کمک سازمان همکاری شانگهای به ایران در زمینه مبارزه با مواد مخدر منجر به ثبات منطقه می‌شود

باشگاه خبرنگاران جوان - محمد نریمانی با اشاره به حضور در نشست‌های مقامات ارشد و بلند سازمان همکاری شانگهای در شهر شیان چین درباره این سازمان و اهداف تأسیس آن، اظهار کرد: سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد و چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند، پاکستان، ایران و بلاروس از اعضای آن به شمار می‌آیند.

وی با اشاره به اهداف سازمان یادشده مبنی بر همکاری امنیتی، اقتصادی و سیاسی و مقابله با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی، افزود: سازمان همکاری شانگهای از نظر ساختاری ظرفیت قوی برای مبارزه با مواد مخدر دارد، اما چالش‌های عملی نیز وجود دارد که اثرگذاری آن را محدود می‌کند.

نریمانی گفت: این سازمان چارچوب مناسبی برای هماهنگی منطقه‌ای دارد؛ اما هنوز به یک مکانیسم کاملا مؤثر و یکپارچه تبدیل نشده است.

نقاط قوت سازمان همکاری شانگهای در مبارزه با مواد مخدر

نریمانی به نقاط قوت سازمان همکاری شانگهای در مبارزه با موادمخدر اشاره کرد و افزود: اعضایی مانند ایران، پاکستان، تاجیکستان و روسیه در خط مقدم مبارزه با قاچاق مواد مخدر از منشا افغانستان هستند. چین نیز به دلیل مشکل متامفتامین و شبه افیون‌هایی مثل فنتانیل انگیزه زیادی برای همکاری دارد.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه داد: وجود نهاد‌های تخصصی مرتبط مانند ساختار ضدتروریسم منطقه‌ای (Regional Anti-Terrorist Structure – RATS) یکی از نهاد‌های کلیدی اطلاعاتی و عملیاتی در سازمان همکاری شانگهای است که در سال ۲۰۰۴ به‌صورت رسمی در تاشکند- ازبکستان تاسیس شد و نقش اصلی آن هماهنگی بین اعضای سازمان همکاری شانگهای برای مقابله با تروریسم، افراطی‌گری، جدایی‌طلبی و جرایم سازمان‌یافته مرتبط از جمله قاچاق مواد مخدر است.

وی، همکاری تنگاتنگ، سازمان همکاری شانگهای با دفتر مقابله با مواد مخدر سازمان ملل مخصوصا در زمینه ظرفیت‌سازی و برگزاری دوره‌های آموزشی را از دیگر نقاط قوت آن دانست و خاطرنشان کرد: سازمان همکاری شانگهای بر کنترل مرز‌ها و پیش‌ساز‌های شیمیایی تأکید دارد.

تأکید اعضای سازمان همکاری شانگهای بر مقابله با انحراف پیش‌ساز‌های شیمیایی

نریمانی ادامه داد: درست است که چین و هند از بزرگترین تولیدکنندگان مواد شیمیایی هستند که ممکن است تولیدات آنها به مسیر غیر قانونی برای تولید مواد مخدر انحراف پیدا کند، اما همه اعضا از جمله چین و هند بر مقابله با انحراف پیش‌ساز‌های شیمیایی تاکید دارند.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر تصریح کرد: طرح ایجاد مرکز کنترل مواد مخدر در تاجیکستان با هدف تسهیل ارتباطات و تقویت تبادل به موقع اطلاعات عملیاتی در دستورکار سازمان همکاری شانگهای است؛ در نشست اخیر نیز در مورد آن بحث و بررسی و توافق شد تا در نشست آتی اهداف، ماموریت و ساختار این مرکز نشست تخصصی بررسی و نهایی شود.

نقاط ضعف و چالش‌های سازمان همکاری شانگهای

وی با اشاره به نقاط ضعف و چالش‌های سازمان همکاری شانگهای، اختلافات سیاسی بین اعضا را از جمله نقاط ضعف و چالش‌های موجود در این رابطه دانست و گفت: رقابت هند و پاکستان یا تنش‌های غرب با روسیه و چین، گاهاً همکاری‌ها را کند می‌کند. برخی کشور‌ها (مثل قزاقستان) اولویت کمتری به مبارزه با مواد مخدر می‌دهند. تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه جمهوری اسلامی ایران از دیگر موانع این مکانیسم منطقه‌ای است.

نریمانی، فقدان مکانیزم تبادل اطلاعات را از دیگر چالش‌های سازمان همکاری شانگهای دانست و یادآور شد: هماهنگی اطلاعاتی هنوز به سطح بهینه نرسیده است.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به اختلافات نظر در مفاهیم، مصادیق و اولویت‌ها در سازمان همکاری شانگهای، افزود: هنوز در مورد پیوند مواد مخدر و اقدامات تروریستی اختلاف نظر وجود دارد همچنین سطح چالش‌ها و اولویت‌های مبارزه با مواد مخدر از زیر منطقه‌ای به زیر منطقه دیگر متفاوت است.

