امواج عدالت: کشتی حنظله در برابر ظلم

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در تاریخ ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۵، کشتی «حنظله» با هدف ارسال کمک‌های بشردوستانه به مردم غزه و به چالش کشیدن محاصره غیرانسانی این منطقه، از بندر سیسیل ایتالیا به سوی غزه حرکت کرد. این کشتی، که نام خود را از شخصیت نمادین فلسطینی خلق‌شده توسط ناجی العلی گرفته، نه‌تنها حامل اقلام حیاتی مانند دارو، شیر خشک و مواد غذایی بود، بلکه به فریادی جهانی برای عدالت و مقاومت تبدیل شد. توقیف این کشتی توسط نیرو‌های اسرائیلی در آب‌های بین‌المللی، بار دیگر پرسش‌هایی درباره نقض قوانین بین‌المللی و موانع پیش روی تلاش‌های بشردوستانه را مطرح کرد.

حنظله: کودکی که جهان را به چالش کشید

نام «حنظله» از شخصیت کارتونی خلق‌شده توسط ناجی العلی، هنرمند فقید فلسطینی، گرفته شده است. این شخصیت که در سال ۱۹۶۹ متولد شد، با دستان گره‌کرده پشت کمر و پا‌هایی برهنه، نمادی از درد، استقامت و اعتراض مردم فلسطین در برابر اشغالگری است.

حنظله، که ابتدا به تماشاگران نگاه می‌کرد و سپس به نشانه اعتراض به جهان پشت کرد، در دیوارنگاره‌ها، تظاهرات و شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان نشانه‌ای از مقاومت جاودانه باقی مانده است. انتخاب این نام برای کشتی، پیامی عمیق داشت: این حرکت، فراتر از حمل کمک‌های مادی، تلاشی برای زنده نگه‌داشتن روح مقاومت فلسطینی و جلب توجه جهانی به فاجعه غزه بود.

کشتی حنظله، تحت پرچم ائتلاف ناوگان آزادی (FFC)، با حضور ۲۱ فعال حقوق بشر از ۱۲ کشور، از جمله نمایندگان پارلمان اروپا و فرانسه، و کریستین اسمال، عضو اتحادیه کارگری آمریکا، به سوی غزه حرکت کرد. این تنوع ملیتی، نشان‌دهنده اتحادی جهانی بود که برای حمایت از مردمی که تحت محاصره‌ای ۱۸ ساله با بحران‌های انسانی بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شکل گرفته است. محموله کشتی شامل شیر خشک، پوشک، دارو و غذا بود؛ اقلامی که برای نجات جان کودکان و خانواده‌های گرفتار در قحطی غزه حیاتی‌اند. اما این سفر، در آب‌های بین‌المللی با مداخله نیرو‌های اسرائیلی متوقف شد، عملی که به گفته تانیا صافی، داوطلب استرالیایی، «دزدی دریایی» محسوب می‌شود.

محاصره غزه: زندانی در قفس آهنین

محاصره غزه، بیش از ۲.۴ میلیون نفر را در شرایطی غیرانسانی گرفتار کرده است. گزارش‌های سازمان ملل متحد و نهاد‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل نشان می‌دهند که این محاصره، دسترسی به نیاز‌های اولیه مانند غذا، آب آشامیدنی، دارو و سوخت را به شدت محدود کرده است. در چنین شرایطی، کشتی حنظله نه‌تنها یک مأموریت امدادی، بلکه فریادی برای جلب توجه جهانی به این بحران بود.

توقیف کشتی در ۷۰ مایل دریایی از غزه، با استفاده از پهپاد‌های هرون و قطع ارتباطات، نقض آشکار کنوانسیون سازمان ملل درباره حقوق دریا‌ها (UNCLOS) بود که آزادی ناوبری در آب‌های بین‌المللی را تضمین می‌کند. وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی مدعی شد که این اقدام برای جلوگیری از «تلاش‌های غیرقانونی برای شکستن محاصره» انجام شده است، اما این ادعا با واقعیت‌های میدانی همخوانی ندارد. گزارش برنامه جهانی غذا (WFP) نشان می‌دهد که ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه به کمتر از ۱۰ درصد نیاز واقعی کاهش یافته است، و تشدید محاصره به قحطی‌ای منجر شده که جان هزاران نفر را تهدید می‌کند.

مادلین و حنظله: دو پرده از یک تراژدی

توقیف کشتی حنظله، تکرار سناریویی بود که پیش‌تر برای کشتی «مادلین» رخ داد. مادلین، یکی دیگر از کشتی‌های ائتلاف ناوگان آزادی، با حضور ۱۱ فعال از جمله گرتا تونبرگ، به سمت غزه حرکت کرد، اما در نزدیکی آب‌های غزه توقیف شد.

سرنشینان این کشتی پس از انتقال به بندر اشدود بازداشت و سپس اخراج شدند. این الگو نشان‌دهنده سیاستی نظام‌مند برای سرکوب تلاش‌های بشردوستانه است. به گفته کارشناسان حقوق بین‌الملل، توقیف کشتی‌های غیرنظامی در آب‌های بین‌المللی مصداق نقض قوانین جهانی است و می‌تواند در دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) پیگیری شود.

پیام صوتی تانیا صافی به سی‌ان‌ان، که از محاصره کشتی توسط پهپاد‌های اسرائیلی خبر داد، نشان‌دهنده آمادگی فعالان برای مواجهه با خطرات بود. با این حال، پخش زنده یوتیوب که لحظه ورود نیرو‌های مسلح به عرشه را نشان می‌داد، به‌سرعت قطع شد و فعالان با جلیقه‌های نجات، دستان خود را به نشانه تسلیم بالا بردند. این صحنه، نه‌تنها نقض حقوق بشر را به تصویر کشید، بلکه عزم فعالان برای ادامه مبارزه را برجسته کرد.

