رؤیایی که کوتاه ماند!

باشگاه خبرنگاران جوان- پسری که قد کوتاه باشه، کنسله.» این جمله را احتمالا از نسل جدید شنیده‌اید. جامعه‌ای که در آن قد به معیار و ملاکی برای قضاوت تبدیل شده، طبیعی است که خیلی‌ها خودشان را به آب و آتش بزنند تا بلندتر دیده شوند. همین حساسیت، فرصت تازه‌ای برای گروهی فراهم کرده تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. هر بار هم با روشی تازه ظاهر می‌شوند؛ روزی دارو‌هایی که قرار است معجزه کنند، و وقتی تب آن فروکش می‌کند و بی‌فایده بودنش روشن می‌شود، سراغ ادعا‌های تازه می‌روند. این بار با زبان علم می‌آیند؛ می‌گویند «غضروف‌هایتان را با تمرین ضخیم می‌کنیم و قدتان تا ۱۵ سانتی‌متر بلندتر می‌شود.»

در این گزارش سراغ همین وعده‌ها رفتیم تا ببینیم این بار رویای قدبلند شدن با چه ترفندی در سر مردم کاشته می‌شود!

وقتی تبلیغ‌ها پوست عوض می‌کنند

از این تبلیغ‌ها زیاد می‌بینی؛ یکی می‌نویسد: «افزایش قد در هر سنی ممکن شد؛ حتی در ۲۰ تا ۵۰ سالگی می‌توانید تا ۱۵ سانت رشد کنید!» دیگری با اعتمادبه‌نفس می‌گوید: «ما هیچ دارویی نمی‌فروشیم، فقط برنامه ورزشی و تغذیه‌ای داریم. هر کس نتیجه نگیرد، پولش را پس می‌دهیم!»

صفحه‌ای دیگر روی ستون فقرات دست می‌گذارد و می‌نویسد:، چون حدود ۳۵ درصد قد ما را ستون فقرات تشکیل می‌دهد، اگر دیسک‌های بین‌مهره‌ای ضخیم‌تر شوند، قد هم می‌تواند تا ۱۲ سانت بلندتر شود و در گوشه‌ای هم تصویری از نوجوانی می‌گذارند و می‌نویسند: «پسر ۱۴ ساله‌ای که با دوره ما ۱۷۳ سانتی‌متر شد، هنوز یک ماه از برنامه‌اش مانده.»

این جملات بار‌ها و بار‌ها در کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی تکرار می‌شوند. حرف‌ها شبیه به هم‌اند، فقط رنگ و لعاب‌شان عوض می‌شود. ترکیبی از امید، اضطراب و چند اصطلاح به ظاهر علمی که کافی است چند لحظه ذهن کسی را درگیر کند؛ اما واقعیت چقدر با این تصویر‌ها فاصله دارد؟

 قدبلند شدن با ۶ میلیون؟

در یکی از تماس‌ها، مسئول دوره می‌گوید: «روش ما کاری به صفحات رشد ندارد. با ضخیم‌سازی غضروف‌ها و یک پودر گیاهی مخصوص، در شش ماه ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر افزایش قد تضمینی خواهید داشت. هزینه دوره هم ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است.»

در نگاه اول همه‌چیز حساب‌شده به نظر می‌رسد؛ ترکیب ورزش، مربی آنلاین و یک پودر گیاهی که «هیچ عوارضی ندارد». اما همین‌جا باید پرسید: اگر چنین روشی واقعاً جواب می‌داد، چرا هیچ نهاد علمی یا پزشکی آن را تأیید نکرده؟ چرا در هیچ کلینیک رسمی ارتوپدی یا غدد از این متد استفاده نمی‌شود؟ و چرا تنها راه دسترسی به آن، یک کانال تلگرامی یا صفحه اینستاگرامی است؟

اینجاست که تفاوت میان ادعای جذاب و واقعیت روشن می‌شود؛ وعده‌ای بزرگ که بیشتر شبیه رویا فروشی است، با قیمتی چند میلیونی!

واقعیت پشت پرده

پژوهش‌های معتبر پزشکی سال‌هاست یک نکته را تکرار می‌کنند؛ رشد استخوان‌ها وابسته به صفحات رشد است. مطالعات دانشگاه آکسفورد و مایو کلینیک نشان می‌دهد این صفحات در حوالی پایان بلوغ بین ۱۸ تا ۲۱ سالگی بسته می‌شوند. وقتی بسته شدند، دیگر هیچ تمرین، مکمل یا پودر گیاهی نمی‌تواند استخوان‌ها را بلندتر کند. این یعنی وعده «۱۵ سانت افزایش قد در بزرگسالی» از اساس بی‌پایه است.

