را حل کند و به دلیل جذابیت رنگ، موقعیت، صحنه و حرکت‌های متنوع خود مخاطب را جذب کند؛ اما موضوع فیلم یک فضای جدی و سنگین بود که احتیاج به دقت خاصی داشت که ساخت اثر را با دشواری‌های زیادی جلو می‌برد.

باشگاه خبرنگاران جوان: شخصیت‌های داستان تخیلی یا واقعی هستند؟

مجید اسماعیلی: همه شخصیت‌های داستان زایده تخیل و فضای ذهن دوستان ما در نوشتن این اثر است؛ ولی تمام موقعیت های فیلم برگرفته از واقعیت است. یعنی موضوع تخریب سامرا، نقش سازمان‌های جهانی برای بازسازی حرم، بحث تایید حرم سامرا به عنوان یک مرکز دارای اهمیت ویژه در میراث فرهنگی و کهن کشور عراق همهگی واقعی هستند‌

اتفاقاتی که بین گروه های مختلف در کشور عراق افتاده است، کاملا واقعی است و اتفاقاتی که در کلان و سیاست خبیثانه‌ای که دشمنان ما علیه ما دارند هم واقعی هستند‌. در واقع شخصیت‌های ما از واقعیت‌های روزی که وجود دارد، موقعیت‌های نمایشی به وجود آورده‌اند و سعی کرده‌اند مخاطب را درگیر داستانی کنند که مبنی واقعی دارد، اما شخصیت‌ها تخیلی هستند.

باشگاه خبرنگاران جوان: انیمیشن فرمانروای آب مناسب چه رده سنی است؟

مجید اسماعیلی: انیمیشن فرمانروای آب به طور مرکزی می‌توانیم بگوییم از سن ۹ سال به بعد قابل استفاده برای گروه های سنی مختلف است. بچه‌های زیر ۹ سال حتما باید همراه والدین خود به تماشای فیلم بنشینند‌ و بهتر است حتما پس از فیلم درباره اتفاقاتی که در این اثر افتاده با بچه‌ها گفت‌وگو شود. بنظر می‌رسد درک داستان برای بچه‌های زیر ۹ سال با سختی‌هایی همراه است؛ مگر بچه‌هایی که از نظر هوشی، دارای ضریب هوشی بالایی باشند که بتوانند این فیلم و موقعیت‌های داستانی را درک کنند. 

باشگاه خبرنگاران جوان: در ادامه فرمانروای آب در رسانه ملی پخش خواهد شد یا قصد نمایش فیلم در تلویزیون را ندارید؟

مجید اسماعیلی: آنچه که باعث رشد اینگونه آثار می‌شود، یک فضای کاملا طبیعی است که در آن فضا یک محصول مورد استفاده بخشی از مردم به طور موثر قرار می‌گیرد و وقتی این چرخه تولید و توزیع با یکدیگر پیوند می‌خورد، استمرار جریان ساخت اثر تضمین می‌شود‌. متاسفانه بخش قابل توجهی از افراد که از وضع موجود فرهنگی کشور ناراضی هستند، خود حاضر نیستند در اصلاح روند تولیداتی که بی تردید وارد مصرف و سفره‌ خانواده‌ها می‌شوند، نقش اصلاحی داشته باشند.

فرق جریان موفق فیلم‌هایی که ما از آن‌ها ناراضی هستیم با جریان ساخت و تولید فیلم‌هایی که به آن‌ها احتیاج داریم در چنین نگرشی است. نگرشی که می‌گوید من فیلم را در فضایی بزرگ با یک تجربه جمعی جذاب، در یک چرخه اقتصادی فعال میرم و می‌بینم که به طور طبیعی فیلم رایج و ساخته می‌شود و در نهایت جریان اقتصادی آن به استمرار تولید اثر کمک می‌کند. در سوی دیگر جریانی که برای مهم‌ترین معقوله این دوران که موضوع فرهنگ است حاضر به هزینه کردن از زمان، پول و شرایطی که نامطلوب است اما باید بر آن غلبه کنیم نیستند‌.

توجه داشته باشید، اگر ما برای موضوعی که در عرصه فرهنگ شکل گرفته است. در فضای سینما، یعنی جایی که صندوق‌های رای برای اینکه شما چه فیلمی را دوست دارید که ساخته شود، رای خود را به صندوق نیندازید، به طور طبیعی فیلم هایی ساخته می‌شود که شما و ما در جریان ساخت آن حضور نداشتیم. لذا افرادی که از حق رای خود استفاده کردند و خواسته خود را برای استمرار جریان فیلم هایی که مورد توجه همه مردم کشور نیست، بلکه مورد توجه جمع اندک ولی موثری است از حق خود استفاده می‌کنند و در نهایت آن فرهنگ است که به بقیه کشور هم تحمیل می‌شود.

لذا بالاخره این انیمیشن دیر یا زود به تلویزیون خواهد رفت اما هرگز تجربه تماشای فیلم در یک پرده بزرگ و تجربه جمعی دیدن و درک کردن در سینما، در تلویزیون امکان پذیر نیست.