چرا بازار خودرو به ثبات قیمت نمی‌رسد؟/ مشکلات مدیریتی و فساد عامل افزایش هزینه‌ها در صنعت خودرو است

اقتصاد ۲۴- این روز‌ها همه بازار‌ها به ویژه بازار خودرو در انتظار نتایج مذاکرات است به طوری که عده‌ای از کاهش قیمت برخی از خودرو‌های مونتاژی خبر می‌دهند در حالی که کف بازار بیانگر چیز دیگری است. این روز‌ها شاید رکود در معاملات برای فعالان این بخش بسیار نگران کننده شده، اما خبری از کاهش قیمت‌ها نیست. حالا سوال اینست که چرا قیمت‌ها در بازار خودرو هیچ گاه به یک ثبات نسبی نمی‌رسد؟

تورم به عنوان یک عامل کلان اقتصادی، قیمت تمام کالا‌ها و خدمات را افزایش می‌دهد و خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست. افزایش هزینه‌های تولید، واردات و توزیع، ناشی از تورم، به گرانی خودرو منجر می‌شود. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از قطعات و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید خودرو در ایران وارداتی هستند، افزایش نرخ ارز باعث افزایش هزینه تولید و در نتیجه، قیمت خودرو می‌شود.

از سوی دیگر ممنوعیت یا محدودیت شدید در واردات خودرو‌های خارجی، رقابت در بازار را کاهش داده و به تولیدکنندگان داخلی اجازه می‌دهد قیمت‌ها را به دلخواه افزایش دهند. بازار خودرو ایران تا حد زیادی در انحصار چند شرکت خودروسازی بزرگ قرار دارد. این انحصار، قدرت چانه‌زنی مصرف‌کنندگان را کاهش داده و به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد قیمت‌ها را بدون نگرانی از دست دادن سهم بازار، افزایش دهند.

ناگفته نماند پایین بودن کیفیت خودرو‌های تولید داخل باعث می‌شود که مصرف‌کنندگان تمایل بیشتری به خرید خودرو‌های خارجی داشته باشند. این تقاضای بالا برای خودرو‌های خارجی، قیمت آنها را به شدت افزایش می‌دهد.

دلایل ایجاد اختلال در بازار و افزایش قیمت‌ خودرو 

در همین رابطه سید محمد حسینی، کارشناس و تحلیلگر بازار خودرو به اقتصاد ۲۴ گفت: دخالت دولت در قیمت‌گذاری خودرو، به خصوص قیمت‌گذاری دستوری، می‌تواند باعث ایجاد اختلال در بازار و افزایش قیمت‌ها شود. قیمت‌گذاری دستوری معمولاً منجر به کاهش عرضه و افزایش تقاضا می‌شود که در نهایت به گرانی خودرو می‌انجامد.

بیشتر بخوانید: تکان سنگین قیمت‌ها در بازار خودرو + جدول

به گفته حسینی، فعالیت واسطه‌ها و دلالان در بازار خودرو، به خصوص در شرایط کمبود عرضه، می‌تواند باعث افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها شود. این افراد با خرید و فروش خودرو در بازار آزاد، سود زیادی به دست می‌آورند و در عین حال، قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان افزایش می‌دهند. افزایش تقاضا برای خودرو، به خصوص در شرایطی که عرضه محدود است، می‌تواند باعث افزایش قیمت‌ها شود. عواملی مانند افزایش جمعیت، بهبود وضعیت اقتصادی برخی از اقشار جامعه و تمایل به داشتن خودروی شخصی، می‌توانند تقاضا را افزایش دهند.

وی با اشاره به چرایی گرانی خودرو در بازار، گفت: در ایران، نتیجه، ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. برای حل این مشکل، نیاز به اتخاذ سیاست‌های جامع و هماهنگ در زمینه‌های مختلف از جمله کنترل تورم، افزایش تولید، رقابتی کردن بازار و بهبود کیفیت خودرو‌های داخلی است. افزایش قیمت مواد اولیه، قطعات و هزینه‌های تولید ناشی از تورم و نوسانات ارزی، فشار زیادی بر سودآوری و قیمت‌گذاری خودرو‌ها وارد می‌کند. تورم و رکود اقتصادی، توان خرید مردم را کاهش داده و تقاضا برای خودرو را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این کارشناس بازار خودرو ادامه داد: خودروسازان با مشکلاتی در تامین مالی و نقدینگی مواجه هستند که مانع از سرمایه‌گذاری در تولید و توسعه می‌شود. بدهی‌های سنگین خودروسازان به بانک‌ها و دیگر نهادها، فشار زیادی بر عملکرد مالی آنها وارد می‌کند. کمبود قطعات و مواد اولیه مورد نیاز، ناشی از مشکلات واردات و تولید داخلی، تولید خودرو را با اختلال مواجه می‌کند.

چرایی کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها در صنعت خودرو

حسینی به وجود انحصار در تولید و توزیع خودرو که موجب عدم رقابت و بی‌انگیزگی برای بهبود کیفیت و کاهش قیمت می‌شود، اشاره کرد و گفت: مشکلات مدیریتی، عدم شفافیت و فساد در برخی از بخش‌های خودروسازی، به کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها منجر می‌شود. خودروسازان ایرانی در بسیاری موارد نتوانسته‌اند در حوزه تکنولوژی و نوآوری پیشرفت قابل توجهی داشته باشند. البته صادرات خودرو در ایران با موانع و مشکلات متعددی روبروست.

وی تاکید کرد: محدودیت‌های دولتی در واردات قطعات و خودرو و برخی سیاست‌های دستوری، مانع از فعالیت آزاد و رقابتی خودروسازان می‌شود. مشکلات و محدودیت‌های صادراتی، صادرات خودرو را با چالش مواجه می‌کند. این چالش‌ها به صورت متقابل بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند و حل یک مشکل، مستلزم حل مشکلات دیگر است. تلاش برای کاهش این چالش‌ها نیازمند اصلاح ساختارها، بهبود مدیریت، سرمایه‌گذاری در تکنولوژی و ایجاد رقابت سالم در بازار است.

این تحلیلگر بازار خودرو با اشاره به باید‌ها در تنظیم قیمت خودرو، گفت: کاهش قیمت خودرو فرآیندی طولانی‌مدت و نیازمند تلاش‌های پیوسته از سوی دولت، تولیدکنندگان و سایر ذینفعان است.از این‌رو عواملی مانند نوسانات قیمت جهانی مواد اولیه و تحولات سیاسی و اقتصادی بین‌المللی، بر قیمت خودرو تاثیرگذار هستند. پس قبل از هرگونه سیاست و اقدام، نیازمند تحلیل دقیق و عمیق از وضعیت بازار خودرو و عوامل موثر بر آن هستیم.