کدام بخش‌های اقتصادی در زمان جنگ رشد می‌کنند؟

اقتصاد۲۴ ـ شیوا سپهری: در حالی که جنگ‌ها معمولاً ویرانی، رکود و بحران‌های اقتصادی به همراه دارند، برخی از بخش‌های اقتصادی در چنین شرایطی رشد می‌کنند و به موتور محرکه چرخه اقتصادی تبدیل می‌شوند. جنگ ۱۲ روزه اخیر میان ایران و اسرائیل نیز، همچون دیگر جنگ‌ها در جهان، بر همین الگو پیش می‌رود؛ بخش‌هایی از اقتصاد در میانه دود و آتش، رونق می‌گیرند. گزارش پیش رو، با نگاهی به این درگیری و نیز تجربیات مشابه در جهان، به بررسی این بخش‌ها پرداخته است.

صنایع نظامی و تسلیحاتی؛ بزرگ‌ترین برنده در زمان جنگ

اولین و مهم‌ترین صنعتی که از جنگ‌ها سود می‌برد، صنایع نظامی و تسلیحاتی است. درگیری‌های مسلحانه به طور طبیعی نیاز به مهمات، سلاح، تجهیزات نظامی و فناوری‌های دفاعی را به شدت افزایش می‌دهد. در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نیز، حجم بالایی از پهپادها، موشک‌ها و سامانه‌های پدافندی مورد استفاده قرار گرفت که به معنای تزریق تقاضا به این صنعت است.

بیشتر بخوانید: چگونه می توانیم با بحران های اقتصادی مقابله کنیم؟

در همین حال، تجربه جنگ‌های دیگر، مانند جنگ اوکراین و روسیه، به وضوح نشان داده که شرکت‌های سازنده سلاح، از بزرگ‌ترین برندگان در چنین بحران‌هایی هستند. در آن جنگ، ارزش سهام کمپانی‌هایی، چون لاکهید مارتین و ریتون افزایش چشمگیری یافت. همچنین شرکت‌های فعال در تولید سامانه‌های ضد موشکی و ضد پهپاد نیز در صدر توجه بازار قرار گرفتند.

انرژی؛ نوسانات شدید و سود کلان برای برخی بازیگران

در هر جنگی که در منطقه‌ای دارای اهمیت استراتژیک انرژی رخ می‌دهد، بازار انرژی به سرعت دچار نوسان می‌شود. جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نیز از این قاعده مستثنا نبود. قیمت نفت و گاز طبیعی، در همان ساعات اولیه این جنگ، افزایش محسوسی را تجربه کرد. نگرانی از اختلال در مسیر انتقال انرژی در خلیج فارس و دریای مدیترانه، سرمایه‌گذاران را به سوی بازار‌های انرژی سوق داد.

کشور‌هایی که صادرکننده بزرگ انرژی هستند، معمولاً در چنین شرایطی، شاهد رشد درآمد‌های ارزی خود می‌شوند. هرچند این سودآوری برای برخی کوتاه‌مدت است و به سرعت ممکن است جای خود را به بحران بدهد، اما در مقطع جنگ، بخش انرژی یکی از سودآورترین بخش‌ها به شمار می‌آید.

نمونه بارز این موضوع، جنگ خلیج فارس در دهه ۹۰ میلادی بود که به افزایش شدید قیمت نفت انجامید و برخی کشور‌های تولیدکننده، سود هنگفتی از آن به جیب زدند.

فناوری‌های سایبری و امنیتی؛ اوج‌گیری در سایه تهدیدات نوین

با گسترش جنگ‌های سایبری و حملات هکری در سال‌های اخیر، صنایع مرتبط با فناوری‌های امنیتی و سایبری نیز از جمله بخش‌هایی هستند که همزمان با درگیری‌های نظامی، رشد می‌کنند. در جریان جنگ ایران و اسرائیل، گزارش‌های متعددی از حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی هر دو کشور منتشر شد. چنین حملاتی نیاز به تقویت سامانه‌های دفاع سایبری را دوچندان می‌کند.

