پوتین همچنان در موضع قدرت؛ ترامپ با نشست بی‌حاصل به روسیه میدان داد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - پیامد‌های نشست دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در آلاسکا هفته گذشته همچنان در حال گسترش است. روز جمعه، ترامپ به‌صورت ناگهانی به دیدار پوتین رفت و از او استقبال کرد؛ اقدامی که بسیاری از رسانه ها مدعی هستند به تحقیر آمریکا منجر شد. به نظر می‌رسد انگیزه اصلی این نشست ، بیشتر تمایل ترامپ برای تغییر فضای رسانه‌ها (به‌ویژه پس از هفته‌ها خشم پایگاه طرفدارانش درباره پرونده‌های جفری اپستاین) بوده تا هرگونه شانس واقعی برای دستیابی به توافق. 

آنچه پس از دست دادن‌ها و پشت در‌های بسته در انکوریج بین این دو رخ داد، هنوز یک راز است، اما مطمئناً برای رئیس‌جمهور آمریکا خوشایند نبوده. وقتی دو رهبر از جلسه خارج شدند، برخلاف عرف میزبانی، پوتین اول صحبت کرد و جز تأکید دوباره بر حل «ریشه‌ای» مناقشه، حرف چندانی نزد. ترامپ هم چند دقیقه‌ای نامفهوم حرف زد و بدون پاسخ به سؤالات، سوار هواپیما شد و به خانه بازگشت. بعداً، ترامپ خسته تلاش کرد تا به شکست در آلاسکا رنگ و بوی مثبت بدهد؛ او جمعه شب به صورت خصوصی به شان هانیتی گفت که زلنسکی «باید» پیشنهاد پوتین را بپذیرد، یعنی این که آمریکا خواسته پوتین برای تثبیت خطوط جبهه و تقسیم اوکراین را تأیید می‌کند. اقدامی که ادعا می شود به روسیه فرصت تنفس می‌دهد و در عین حال راه را برای حملات بعدی باز می‌گذارد. 

اما تلاش ترامپ برای توجیه نشست انکوریج، زلنسکی و چندین رهبر اروپایی را متقاعد نکرد. آنها در اقدامی بی‌سابقه نشان دادند که چقدر نگرانند و تنها دو روز پس از بازگشت ترامپ، به واشنگتن شتافتند. برخلاف سفر قبلی زلنسکی به کاخ سفید که به تنهایی آمده بود تا در تله ترامپ و معاونش جی. دی. ونس افتاده و تحقیر شود، این بار رئیس‌جمهور اوکراین با همراهی رهبران پنج کشور ناتو، دبیرکل ناتو و رئیس کمیسیون اروپایی وارد واشنگتن شد. نشست آلاسکا از ابتدا ایده خوبی نبود، به‌ویژه بدون هیچ نشانه‌ای از پوتین که واقعاً قصد دارد جنگ را متوقف کند، اما واکنش رهبران اروپایی واضح‌ترین نشانه تاکنون است که ترامپ در مسیر فروش اوکراین به کرملین قرار داشت. 

خوشبختانه به نظر می‌رسد کسی در جلسه دیشب، ترامپ را از فکر معامله زمین در ازای صلح موقت منصرف کرده است—تغییری امیدوارکننده، چون پیش از این نقشه‌ای از اوکراین در اتاق بود که تقریباً مطابق خواسته‌های پوتین رنگ‌آمیزی شده بود. پس از پایان بحث گروهی، ترامپ با پوتین تماس گرفت و سپس بیانیه‌ای آشفته در تروث سوشال منتشر کرد که در آن ادعا کرد موافقت رئیس جمهور روسیه را برای یک نشست دوجانبه بین پوتین و زلنسکی جلب کرده است. 

این طرح—در حال حاضر—که زلنسکی و تیمش را با پوتین در یک اتاق قرار دهد، چندان منطقی نیست. ترامپ فکر می‌کند می‌تواند یک جلسه دونفره بدون میانجی بین پوتین و زلنسکی، ترتیب دهد و پس از آن یک نشست سه‌جانبه بین پوتین، زلنسکی و خودش برگزار کند. رئیس‌جمهور آمریکا از موضع قبلی خود درباره آتش‌بس عقب‌نشینی کرده و حالا می‌گوید بدون نیاز به آتش‌بس هم می‌تواند جنگ را حل کند. 

برای این که نشست‌ها به نتیجه برسند، باید حداقل توافقی اولیه بین طرفین وجود داشته باشد. هر دو طرف باید اهداف مشترکی داشته باشند؛ در غیر این صورت، چنین جلساتی نه مذاکره، که فقط خواندن فهرست خواسته دو طرف روبروی هم است. 

واکنش روس‌ها

روس‌ها هم در قبال پیشنهاد ترامپ برای مذاکرات بیشتر کمی محتاط‌تر عمل می‌کنند. بیانیه کرملین پس از تماس شبانه تأکید کرد که مسکو از «ادامه گفت‌و‌گو‌های مستقیم» حمایت می‌کند و ترامپ و پوتین «در مورد ارتقای سطح تماس‌ها بحث کرده‌اند». با این حال، وضعیت می‌توانست وخیم‌تر باشد. به نظر می‌رسد اروپایی‌ها حداقل توانسته‌اند ترامپ را از توافق «زمین در برابر صلح» منصرف کنند—معامله‌ای که در آن پس از تحویل دادن بخش‌هایی از اوکراین و ساکنانش، تازه بحث بر سر معنای «تضمین امنیتی» با پوتین آغاز می‌شد. حداقل دستاورد هیئت کوچک ناتو این بود که مانع از اعلام یک طرح عجیب توسط ترامپ برای بخش‌بندی اوکراین شد. اگر به تأخیر انداختن تصمیم‌گیری و وعده مذاکرات بیشتر بتواند از تقسیم اوکراین تحت فشار آمریکا جلوگیری کند، این خبر خوبی برای کی یف است.

با این حال، ترامپ برای پوتین زمان خرید—کسی که هرگز مثل ترامپ عجله‌ای برای صلح نداشته است. ترتیب دادن یک نشست دوجانبه بین زلنسکی و پوتین در حالی که جنگ ادامه دارد، برنامه‌ریزی زیادی می‌طلبد. چنین دیداری ممکن است رخ دهد، اما بدون آتش‌بس یا توافق اولیه بر سر موجودیت اوکراین، دستاوردی جز تکرار خواسته های پوتین، معرفی زلنسکی به عنوان مانع صلح، و ادامه جنگ نخواهد داشت. 

شاید اروپایی‌ها نهایت تلاش خود را کردند و پس از تحقیر ترامپ در آلاسکا، کمی او را به ایستادگی واداشتند. اما در نهایت، تمام نمایش‌های ترامپ به پیشرفت ملموسی منجر نشده است. 

منبع: آتلانتیک