تابستان ۵۹؛ از طرح انگلیس در دهه ۳۰ تا چراغ سبز آمریکا برای آغاز جنگ

باشگاه خبرنگاران جوان ـ  خیلی از مردم شروع جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق را از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ می‌دانند اما واقعیت این است که طرح جنگ عراق برای اشغال اراضی ایران  سال ۱۳۲۹ شمسی با کمک دولت انگلستان پی‌ریزی شد و تحرکات جدی در مرزهای غرب و جنوب کشور هم از تابستان ۱۳۵۹ صورت گرفت.

یکی از وقایع مهم در تاریخ معاصر کشورمان، جنگ ۸ ساله رژیم بعث عراق بود که بر اساس نوشته روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز به گفته یکی از کارشناسان نظامی مسائل خاورمیانه که در کتاب «ستیز با صلح» آمده است: «طرح جنگ عراق برای اشغال اراضی ایران در سال ۱۹۵۰ اواخر ۱۳۲۹ شمسی همزمان با تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران و طرح کمپانی نفتی بریتانیا با کمک و یاری دولت انگلستان پی‌ریزی شد و هدف از آن تسلط بر استان نفت‌خیز خوزستان بود.

مشروط بر اینکه در پی حمله عراق و اشغال برق آسای شماری از مناطق سوق‌الجیشی و شهرهای ایران، آتش بسی با نظارت شورای امنیت سازمان ملل بین طرفین برقرار شود و در طول دوران متارکه جنگ، ایران از این به نفع عراق چشم‌پوشی کند. ظرف سه سال بعد از طراحی این نقشه مفاد آن توسط انگلیسی‌ها بارها مورد جرح و تعدیل قرار گرفت تا هماهنگ با شرایط و احوال آن زمان باشد. طرح یاد شده از سوی مستشاران انگلیسی که در آن زمان در مناطق مختلف خاورمیانه حضور داشتند، در نظر گرفته شد ولی به این دلیل که ایران با انجام کودتای انگلیسی آمریکایی در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شمسی مجددا در حوزه نفوذ استعمار انگلیس قرار گرفت، از اجرای آن صرف نظر شد.»

۲۵ سال پس از آن کودتای ۲۸ مرداد و به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در ادامه کارشکنی‌های دولت آمریکا علیه نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران و در راستای توطئه‌های استعمار انگلیس جهت از پای درآوردن ایران، در فروردین ۱۳۵۹ ایالت متحده آمریکا ضمن اعلام قطع رابطه با ایران به تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی اقدام کرد؛ البته این تحریم در شرایطی اعلام می‌شد که از مدت‌ ها پیش ارسال هرگونه تجهیزات نظامی به ایران قطع شده بود. تحت‌الشعاع فضای روانی ناشی از تشدید فشارهای سیاسی نظامی به ایران، «صدام حسین» دیکتاتور بعثی حاکم بر عراق نیز فرصت را مناسب دید و اعلام کرد: «عراق آماده است تمام اختلافات خود با ایران را با استفاده از زور حل و فصل کند.»

موضع‌گیری صریح و گستاخانه صدام علیه ایران در ۱۸ فروردین ۱۳۵۹ درست یک روز قبل از اعلام قطع رابطه آمریکا با جمهوری اسلامی در حکم آشکارترین اعلام آمادگی عراق برای وارد شدن فشار به ایران در جهت سیاست آمریکا بود. سفرهای محرمانه «زبیگنیو برژینسکی» عضو ارشد شورای روابط خارجی و رئیس شورای امنیت ملی آمریکا در حکومت کارتر به بغداد نیز یکی از عوامل تاثیرگذار در این موضع‌گیری صدام بود. چراکه در کتاب «گذری بر دو سال جنگ» می‌خوانیم:«دکتر برژینسکی متخصص عملیات محرمانه و سیاست خارجی پشت پرده، در مقام ریاست شورای امنیت ملی آمریکا و با بهره‌وری از سیطره خود بر عملکردهای نظامی سازمان C.I.A و اختیارات ناشی از این اقتدار, به طور فعالانه‌ای در زمینه پیوندها و همکاری پنهان آمریکا و حزب بعث عراق قبل از شروع جنگ تحمیلی مشارکت داشته است.

برژینسکی برای آماده کردن زمینه‌های تهاجم و اطلاع یافتن از وضعیت عراق برای شروع جنگ، سفرهای محرمانه مکرری به بغداد داشته است. به طوری که مجله جورنال استریت مورخ هشتم [فوریه ۱۹۸۰]۱۹ بهمن ۱۳۵۸ یکی از این سفرهای محرمانه را فاش می‌سازد و همچنین روزنامه تایمز چاپ لندن در تاریخ ۱۷ ژوئن ۱۹۸۰ به ملاقات برژینسکی و صدام حسین اشاره کرده است.» بعد از این موضع گیری صریح و گستاخانه صدام علیه ایران رویداد مهم دیگری را در کشور شاهد بودیم که همان شکست فضاحت‌بار عملیات تفنگداران دلتا در صحرای طبس بود که ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ اتفاق افتاد.