شرکت‌های فعال در زمینه امنیت سایبری، ارائه‌دهندگان خدمات فایروال، شرکت‌های نرم‌افزاری و تولیدکنندگان تجهیزات امنیتی، معمولاً در دوره‌های درگیری، شاهد افزایش تقاضا برای محصولات و خدمات خود هستند. این وضعیت، در جنگ‌های اخیر نظیر جنگ اوکراین نیز کاملاً مشهود بود، جایی که حملات سایبری به زیرساخت‌های انرژی و دولت‌ها شدت گرفت و تقاضا برای راهکار‌های دفاع سایبری به سرعت افزایش یافت.

لجستیک و حمل‌ونقل؛ بازتعریف مسیرها، فرصتی برای برخی شرکت‌ها

هرچند بخش حمل‌ونقل در دوران جنگ‌ها به شدت آسیب‌پذیر است، اما برخی شرکت‌ها در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل، به دلیل ضرورت تأمین کالا‌ها و تجهیزات، رشد چشمگیری را تجربه می‌کنند. جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل باعث تغییر مسیر برخی خطوط حمل‌ونقل هوایی و دریایی در منطقه شد. شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقل تخصصی، به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل نظامی و فوق‌سری، معمولاً در چنین شرایطی با تقاضای جدیدی روبه‌رو می‌شوند.

تجربه جنگ‌های جهانی و حتی جنگ اخیر در غزه نیز نشان داده است که برخی شرکت‌های کشتیرانی، هواپیمایی و لجستیک، با بستن قرارداد‌های خاص، از این وضعیت بهره می‌برند.

بخش کشاورزی و کالا‌های اساسی؛ افزایش تقاضا در سایه بحران

جنگ‌ها به طور طبیعی، زنجیره تأمین مواد غذایی را دچار اختلال می‌کنند و همین مسأله، به افزایش تقاضا برای برخی محصولات کشاورزی و کالا‌های اساسی منجر می‌شود. درگیری میان ایران و اسرائیل، نگرانی‌هایی را نسبت به اختلال در تأمین برخی غلات، مواد غذایی و محصولات اساسی ایجاد کرد. چنین شرایطی معمولاً به سود شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی و مواد غذایی ختم می‌شود، به ویژه آنهایی که ذخایر استراتژیک دارند یا در صادرات محصولات پایه‌ای نقش مهمی ایفا می‌کنند.

نمونه بارز این مسئله، جنگ روسیه و اوکراین بود که باعث اختلال در صادرات گندم، ذرت و روغن آفتابگردان شد و بسیاری از کشور‌های دیگر از جمله ایالات متحده و آرژانتین، از افزایش قیمت این محصولات سود بردند.

صنعت رسانه و شبکه‌های اجتماعی؛ رشد به واسطه تشنگی برای اخبار

با هر جنگی، نیاز مردم به دریافت اخبار و اطلاعات به شدت افزایش می‌یابد. در جریان جنگ ایران و اسرائیل نیز حجم بی‌سابقه‌ای از جست‌و‌جو‌ها در رسانه‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری به ثبت رسید. این رشد تقاضا به افزایش ترافیک سایت‌ها، بازدیدکنندگان و درآمد‌های تبلیغاتی آنها منجر می‌شود.

تجربه جنگ‌های قبلی نشان داده که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خبری، از جمله برندگان پنهان هر بحران نظامی هستند. افزایش درآمد از محل تبلیغات و فروش اشتراک‌های خبری، به‌ویژه برای رسانه‌هایی که تحلیل‌های دقیق و به‌روز ارائه می‌دهند، در چنین دوره‌هایی بسیار قابل توجه است.

سخن آخر

جنگ‌ها به رغم هزینه‌های انسانی و ویرانی‌های گسترده، همواره باعث جهش برخی صنایع شده‌اند. درگیری ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نیز همانند سایر جنگ‌ها، برخی صنایع را به شکل مقطعی یا حتی پایدار، وارد دوره‌ای از رونق کرده است؛ صنایعی که سود خود را از دل بحران‌ها استخراج می‌کنند.