خشکسالی و تغییر اقلیم در کشور؛ کشاورزی سنتی دیگر پاسخگو نیست‌

باشگاه خبرنگاران جوان _ محمد زمانیان تشریح اهمیت نظام‌های زراعی در کشاورزی کشور پرداخت و تأکید کرد: نظام‌های زراعی با رویکردهای متداول کشت تفاوت‌های اساسی دارند و اکنون بیش از پیش به دلیل تغییرات اقلیمی و شکل‌گیری میکروکلیمایی‌های متنوع در اقلیم‌های مختلف، ضرورت توجه به آن‌ها احساس می‌شود.

وی مطرح کرد: تاکنون برای یافته‌های تحقیقاتی مبتنی بر چهار اقلیم اصلی کشور، دستورالعمل‌های یکسانی تعریف شده بود، اما اکنون با توجه به تغییرات آب‌وهوایی و تنوع سیستم‌های زراعی خرد، رفتار ارقام و نتایج پژوهشی در هر منطقه متفاوت شده است.

رئیس مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر عنوان کرد: نظام‌های زراعی متنوعی از جمله پرنهاده، کم‌نهاده و حفاظتی وجود دارند که واکنش‌های متفاوتی به یافته‌های تحقیقاتی نشان می‌دهند و همین موضوع ضرورت تشکیل کارگروه تحقیقاتی نظام‌های زراعی را به‌وجود آورده است.

زمانیان تصریح کرد: این اقدام هم‌راستا با اسناد بالادستی و سند امنیت غذایی است که هدف کاهش چند میلیارد مترمکعب مصرف آب در بخش کشاورزی را بدون کاهش عملکرد دنبال می‌کند. افزایش بهره‌وری منابع با استفاده از دانش فنی و کاربردی، ارتقای تاب‌آوری و بهره‌وری ارقام و ژرم‌پلاسم‌های اصلاح شده، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد.

وی با اشاره به آغاز به کار کارگروه تحقیقات نظام‌های زراعی از مردادماه 1403بیان کرد: در اولین جلسات، آسیب‌شناسی نظام‌های زراعی مبتنی بر گندم که بخش عمده‌ای از کشاورزی کشور را تشکیل می‌دهد، انجام و چالش‌های مهمی همچون پایین بودن شاخص تراکم زراعی و تناوب زراعی و محدودیت‌های آب، خاک و نهاده‌ها شناسایی شد.

رئیس مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر خاطرنشان کرد: بر این اساس، پروژه‌ای پژوهشی با عنوان ارزیابی توالی‌های زراعی مختلف در نظام‌های کم‌نهاده و مرسوم مبتنی بر گندم مصوب شده که از مهرماه 1404 به مدت پنج سال در کرج و مشهد اجرا خواهد شد.

زمانیان در رابطه با محصولات پایلوت این پروژه اذعان کرد: توالی‌های زراعی متنوعی از غلات، دانه‌های روغنی، گیاهان علوفه‌ای، حبوبات و گیاهان دارویی انتخاب شده که ملاحظاتی مانند کم‌آبی، اقتصادی بودن، پایداری تولید و ملاحظات زیست‌محیطی در آن‌ها لحاظ شده است.

وی به اهمیت همکاری بین‌رشته‌ای برای موفقیت پروژه‌ها اشاره کرد و ادامه داد: همکاری با مؤسسات تحقیقاتی آب، خاک، گیاه‌پزشکی، فنی و مهندسی و همچنین بخش خصوصی و سازمان‌های اجرایی پیش‌بینی شده است. تأمین اعتبار اولیه 400 میلیون تومانی این پروژه نیز از سوی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌شود.

زمانیان نوآوری‌های موسسه در بهینه‌سازی مدیریت‌های زراعی از کاشت تا برداشت را از جمله عوامل موفقیت در نظام‌های زراعی دانست و گفت: انتخاب زمان کاشت مناسب، رقم مناسب، مدیریت خاک‌ورزی، مصرف بهینه نهاده‌ها، آبیاری صحیح و کنترل آفات و بیماری‌ها از دستاوردهای تحقیقاتی است که می‌تواند به پایداری و افزایش سودمندی نظام‌های زراعی کمک کند.

وی به شاخص‌های ارزیابی موفقیت کارگروه اشاره و بیان کرد: سرعت اجرایی شدن دستاوردها و قابلیت انتقال آن‌ها به عرصه کشاورزی، از جمله مهم‌ترین معیارهای سنجش عملکرد خواهد بود. شاخص‌های اقتصادی دستاوردها نقش مهمی در ارزیابی موفقیت خواهند داشت.

رئیس مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در خصوص چالش‌های پیش‌روی کارگروه نیز به کمبودهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به اهمیت موضوع افزایش تولید پایدار و امنیت غذایی، تلاش می‌شود این موانع با امکانات موجود رفع شود.

زمانیان خطاب به پژوهشگران، کشاورزان و سیاست‌گذاران گفت: پژوهشگران باید بر فعالیت‌های تحقیقاتی جهت سازگاری و تاب‌آوری کشاورزی با تغییرات اقلیمی تمرکز کنند. کشاورزان نیز باید به سمت نظام‌های زراعی کم‌نهاده، پایدار و سودمند روی آورند و سیاست‌گذاران باید سیاست‌های حمایتی و تشویقی در این حوزه اتخاذ کنند تا با خشکسالی و پیامدهای تغییر اقلیم مقابله شود.

ایرنا