بعد از این اتفاق برژینسکی با حضور در یک کنفرانس مطبوعاتی برآشفته از شکست و رسوایی مداخله نظامی مستقیم ایالات متحده در ایران، بی‌احتیاطی به خرج داد و گفت: «آمریکا قادر است تمام کوشش‌های لازم را به عمل آورد و تمام وسایل لازم را نیز در اختیار دارد تا ایران را به قبول نظریات آمریکا وادار سازد.» شنیدن کلماتی همچون تمام کوشش‌های لازم و تمام وسایل لازم از دهان استراتژیست ارشد شورای روابط خارجی و فرمانده عملیات ثبات‌زدایی از ایران انقلابی، چنانچه بعدها آشکار شد در حکم شمارش معکوس حکومت آمریکا جهت برافروختن آتش جنگی تجاوزکارانه علیه انقلاب اسلامی مردم ایران بود.در تیرماه سال ۱۳۵۹ برژینسکی راهی کشور اردن شد تا تحت شدیدترین تدابیر امنیتی و با رعایت نهایت جوانب پنهانکاری با صدام حسین ملاقات کند به گواهی تیمرمن که در کتاب سرسرای مرگ آمده: «ملاقات محرمانه صدام و برژینسکی در مرز اردن به منزله چراغ سبز آمریکا به عراق برای آغاز جنگ بود و این تلقی را در صدام به وجود آورد که در صورت حمله به ایران مورد حمایت آمریکا قرار خواهد گرفت.»

سه ماه پس از تهاجم عراق به ایران و زمین‌گیر شدن ماشین جنگی صدام در سرزمین‌های اشغالی، «میخائیل یوحنا طارق عزیز» معاون وقت نخست وزیر عراق طی سفری به فرانسه خبر ملاقات محرمانه صدام و برژینسکی را در اختیار مجله راستگرای فرانسوی «فیگارو» قرار داد که در بخشی از این گزارش چنین می‌خوانیم: «جریان جنگ ایران و عراق در واقع از ژوئن گذشته تیرماه ۱۳۵۹ زمانی آغاز شد که به اردن سفر کرد و در مرز دو کشور اردن و عراق با شخص صدام حسین ملاقات نمود. او قول داد که از صدام حسین کاملا حمایت نماید و این امر را تفهیم کرد که آمریکا به آرزوی رهبری عراق در مورد شط‌العرب (اروندرود) و احتمالاً برقراری یک جمهوری عربی در این منطقه استان خوزستان مخالفت نخواهد کرد. سرانجام کلیه اقدام‌ها به کشاندن عراق به جنگ علیه ایران منجر شد.»

بهرام محمدی‌فرد از عکاسان انقلاب و دفاع مقدس که یکی از کارهای ماندگارش، عکاسی از شکست مفتضحانه آمریکا در طبس بوده؛ درباره روزهای قبل از آغاز رسمی جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران می‌گوید: «تابستان سال ۱۳۵۹ بعد از شنیدن خبرهایی از شلوغ‌کاری عراق در مرزهای غربی ایران با یک خبرنگار خود را به قصر شیرین رساندیم. نیروهای رزمی و بومی منطقه با یکدیگر سعی می‌کردند که حملات خمپاره‌اندازهای بعثی‌ها و تانک‌های بعثی‌ها را با تجهیزاتی که در دسترس داشتند پاسخ دهند. ولی عزم این رژیم برای هجوم به کشور ایران جدی بود؛ اما کسی جدی نمی‌گرفت. آن روزها فکر نمی‌کردم که کارمان به جایی برسد که هشت سال برای عکاسی از سربازان وطن، بیابان‌گرد شویم ولی امروز که بخشی از تلاش آن ایام گردآوری شده است به خودم تسلی می‌دهم که برای فتح الفتوح بزرگی که کشف همین آدم‌ها بود. عمرم را خوب صرف کردم.»

وی درباره عکسی که در تابستان ۱۳۵۹ گرفته می‌گوید: «این عکس مربوط به قصر شیرین منطقه مرزی ایران و عراق در تابستان ۱۳۵۹ قبل از شروع جنگ ارتش بعث عراق علیه ایران بود که انتقال پیکر یکی از شهدای مردمی حملات خمپاره اندازهای عراق به داخل ایران را نشان می‌دهد.»

منبع: فارس