کور سوی کمک دیجیتال: شبکه‌های اجتماعی آخرین راه مردم غزه برای دریافت کمک

باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا نجفی - در ماه‌های اخیر مردم غزه برای کمک به یکدیگر در میانه بحران انسانی، شروع به استفاده از یک شبکه اجتماعی نسبتا جدید به نام «بلو اسکای» کرده‌اند. مردم از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند تا برای خانواده‌هایی که نیاز به شیر یا پوشک دارند، کمک مالی جمع‌آوری کنند.

«حنین البطش» یکی از همین افراد است. او مادری جوان در غزه است که برای تامین نیاز‌های اولیه خانواده‌اش مانند آرد، شیر و پوشک به استفاده از بلو اسکای روی آورده است. مانند هزاران فلسطینی دیگر که برای پیدا کردن غذا در این باریکه تلاش می‌کنند، البطش در این شبکه اجتماعی کارزار‌های جمع‌آوری کمک مالی به راه انداخته به این امید که پول کافی برای نیاز‌های اساسی فرزندان خود را جمع‌آوری کند. پست‌های او در این شبکه اجتماعی که مبتنی بر ارسال متن است، بسیار ناراحت‌کننده به نظر می‌رسد. البطش در آخرین پست خود نوشته است: «سلام دوستان، فرزندان من ضعیف شده‌اند. وزن کم کرده‌اند. دچار سوءتغذیه هستند و سطح آهن بسیار پایینی دارند».

چالش اول: الگوریتم‌ها صدای فریادهای غزه را خاموش می‌کند

افزون بر شبکه اجتماعی بلواسکای، سایت‌هایی مانند GoFundMe و Chuffled نیز به عنوان محلی برای ایجاد کارزار‌های جمع‌آوری کمک، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اما در همین حال که مردم غزه سعی دارند از طریق رسانه‌های اجتماعی کارزار‌های خود را به گوش جهانیان برسانند، حساب‌های کاربری آنها اغلب بسته شده یا به عنوان هرزنامه (spam) علامت‌گذاری می‌شود. این امر به ویژه در مورد بلواسکای که جایگزین شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) شده، قابل مشاهده است. 

«حنین البطش» می‌گوید تمامی حساب‌های کاربری او طی چند روز غیرفعال شده و بیشترین مدتی که توانسته یک حساب را نگه دارد، ۱۲ روز بوده است. این مادر جوان می‌گوید وقتی بلواسکای حساب کاربری او را مسدود کرده یا به عنوان هرزنامه طبقه‌بندی می‌کند، حساب جدیدی می‌سازد؛ به این امید که اهداکنندگان مطمئن شوند که او ربات نیست. البطش می‌گوید هر بار که حساب جدیدی می‌سازد، مجبور است تعداد زیادی از کاربران را در یک پست تگ کند و تعداد زیادی افراد را در مدت کم دنبال کند تا مطالب او دیده شود. اما همین رفتار از سوی سیستم‌های تشخیص خودکار به عنوان رفتار مشابه ربات دسته‌بندی شده و حساب کاربری او از نو مسدود می‌شود. به گفته این مادر جوان فلسطینی، اخیرا ایمیل تندی از سوی بلواسکای برای او ارسال شده که از تگ کردن شمار زیادی افراد در یک پست دست بردارد. البطش می‌گوید دیگر افراد را در پست‌های خود تگ نمی‌کند، اما همین سبب شده دیگر مطالب او دیده نشود و به دست مخاطبان احتمالی نرسد.

تلاش‌های داوطلبانه برای عبور از سد الگوریتم‌ها و حمایت از فلسطینیان

در واکنش به این مشکل، برخی افراد انسان‌دوست شخصا دست به کار شده‌اند. یک وکیل ساکن آلمان به نام «مولی شاه» حساب‌های کاربری مردم غزه را بررسی کرده و آنهایی که واقعی به نظر می‌رسند به عنوان «اهراز هویت شده» دسته‌بندی و علامت‌گذاری می‌کند. اکنون تمام پست‌های البطش با یک ایموجی تیک سبز رنگ دیده می‌شود. تعداد انگشت‌شماری از داوطلبان دیگر به این کاربر آلمانی پیوسته‌اند و تلاش می‌کنند با این روش از مسدود شدن حساب‌های کاربری فلسطینیان جلوگیری کنند. گفته می‌شود تلاش‌های مشابهی در سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله ایکس، اینستاگرام و تامبلر هم شکل گرفته است.

