هنر ریشه دار «پلیوار دوزی» میراث گران‌بهای مردم بلوچ فنوج

باشگاه خبرنگاران جوان- فنوج امروز به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز صنایع دستی ایران و پایتخت نوین پلیوار دوزی شناخته می‌شود. این هنر ریشه‌دار، بخشی از میراث گرانبهای مردم بلوچ این منطقه است که در گذر زمان اصالت خود را حفظ کرده و همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان هنر‌های سنتی سیستان و بلوچستان دارد.

پلیوار دوزی، شاخه‌ای شاخص از سوزن دوزی بلوچی است که با دستان هنرمند زنان بلوچ جان می‌گیرد و طرح‌ها و نقوش آن از طبیعت، باور‌های محلی و محیط پیرامون الهام می‌گیرد.

آنچه به این هنر ارزش دوچندان بخشیده، تنها جنبه زیبایی‌شناسی آن نیست؛ بلکه پلیوار دوزی فنوج توانسته به یک ظرفیت اقتصادی و اجتماعی مهم تبدیل شود. بسیاری از زنان این منطقه با تکیه بر مهارت خود در این رشته، بخشی از درآمد خانواده را تأمین کرده و در مسیر اشتغال‌زایی پایدار گام برمی‌دارند. همین موضوع نقش مهمی در ارتقای جایگاه اجتماعی زنان بلوچ و تقویت اقتصاد محلی دارد.

پلیوار دوزی ابزاری فرهنگی برای معرفی تاریخ بلوچستان

پلیوار دوزی با صنایع دستی دیگر فنوج پیوند خورده و به عنوان محصولی فرهنگی می‌تواند در بازار‌های ملی و حتی بین‌المللی عرضه شود. توجه به این هنر، نه تنها موجب رونق اقتصادی منطقه می‌شود، بلکه بستری برای معرفی هویت و فرهنگ بلوچ به جهان فراهم می‌آورد.

همزمان با رشد صنایع دستی، بوم گردی در فنوج نیز رونق گرفته است. گردشگران داخلی و خارجی که به این شهرستان سفر می‌کنند، افزون بر آشنایی با معماری بومی، موسیقی محلی و غذا‌های سنتی، با هنر بی‌نظیر پلیوار دوزی روبه‌رو می‌شوند. این پیوند میان گردشگری و صنایع‌دستی باعث می‌شود پلیوار دوزی نه‌فقط یک هنر خانگی، بلکه ابزاری فرهنگی برای معرفی تاریخ و سنت‌های بلوچستان باشد.

فنوج به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، در مسیر شاهراه‌های ارتباطی قرار دارد و نزدیکی به استان‌های همجوار، اهمیت استراتژیک آن را در حوزه گردشگری و صنایع دستی دوچندان کرده است. این موقعیت، فرصت مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری در زمینه‌های گوناگون به‌ویژه توسعه کارگاه‌های پلیوار دوزی، نمایشگاه‌های صنایع دستی و مراکز بوم گردی به وجود آورده است.

می‌توان گفت پلیوار دوزی فنوج تنها یک هنر تزئینی نیست؛ بلکه میراثی زنده، عامل پیوند نسل‌ها و زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و فرهنگی این منطقه است. اگر حمایت و برنامه‌ریزی جدی‌تری در این حوزه صورت گیرد، فنوج می‌تواند به‌عنوان الگوی موفقی از همگرایی هنر، اقتصاد و گردشگری در ایران مطرح شود و پلیوار دوزی را به‌عنوان برند ملی در سطح بین‌المللی بدرخشد.

پلیوار دوزی ذوق و خلاقیت زنان بلوچ و هنری در ریشه‌های فرهنگی مردم است

سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان فنوج، در گفت‌و‌گو با خبرنگار مهر گفت: پلیوار دوزی فنوج یکی از اصیل‌ترین و زیباترین جلوه‌های صنایع دستی بلوچ است که ریشه در فرهنگ، آداب و محیط زندگی مردم این خطه دارد.

علیرضا نصرتی افزود: امروز مراحل ثبت ملی فنوج به‌عنوان شهر ملی پلیوار دوزی در حال پیگیری است؛ این هنر نه‌تنها بیانگر ذوق و خلاقیت زنان بلوچ است، بلکه ظرفیت بالایی در حوزه اقتصاد و اشتغال دارد. در حال حاضر دو شرکت تعاونی صنایع دستی در سطح شهرستان فعالیت می‌کنند و در کنار آنها کارگاه‌های غیررسمی نیز مشغول تولید انواع محصولات از جمله کیف‌های سوزن دوزی، ترکیب چرم و حصیر و دیگر دست سازه‌های هنری هستند.

سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری فنوج تاکید کرد: حمایت از این ظرفیت‌ها می‌تواند به توسعه برند و شکوفایی هرچه بیشتر پلیوار دوزی فنوج کمک چشمگیری کند.

وی گفت: موقعیت جغرافیایی شهرستان فنوج مزیتی راهبردی برای توسعه گردشگری است؛ فنوج از شرق به شاهراه ترانزیتی چابهار - ایرانشهر، از غرب به استان‌های کرمان و هرمزگان و از جنوب به شهرستان نیکشهر و سواحل مکران متصل است. این موقعیت ممتاز، زمینه‌ای کم‌نظیر برای جذب گردشگر و معرفی فرهنگ و تمدن بلوچ فراهم کرده است.

سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری فنوج خاطرنشان کرد: با توجه به ظرفیت‌های شهرستان فنوج در حوزه صنایع دستی و گردشگری، حمایت از هنرمندان، تقویت کارگاه‌های خرد و توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی باعث ایجاد تحولی پایدار در اقتصاد محلی می‌شود و جایگاه فرهنگی این منطقه را در سطح ملی و حتی بین‌المللی ارتقا می‌بخشد.

نصرتی افزود: پلیوار دوزی نمادی از هویت فرهنگی، خلاقیت زنانه و ظرفیت‌های اقتصادی نهفته در دل جامعه بلوچ است.

ایشان بیان کرد: این هنر با ریشه‌های عمیق در طبیعت و زندگی روزمره مردم فنوج، توانسته اصالت خود را حفظ کرده و هم‌زمان با تحولات اجتماعی، به بستری برای اشتغال، درآمدزایی و توانمندسازی زنان این منطقه تبدیل شود.

سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری فنوج در پایان گفت: هم‌افزایی میان صنایع‌دستی و بوم‌گردی، فرصتی بی‌نظیر برای معرفی فرهنگ غنی بلوچ به گردشگران داخلی و خارجی فراهم می‌کند؛ موقعیت جغرافیایی ممتاز فنوج، همراه با تلاش هنرمندان، فعالان محلی و حمایت نهاد‌های فرهنگی، این شهرستان را در مسیر تبدیل شدن به قطب ملی پلیوار دوزی و مقصدی فرهنگی-گردشگری قرار داده است.

منبع: مهر