تأثیر حمله نظامی اسراییل بر اقتصاد ایران

اقتصاد۲۴- در حالی که کشور از دو روز گذشته وارد وضعیت اضطراری شده و شرایط جنگی در نقاط مختلف به چشم می‌خورد، واقعیت‌های میدانی پیچیده‌تر از روایت‌های عمومی است. آنچه این روز‌ها در سطح رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، تنها بخشی از حقیقت است.

بررسی‌های میدانی و گفت‌و‌گو با فعالان اقتصادی، صنعتی، کشاورزی و ناظران حوزه انرژی نشان می‌دهد که دشمن صهیونیستی نه‌تنها مناطق نظامی و هسته‌ای ایران، بلکه حتی برخی تأسیسات صنعتی را نیز هدف قرار داده است. در عین‌حال، بخشی از اختلال‌ها و آسیب‌ها در حوزه صنعت و زیرساخت، ریشه داخلی دارد و نه به دلیل حملات خارجی.

تفکیک این دو دسته وقایع-حملات خارجی و مشکلات زیرساختی خانگی-برای تحلیل دقیق شرایط و اتخاذ تصمیم مناسب حیاتی جلوه می‌کند. کارشناسان اقتصادی تأکید دارند که واکنش به اخبار تاییدنشده می‌تواند تصمیم‌گیری‌های اشتباهی را رقم بزند؛ تصمیماتی که فقط بر نگرانی عمومی می‌افزایند و بحران‌های احتمالی را تشدید می‌کنند.

وضعیت ذخایر غذا و اطمینان وزارت جهاد

بر اساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی، ذخایر کشور در حوزه مواد غذایی-شامل گندم، جو، ذرت، روغن خوراکی، گوشت و نهاده‌های دامی- تا دو روز آینده و حتی فراتر از آن در سطحی امن قرار دارد. با وجود شروع شرایط جنگی، ضرورتی برای خرید‌های هیجانی و ذخیره‌سازی خانگی احساس نمی‌شود. هرچند رقم دقیق ذخایر اعلام نشده- اطلاعاتی که بنا به دلایل امنیتی محرمانه است-، اما فعالان بخش خصوصی این وضعیت را قابل تأیید می‌دانند. از جمله آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت:

«تاب‌آوری صنعت غذای ایران بالاست… هیچ آسیبی به واحد‌های صنعتی وارد نشده است.» او تأکید می‌کند که حتی در صورت آسیب دیدن برخی زیرساخت‌ها، با سرعت و روحیه جهادی می‌توان این موارد را بازسازی و بازیابی کرد.

صنعت در وضعیت پایدار است

آرمان خالقی دبیر صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: همه واحد‌های صنعتی، چه در داخل شهرک‌ها و چه خارج از آنها، بدون وقفه در حال فعالیت هستند. زنجیره تولید در حوزه غذا و سایر بخش‌ها همچنان فعال است.

بیشتر بخوانید:گسترش بحرانی فقر در کشور؛ دو سوم مردم سیستان و بلوچستان زیر خط فقر هستند/ تبعات روانی و اجتماعی فقر چیست؟

صنایع دفاعی نیز هم‌اکنون به‌طور موثر در حال پشتیبانی از نیرو‌های مسلح کشور هستند. دبیرکل خانه صنعت معتقد است که صنایع ایران بار دیگر ثابت کرده‌اند حتی در شرایط جنگی عملکرد پایداری دارند و کشور می‌تواند بر ظرفیت تولید داخلی متکی باشد. قدیر قیافه، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، نیز می‌گوید: «تاب‌آوری صنعتی ما بالاست و هیچ جای، اما و اگر وجود ندارد… صنعت با تمام توان مشغول است.» او با اشاره به برخی نقد‌ها به عملکرد دولت و حاکمیت می‌گوید که در شرایط فعلی مهم‌ترین مساله، انسجام ملی و حمایت از مردم و اقتصاد کشور است.

تکذیب انفجار در البرز قزوین

در فضای مجازی تصویری منتشر شد که مدعی انفجار در شهر صنعتی البرز (قزوین) بود. مهدی عبدیان، رییس اتاق بازرگانی این استان، این خبر را تکذیب می‌کند و می‌گوید انفجار مربوط به آتش‌سوزی در انبار ضایعات بوده و ارتباطی به حمله خارجی ندارد. تنها دو مورد آسیب رسمی در قزوین گزارش می‌شود: یک فرودگاه ویژه سم‌پاشی که هدف قرار گرفته بود یک پدافند در بوئین‌زهرا که مورد حمله قرار گرفت. عبدیان به تاب‌آوری صنایع اشاره می‌کند و می‌گوید:

«هیچ توقفی در فعالیت‌ها وجود ندارد… صنعت کشور به فعالیت خود ادامه می‌دهد.»

بازسازی اقتصادی؛ کنشگری فعال اقتصادی

فرج‌الله معماری، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سمنان، با اشاره به ضرورت نقش‌آفرینی فعال بخش خصوصی بیان می‌کند: «فرزندان این سرزمین نباید سکوت کنند. باید پویاتر از گذشته در فضای اقتصادی کشور حضور داشته باشند.» او هشدار می‌دهد که بی‌تفاوتی یا انزوای اقتصادی می‌تواند بستر را برای ایجاد خلأ در بازار و کندی روند تولید فراهم کند.