مولی شاه می‌گوید فرآیند بررسی حساب‌های کاربری می‌تواند شامل انجام یک تماس ویدئویی باشد. او همچنین ممکن است از یکی از افرادی که پیش‌تر بررسی شده بخواهد هویت شخص جدید را تایید کند. مشکل این روش آن است که بسیار زمان‌بر است و مثلا «البطش» دو ماه منتظر مانده تا به این وکیل آلمانی دسترسی پیدا کند. در همین حال، به گفته سازمان‌های امدادی و حقوق بشری، وضعیت غزه به سطح فاجعه‌باری از قحطی رسیده است که سبب افزایش کارزار‌های جمع‌آوری کمک در شبکه‌های اجتماعی خواهد شد و بنابراین تعداد حساب‌های کاربری در آینده نزدیک به شدت افزایش خواهد یافت.

«دعا المدهون» مادر دیگری است که سعی در تغذیه سه فرزندش دارد. او نیز مانند «البطش» شاهد مسدود شدن حساب‌های کاربری خود در بلواسکای بوده است. خرید آرد، شیر و پوشک برای المدهون ۱۰۰ دلار در روز هزینه دارد که گران به شمار می‌آیند و همیشه هم در دسترس نیستند. این مادر فلسطینی می‌گوید که اخیراً، پوشک و شیر سخت‌تر پیدا می‌شود و او چند روزی را بدون غذا سر می‌کند تا بتواند به فرزندانش غذا بدهد. المدهون گفت: «فرزند من کیسه‌های نایلونی می‌پوشد، پوشک ندارد. پوست بدنش به خاطر همین کیسه‌ها زخمی شده است. غذا کمیاب و بسیار گران است. اگر غذا موجود باشد، من فقط مقداری برنج می‌خورم.»

فعالان می‌گویند تأثیر جمع‌آوری کمک مالی می‌تواند تقریباً فوری باشد. در یک مورد، خانواده‌ای با این داوطلبان تماس گرفته و گفتند زن مسنی در شهرشان روز‌ها است که غذا نخورده است. این افراد توانستند ۱۱۰ دلار برای خرید آرد جمع‌آوری کنند و روز بعد این مبلغ را به خانم سالخورده که نیاز به کمک داشت، منتقل کردند.

خطر کلاهبرداری در میان بحران؛ چالش دیگر مردم غزه

برای دریافت پول جمع‌آوری‌شده، فلسطینی‌ها باید با یک «گیرنده» همکاری کنند، کسی که خارج از غزه است و کارزار را راه‌اندازی می‌کند و پول را از طرف آنها جمع‌آوری می‌کند و از طریق بانک به فرد نیازمند انتقال می‌دهد.  این سیستم به این معنی است که فلسطینی‌ها باید به گیرنده اعتماد زیادی داشته باشند، در حالی که هرگز او را ملاقات نکرده‌اند. همچنین به این معنی است که کارزار‌ها و فلسطینی‌هایی که به آنها متکی هستند، در برابر کلاهبرداری آسیب‌پذیر خواهند بود.  به طور مثال، البطش می‌گوید اولین کارزار جمع‌آوری کمک برای او، توسط زنی برگزار شد که خود را ساکن ایالت آریزونای آمریکا معرفی می‌کرد. او چندین هزار دلار کمک مالی برای البطش جمع‌آوری کرد، بخشی از آن را برایش فرستاد، اما در ادامه گفت که برای ورود به کارزار آنلاین مشکل دارد و دیگر البطش بقیه پول را دریافت نکرد.

 این تجربه‌ها نشان می‌دهد که هرچند شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در بحران‌ها راهی برای رساندن صدای نیازمندان باشند، اما بدون تغییر سیاست‌ها و در نظر گرفتن شرایط انسانی، همین ابزار‌ها ممکن است به مانعی جدی برای زنده‌ماندن افراد تبدیل شوند.

منبع: گاردین