چگونه تأثیر پاندمی‌ها بر بازار سرمایه را محدود کنیم؟

اقتصاد ۲۴- سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ میلادی با شیوع ویروس کووید-۱۹ به یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخ معاصر بدل شد. میلیون‌ها نفر جان خود را از دست دادند و ساختار‌های تجاری و صنعتی جهان به شدت دچار اختلال شدند. هنوز هم تبعات اقتصادی و اجتماعی آن همه‌گیری به طور کامل از بین نرفته است.

این وضعیت پرسشی جدی را در برابر افکار عمومی قرار داده است: آیا احتمال تکرار پاندمی مشابه وجود دارد؟

بسیاری از ویروس‌شناسان هشدار می‌دهند که جهان باید خود را برای وقوع دوباره چنین رویداد‌هایی آماده کند. اگرچه هیچ پاسخ قطعی در این باره وجود ندارد، اما می‌توان با تدابیر پیشگیرانه و تقویت زیرساخت‌ها، تبعات انسانی و اقتصادی آن را کاهش داد.

همه‌گیری کرونا نقاط ضعف ساختاری اقتصاد‌های جهانی را آشکار کرد؛ از اختلال در زنجیره تأمین گرفته تا کاهش تقاضا و افزایش عدم اطمینان که منجر به رکود گسترده شد؛ بنابراین ساخت بازار‌های اقتصادی و مالی «تاب‌آور» برای مواجهه با بحران‌های مشابه ضرورتی انکارناپذیر است.

یکی از راهبرد‌های موثر در این مسیر، تنوع‌بخشی به زنجیره‌های تأمین است. شناسایی منابع جایگزین، نگهداری ذخایر کافی و تقویت تولید داخلی می‌تواند ریسک وابستگی بیش از حد به یک منطقه یا کشور خاص را کاهش دهد.

از سوی دیگر، انعطاف‌پذیری سیاست‌های مالی و پولی نقشی محوری دارد. دولت‌ها باید بتوانند در شرایط بحرانی با افزایش هزینه‌های عمومی، از خانوار‌ها و مشاغل حمایت کنند. در همین حال، بانک‌های مرکزی نیز باید آمادگی اجرای سیاست‌های انبساطی مانند کاهش نرخ بهره و تزریق نقدینگی به مؤسسات مالی را داشته باشند.

بازار سرمایه می‌تواند بستری مؤثر برای مدیریت ریسک‌های ناشی از پاندمی‌ها باشد، اما این امر نیازمند یک نگاه جهانی هماهنگ است. همکاری بین‌المللی در زمینه‌هایی مانند تبادل اطلاعات، توسعه واکسن و مدیریت زنجیره تأمین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حمایت از نهاد‌هایی همچون سازمان بهداشت جهانی و تضمین دسترسی عادلانه کشور‌ها به واکسن‌ها و درمان‌ها نیز باید در اولویت قرار گیرد.

در همین راستا، مرکز تحقیقات کووید در بریتانیا از سال ۲۰۲۳ جلسات استماع گسترده‌ای برگزار کرده و عملکرد دولت در مدیریت همه‌گیری را بررسی کرده است. نخستین گزارش این مرکز در ژوئیه ۲۰۲۴ نشان داد که آمادگی‌های ناقص بریتانیا منجر به افزایش مرگ‌ومیر و خسارات اقتصادی سنگین‌تر شد؛ موضوعی که به‌عنوان هشداری جدی برای دیگر کشور‌ها نیز تلقی می‌شود.

محدود کردن آثار منفی پاندمی‌ها بر بازار سرمایه نیازمند یک رویکرد چندوجهی است؛ از تقویت زنجیره‌های تأمین و ایجاد شبکه‌های اجتماعی حمایتی گرفته تا توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و حمایت از کسب‌وکار‌های کوچک و متوسط و در کنار این اقدامات، سیاست‌های پولی و مالی منعطف و همکاری‌های بین‌المللی، کلید ساخت اقتصادی مقاوم‌تر در برابر بحران‌های سلامت جهانی خواهد بود.

به نظر کارشناسان، هرچند امکان پیشگیری کامل از وقوع پاندمی‌های آینده وجود ندارد، اما با نگاهی پیشگیرانه و هماهنگ می‌توان خسارات اقتصادی و اجتماعی آنها را به حداقل رساند و از فروپاشی بازار‌های جهانی جلوگیری کرد.