نیروگاه شهید رییسی

براساس گزارش‌های غیررسمی، نیروگاه شهید رییسی که تأمین برق تأسیسات نطنز را برعهده دارد، در جریان حملات اخیر دچار آسیب می‌شود. هرچند وزارت نیرو تاکنون این آسیب را تأیید نکرده و اعلام می‌کند که هیچ‌یک از نیروگاه‌های حرارتی و زیرساخت‌های انرژی آسیب جدی ندیده‌اند.

حمله به بروجرد

در ۲۴ خرداد تصاویری در رسانه‌ها منتشر شد که حکایت از اصابت موشک به یک مجموعه صنعتی در اشترینان بروجرد دارد. شاهدان می‌گویند: انفجاری در ماشین‌سازی اشترینان رخ داده. سایت خودروسازی «فردا موتورز» آسیب جدی دیده است. با این همه، حجم کامل آسیب‌ها هنوز در دست بررسی قرار دارد.

جنگ انرژی؛ حملات متقابل جدی

احسان حسینی، پژوهشگر حوزه انرژی، با تحلیل آثار حملات اخیر می‌گوید: آسیب‌پذیری اسراییل در زمینه انرژی بیشتر از ایران است، چرا که سبد انرژی آنها تنها شامل دو میدان گازی است؛ در حالی که ایران از تنوع بیشتری برخوردار است.

بیشتربخوانید: ایران با وضعیت اقتصادی فعلی تاب فشار نظامی را ندارد/ به جای مثلث ایران، چین و روسیه، در بازی‌های خاورمیانه فعال شویم

حمله به فاز ۱۴ پارس جنوبی ایران، منجر به کاهش موقت جریان ۱۲ میلیون مترمکعبی گاز شد؛ اما ایران در واکنش، به پالایشگاه بزرگ نفتی رژیم اسراییل حمله موشکی انجام داد. حسینی نتیجه می‌گیرد که در صورت گسترش جنگ به حوزه انرژی، ضرر اولیه متوجه اسراییل خواهد بود، اما هزینه‌های بین‌المللی و پیامد‌های بازار جهانی نفت نیز تأثیرگذار خواهد بود.

کاهش شیفت کاری در پارس جنوبی

برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که در فاز‌هایی از پارس جنوبی، شیفت کاری برخی از کارگران کاهش داشته است. تحلیلگران درباره این موضوع دو دیدگاه دارند:

احتمال افت تولید.

اما برخی می‌گویند این کاهش فعلا در حد تدابیر احتیاطی برای سلامت کارکنان است و نگرانی جدی برای تولید در آینده نزدیک وجود ندارد. از سوی دیگر، شایعاتی مطرح شده مبنی‌بر اینکه برخی کارگران صنایع با توجه به شرایط حساس حاضر به حضور در محل کار نشده‌اند. با این حال، هنوز هیچ تأیید رسمی در این زمینه وجود ندارد.

حمله به انبار نفت تهران

در رابطه با حمله به یک انبار نفت در تهران، اطلاعات اولیه نشان‌دهنده خسارت جزئی است. احسان حسینی توضیح می‌دهد: «شرکت‌های مدیریت‌کننده تنوع منابع سوخت دارند… تاکنون هیچ اختلالی در تأمین بنزین و سوخت تهران رخ نداده است.» او اشاره می‌کند که گزارش‌های وزارت نفت معتبرند و هیچ‌گونه آسیب جدی به تاسیسات جنوبی کشور وارد نشده است. درخصوص آتش‌سوزی در شهر ری که برخی آن را مرتبط با نیروگاه تهران دانسته‌اند، حسینی می‌گوید: «هنوز خبری رسمی مبنی‌بر آسیب دیدن نیروگاه تهران منتشر نشده… احتمالا آسیب جدی وجود ندارد.»

تکذیب حمله به پالایشگاه تبریز

شرکت پالایش نفت تبریز نیز شایعات درباره وقوع حمله به تأسیساتش را رد کرده و اعلام می‌کند: «هیچ‌گونه آسیبی به تأسیسات وارد نشده و فعالیت‌های عملیاتی طبق روال ادامه دارد.» همزمان اظهار می‌شود که سایر پالایشگاه‌های کشور نیز در وضعیت عملیاتی هستند و اختلال قابل‌توجهی گزارش نشده است.

اقتصاد ایران زیر آتش، اما ایستاده

در مجموع، اگرچه شرایط کشور در وضعیت بحرانی قرار گرفته و برخی تأسیسات صنعتی و انرژی دچار آسیب شده‌اند، اما فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقدند تاب‌آوری ایران بالا بوده و زنجیره‌های اصلی تولید و توزیع همچنان فعال هستند. در این شرایط، تمرکز بر واقعیت، پرهیز از شایعه‌سازی و حفظ آرامش اجتماعی، کلید عبور از این دوره دشوار خواهد بود.

منبع: روزنامه اعتماد