فریاد جهانی: از اعتصاب غذا تا استعفا

توقیف کشتی حنظله موجی از واکنش‌های جهانی را برانگیخت. جنبش «فرانسه آبیه» این اقدام را «ربودن ۲۱ فعال حقوق بشر» خواند و آن را نقض فاحش حقوق بشر دانست. گروه‌های فلسطینی مانند حماس و جبهه مردمی برای آزادی فلسطین نیز با محکوم کردن «تروریسم دریایی» رژیم صهیونیستی، خواستار اقدام فوری جامعه جهانی شدند. حماس تأکید کرد که «پیام حنظله به مقصد خود رسید»، اشاره‌ای به تأثیر جهانی این حرکت در آگاهی‌بخشی به بحران غزه دارد.

فعالان بازداشت‌شده در بندر اشدود، در اقدامی شجاعانه دست به اعتصاب غذای نامحدود زدند تا به بازداشت غیرقانونی خود و محاصره غزه اعتراض کنند. این اقدام، یادآور مقاومت‌های تاریخی زندانیان فلسطینی بود. همچنین، استعفای یک سرنشین جوان فرانسوی-ایرلندی از سازمان ملل، به دلیل ناتوانی این سازمان در مقابله با فاجعه غزه، بازتابی از سرخوردگی فزاینده از نهاد‌های بین‌المللی بود. گزارش الجزیره از این استعفا، زنگ خطری برای سازمان ملل بود که در سال‌های اخیر به دلیل عدم قاطعیت در برابر نقض حقوق بشر در فلسطین مورد انتقاد قرار گرفته است.

دفتر مطبوعات دولتی غزه در بیانیه‌ای تند، توقیف کشتی را «نقض فاحش قوانین بین‌المللی» خواند و از سازمان ملل و نهاد‌های حقوق بشری خواست تا حفاظت بین‌المللی برای کاروان‌های بشردوستانه فراهم کنند. این واکنش‌ها نشان‌دهنده عمق خشم جهانی از اقدامات رژیم صهیونیستی بود، اما فقدان اقدامات عملی از سوی نهاد‌های بین‌المللی، پرسش‌هایی درباره کارآمدی این نهاد‌ها مطرح کرد.

نقش مصر: کلیدی برای گشایش؟

پیام کشتی حنظله به پلیس دریایی مصر برای ورود به آب‌های این کشور، تلاشی برای یافتن مسیر امن‌تر بود. مصر که کنترل گذرگاه رفح را در دست دارد، می‌تواند نقشی کلیدی در تسهیل ارسال کمک‌ها به غزه ایفا کند. با این حال، ملاحظات سیاسی و امنیتی، از جمله فشار‌های رژیم صهیونیستی و نگرانی‌های داخلی مصر، این کشور را در موقعیت دشواری قرار داده است. مصر تلاش‌هایی برای میانجی‌گری بین رژیم صهیونیستی و گروه‌های فلسطینی انجام داده، اما این تلاش‌ها تاکنون نتیجه ملموسی نداشته‌اند. در آینده، همکاری بین ائتلاف ناوگان آزادی و دولت‌هایی مانند مصر و ترکیه می‌تواند راهگشا باشد. ایجاد کریدور‌های امن دریایی تحت نظارت سازمان ملل، پیشنهادی است که می‌تواند از توقیف‌های غیرقانونی جلوگیری کند.

آینده مقاومت: امیدی در افق

تلاش‌های ائتلاف ناوگان آزادی، از جمله حرکت کشتی‌های مادلین و حنظله، نشان‌دهنده عزم جهانی برای به چالش کشیدن محاصره غزه است. با این حال، توقیف‌های مکرر این کشتی‌ها پرسش‌هایی درباره آینده این حرکت‌ها مطرح می‌کند. آیا این اقدامات می‌توانند به شکستن محاصره منجر شوند یا صرفاً به نمادی از اعتراض جهانی تبدیل خواهند شد؟ تجربه تاریخی نشان می‌دهد که فشار‌های مردمی و بین‌المللی می‌توانند تغییراتی ایجاد کنند. اما شرایط غزه به دلیل حمایت برخی قدرت‌های جهانی از رژیم صهیونیستی، پیچیده‌تر است.

آینده این حرکت‌ها به تقویت هماهنگی بین گروه‌های حقوق بشری، فشار بر نهاد‌های بین‌المللی برای اجرای قوانین، و جلب حمایت دولت‌های منطقه‌ای بستگی دارد. دیوان بین‌المللی کیفری می‌تواند با پیگیری حقوقی توقیف‌های غیرقانونی، فشار بیشتری بر رژیم اسرائیل وارد کند. همچنین، تحریم‌های اقتصادی هدفمند و کارزار‌های آگاهی‌بخشی جهانی می‌توانند به کاهش محاصره کمک کنند.

حنظله: امیدی که غرق نمی‌شود

کشتی حنظله، هرچند به غزه نرسیده است، اما پیامش در قلب میلیون‌ها نفر طنین‌انداز شد. این کشتی، مانند شخصیت کارتونی حنظله، نمادی از استقامت و امید است. در جهانی که نهاد‌های بین‌المللی در برابر فجایع انسانی ناتوان به نظر می‌رسند، تلاش‌های مردمی مانند ناوگان آزادی نشان‌دهنده قدرتی است که از وجدان جمعی بشری سرچشمه می‌گیرد.