پروژه جاده ترامپ روی دالان زنگه زور/ تلاقی منافع و فرصت‌ها در قلب قفقاز + فیلم

اقتصاد۲۴- در حالی که قفقاز جنوبی هنوز از زخم جنگ‌های خونین التیام نیافته، پروژه کریدور زنگزور با چراغ سبز واشنگتن و هدایت آنکارا در آستانه تحقق است. مسیری که نه‌تنها معادلات ژئوپلیتیک منطقه را زیر و رو می‌کند، بلکه می‌تواند مرز تاریخی ایران و ارمنستان را به حاشیه بکشاند و حضور آمریکا و ناتو را تا چند کیلومتری تبریز برساند.

این مسیر برای آذربایجان، فرصتی جهت احیای پیوند سرزمینی، توسعه اقتصادی منطقه‌ای، تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی و کاهش وابستگی ترانزیتی به ایران به شمار می‌رود. ترکیه نیز این پروژه را بخشی از رویکرد پان‌ترکیسم و اتصال استانبول به آسیای میانه و شرق آسیا می‌داند. از نگاه آنکارا، این کریدور، امکان اتصال مستقیم به دریای خزر، آسیای میانه و فراتر از آن را فراهم می‌آورد. از زمان فروپاشی اتحاد شوروی و ایجاد خلأ قدرت در معادلات جهانی، واشنگتن تلاش کرده لایه‌های عمیق ژئوپلیتیک سرزمین‌های پیشین شوروی و روسیه را به قلمرو نفوذ خود اضافه کند.

گذرگاه جدید، برای چهار بازیگر اصلی یعنی آمریکا، روسیه، ایران و تا حدی ترکیه، هم ارز ژئوپلیتیکی دارد و هم ارزش ژئواستراتژیک؛ نقطه‌ای که می‌تواند توازن قوا را به هم بزند. طرحی که ترامپ پرچمدار آن است، برای ایران حامل هشدار‌های آشکار است؛ منطقه‌ای که جایگاهش در آینده قدرت جهانی می‌تواند حتی از آلاسکا برای آمریکا مهم‌تر باشد، و لقب «آلاسکای قفقاز» بی‌راه به نظر نمی‌رسد. حضور طولانی‌مدت آمریکا در این مسیر، به معنای عقب‌زدن روسیه و ایجاد حلقه فشار ژئوپلیتیکی بر ایران و مسکو است.

در چنین سناریویی، ایران خطر از دست‌دادن نقش تعیین‌کننده خود را دارد و ممکن است از بازیگری فعال به ناظری منفعل بدل شود؛ تغییری که می‌تواند روابط دیرینه‌اش با قفقاز را متزلزل کند. با این حال ایران می‌تواند با توسعه کریدور ارس، مسیر ترانزیتی خود به دریای خزر و کشور‌های قفقاز را تقویت کند، تا جایگزینی مطمئن برای مسیر‌های تحت نفوذ رقبای منطقه‌ای فراهم آورد.

همچنین تکمیل راه‌آهن آستارا-آستارا اتصال ریلی ایران به جمهوری آذربایجان و شبکه حمل‌ونقل اروپا را ممکن می‌کند، که به افزایش تجارت و کاهش وابستگی به مسیر‌های زمینی محدود کمک خواهد کرد. این دو پروژه برای ایران حیاتی است تا جایگاه ترانزیتی خود را حفظ کند و در برابر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه، مقاومت کند.

منبع: امتداد