وی خاطرنشان کرد: مواد صنعتی مانند آمفتامین و فنتالین در چین و روسیه چالش نخست دانسته می‌شود و مواد افیونی در اولویت این کشور‌ها نیست در حالی که در ایران و پاکستان مواد افیونی سنتی و صنعتی چالش همزمان وجود دارد.

جریان قاچاق مواد مخدر از افغانستان ادامه دارد

نریمانی با تأکید بر اینکه همجواری با بزرگترین تولیدکننده مواد افیونی در جهان (افغانستان) و متامفتامین در سال‌های اخیر و تبعات منفی ناشی از آنها، یکی از چالش‌های پایدار سازمان همکاری شانگهای است، گفت: در سال‌های اخیر، گرچه کشت و تولید مواد افینونی کاهش پیدا کرده است، اما جریان قاچاق مواد مخدر (از انبارها) همچنان ادامه دارد. ضمن آنکه تولید متامفتامین نیز در این کشور گسترش یافته است.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر، تمرکز بیش از حد سازمان همکاری شانگهای بر امنیت دولتی (نه مردم‌محور) را از دیگر ضعف‌های این سازمان دانست و گفت: بیشتر مباحثات و برنامه‌ریزی‌ها حول اقدامات مقابله‌ای و مبارزه با قاچاق و نه کاهش تقاضا (پیشگیری و درمان) متمرکز است و برنامه‌های کاهش آسیب در برخی کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای حتی ممنوع است.

تقویت نقش و جایگاه ایران

وی خاطرنشان کرد: ایران با توجه به دستاورد‌ها و تجارب موفق در زمینه کاهش آسیب، پیشگیری، درمان و صیانت اجتماعی می‌تواند به هاب منطقه‌ای سازمان همکاری شانگهای در برنامه‌های پیشگیری، درمان و صیانت اجتماعی تبدیل شود.

نریمانی اضافه کرد: ایران از تجارب موفق در زمینه طراحی مشترک و اجرای عملیات مشترک و گشت‌های همزمان مرزی در چارچوب ابتکار سه‌جانبه میان ایران، افغانستان و پاکستان برخوردار است؛ بنابراین ایران می‌تواند از طریق مشارکت در کمیته اجرایی و شورای راهبری «مرکز کنترل مواد مخدر – تاجیکستان» نقش محوری در تقویت همکاری‌ها، طراحی و اجرای عملیات‌ها و گشت‌های همزمان مرزی ایفا کند.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر تصریح کرد: ایران از تجارب بالایی در مبارزه با تروریسم و جرایم مرتبط در مرز‌های شرقی (مانند داعش و القاعده) برخوردار است؛ بنابراین، ایران می‌تواند از طریق استقرار نماینده خود در ساختار ضدتروریسم منطقه‌ای (RATS) و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها، ظرفیت‌های سازمان همکاری شانگهای در مقابله با تروریسم و مواد مخدر و جرایم مرتبط مانند مقابله با پولشویی و قطع جریان مالی گروه‌های تروریستی تقویت کند.

سازمان همکاری شانگهای چه کمکی می‌تواند به ایران کند؟

وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران با تحمل هزینه‌های سنگین انسانی و مالی در مبارزه با مواد مخدر، حق دارد از سازمان همکاری شانگهای انتظار داشته باشد که با استفاده از ظرفیت‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود، به ایران در این مبارزه کمک کند و این همکاری نه‌تنها به نفع ایران، بلکه به نفع ثبات و امنیت کل منطقه خواهد بود.

نریمانی یادآور شد: نقش ایران در تقویت امنیت منطقه‌ای و مقابله با تهدیدات مشترک (تروریسم، مواد مخدر و تحریم‌ها) می‌تواند SCO را به یک بلوک قدرتمند در نظام چندقطبی جهان تبدیل کند.

مدیرکل دفتر روابط بین‌الملل ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به مواردی که می‌تواند منجر به یاری سازمان همکاری شانگهای به ایران شود، گفت: شناسایی و انهدام شبکه‌های قاچاق مواد مخدر و اقدامات تروریستی، واردار کردن طالبان به انهدام لابراتوار‌های تولید هروئین و متامفتامین و تأمین و تسهیل دسترسی به تجهیزات پیشرفته برای کنترل مرز‌ها از جمله مواردی است که می‌تواند سازمان همکاری شانگهای در رابطه با آن به ایران کمک کند.

منبع: ستاد مبارزه با مواد مخدر