البته ورزش و تغذیه نقش حیاتی دارند. تحقیقات طولی در دانشگاه هاروارد روی هزاران کودک و نوجوان نشان داده‌اند که کمبود پروتئین، کلسیم و ویتامین D می‌تواند مانع رسیدن به حداکثر قد ژنتیکی شود. اما همان پژوهش‌ها تأکید می‌کنند بعد از پایان بلوغ، ورزش و تغذیه تنها سلامت عمومی بدن را حفظ می‌کنند. در بزرگسالان، بهترین اثرشان اصلاح وضعیت بدنی است؛ چیزی که شاید ظاهر فرد را دو سه سانتیمتر بلندتر نشان دهد، اما رشد واقعی به حساب نمی‌آید.

بخشی از این تبلیغات به ستون فقرات اشاره می‌کنند. درست است که ستون فقرات حدود ۳۵ درصد قد ما را تشکیل می‌دهد. پژوهش‌های دانشگاه جانز هاپکینز نشان می‌دهد دیسک‌های بین مهره‌ای در طول روز تغییر می‌کنند؛ صبح‌ها پرآب‌تر و قد کمی بلندتر است، شب‌ها تحت فشار کوتاه‌تر می‌شوند. اما این تغییر موقتی است و حداکثر دو سه سانتی‌متر بیشتر نیست. ادعای «ضخیم‌سازی غضروف‌ها تا ۱۲ سانتی‌متر افزایش قد» هیچ مبنای علمی ندارد؛ و بالاخره وعده بزرگ: «۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر در شش ماه.» این یکی را حتی جراحان ارتوپدی هم تأیید نمی‌کنند. در عمل‌های سخت و پرخطر «طولانی کردن استخوان» هم چنین رشدی ماه‌ها و با درد و ریسک بسیار به دست می‌آید. اینکه یک پودر گیاهی یا چند حرکت کششی بتواند چنین جهشی ایجاد کند، با تمام شواهد علمی در تضاد است

هزینه‌هایی برای روان!

پشت هر تبلیغ، نوجوانی ایستاده که مدام خودش را با «نمونه‌های موفق» مقایسه می‌کند. خانواده‌ای که به امید تغییر، میلیون‌ها تومان خرج می‌کند و در پایان، با ناامیدی و سرخوردگی تنها می‌ماند. این هزینه‌ها فقط پولی نیست؛ بهایی است که با ذهن و روان پرداخت می‌شود.

اضطراب دائمی از کوتاه بودن قد، سرزنش خود به‌خاطر «درست انجام ندادن برنامه»، و از دست دادن اعتمادبه‌نفس، همه بخشی از پیامد‌هایی است که بار‌ها و بار‌ها تکرار می‌شود. پژوهش‌های روان‌شناسی در دانشگاه استنفورد نشان داده‌اند که مواجهه مداوم با وعده‌های کاذب سلامت می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی و کاهش عزت‌نفس باشد. خطر‌ها فقط به روان ختم نمی‌شوند. از نظر جسمی هم ریسک کمی وجود ندارد؛ فشار تمرین‌های نادرست بر ستون فقرات، مصرف بی‌حساب مکمل‌های ناشناخته، و از دست رفتن زمان طلایی رشد در نوجوانی که می‌توانست با مراجعه به پزشک متخصص به‌درستی مدیریت شود.

رویایی که کوتاه ماند

بازار قدبلند شدن هر بار با لباسی تازه برمی‌گردد؛ یک روز دارو، روز دیگر تمرین و امروز پودر‌های گیاهی. اما علم بار‌ها و بار‌ها تأکید کرده است؛ وقتی صفحات رشد بسته می‌شوند، هیچ روش طبیعی نمی‌تواند استخوان‌ها را بلندتر کند.

آنچه برای خیلی‌ها باقی می‌ماند، چرخه‌ای است از امید و هزینه که در نهایت به ناامیدی ختم می‌شود. شاید بهترین راه این باشد که به‌جای دویدن دنبال وعده‌های غیرممکن، به پزشک متخصص در همان دوران رشد اعتماد کنیم و وقت و انرژی‌مان را صرف مراقبت واقعی از بدن کنیم؛ و مهم‌تر از همه، یاد بگیریم قد و قامت‌مان را همان‌طور که هست بپذیریم؛ چون هیچ متر و سانتی‌متری نمی‌تواند ارزش واقعی یک انسان را اندازه بگیرد.

منبع: تبیان