پشت پرده پیش‌فروش سکه بانک مرکزی با قیمت پایین‌تر از بازار

اقتصاد۲۴- جهش‌های اخیر نرخ ارز و افزایش بهای طلا و سکه، بار دیگر بانک مرکزی را به سمت احیای سیاست پیش‌فروش کشانده است. چهارمین مرحله این طرح از ۱۷ شهریور با حجم یک میلیون قطعه آغاز می‌شود؛ قیمتی که برای تمام‌سکه تحویلی آذرماه تعیین شده، ۸۳ میلیون تومان است؛ یعنی حدود ۱۰ میلیون تومان پایین‌تر از میانگین نرخ ۹۳ میلیون تومانی بازار آزاد در ۱۵ شهریور.

این فاصله قیمتی از سوی بانک مرکزی معادل برآورد سکه با دلار زیر ۱۰۰ هزار تومان و اونس جهانی ۳۵۵۰ دلاری محاسبه شده و مقامات پولی آن را «فاقد حباب و کمتر از ارزش ذاتی» می‌دانند. چنین سطحی از قیمت‌گذاری، به‌زعم بسیاری از تحلیلگران، به معنای سیگنالی آشکار به بازار است: نرخ‌های فعلی بالاتر از واقعیت بنیادی بوده و در چشم سیاست‌گذار، احتمال تثبیت آنها در ماه‌های آینده چندان بالا نیست.

منطق قیمتی و پیام ضمنی

فرمول اعلامی بانک مرکزی عملاً سناریوی مرجع آن نهاد را تصویر می‌کند؛ سناریویی که یا از افت نرخ ارز حکایت دارد یا از دست‌کم ثابت ماندن آن در محدوده‌ای پایین‌تر از قیمت‌های فعلی. به بیان دیگر، پیش‌فروش در این سطح، علاوه بر عرضه فیزیکی، نقش یک اعلام پیش‌بینی رسمی از سمت سیاست‌گذار را نیز ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: رکورد تاریخی طلا پس از گزارش اشتغال

در سه مرحله پیشین، بیش از ۷۶۰ هزار قطعه سکه عرضه شد و تحویل‌ها طبق اعلام بانک مرکزی به موقع انجام شد؛ حتی در دوران جنگ ۱۲ روزه، مهلت سررسید‌ها تمدید و تحویل بدون تأخیر صورت گرفت. این سابقه هرچند در جلب بخشی از اعتماد مؤثر بوده، اما کارشناسان معتقدند که در عمل، این سیاست‌ها فقط توقف موقتی بر روند افزایشی قیمت‌ها گذاشته‌اند و بدون ابزار تکمیلی، توان تغییر پایدار مسیر بازار را ندارند.

شرط واقعی برای کاهشی شدن بازار

تحلیل تجربه‌های پیشین نشان می‌دهد که سیگنال قیمت‌گذاری در پیش‌فروش، تنها زمانی به روند واقعی نزولی تبدیل می‌شود که با عرضه مستمر، اجرای بی‌نقص تعهدات و مدیریت مؤثر نرخ ارز همراه باشد. هرگونه وقفه در تحویل، کاهش ناگهانی حجم عرضه یا شوک ارزی، می‌تواند کل این پیام را بی‌اثر کرده و حتی برعکس، محرک انتظارات افزایشی شود.

نقش روانی و دامنه اثر

در کوتاه‌مدت، اختلاف ۱۰ میلیونی نسبت به بازار، بخشی از تقاضای نقدی را به حواله‌های پیش‌فروش منتقل کرده و فشار فروش را بر بازار آزاد زیاد می‌کند. اما تثبیت این اثر نیازمند استمرار عرضه و هماهنگی سایر ابزار‌های سیاستی است؛ در غیر این صورت، این مزیت قیمتی صرفاً به یک حرکت روانی گذرا بدل خواهد شد.

قیمت ۸۳ میلیون تومانی پیش‌فروش را می‌توان «حد هدف» سیاست‌گذار برای بازار سکه دانست؛ حدی که اگر متغیر‌های کلان و ارزی به نفع آن حرکت کنند، می‌تواند به یک سیگنال کاهشی قدرتمند تبدیل شود. اما اگر تنها بر پایه یک موج مقطعی عرضه بنا شود، بازار آن را ظرف مدت کوتاهی آزموده و کنار خواهد گذاشت.

منبع: تسنیم