زندگی‌های صعب‌العلاج در زیر خط فقر/ هر یک تومور، چند نفر را می‌کشد؟!

بیماری‌های صعب‌العلاج، رنجی فراتر از درد جسمانی هستند که علاوه بر آثار بیماری و دردهایی که دارد، سقوط اقتصادی خانواده‌ها را نیز منجر می‌شود.

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان، نه‌تنها جسم بیماران را درگیر می‌کنند، بلکه روح و روان خانواده‌ها را نیز زیر فشار خردکننده‌ای قرار می‌دهند. این بیماری‌ها، فراتر از درد جسمانی، با هزینه‌های سرسام‌آور درمانی، خانواده‌ها را به ورطه فقر و تنگدستی می‌کشانند و گاه حتی یک زندگی متوسط را به نابودی می‌کشند. در این گزارش، به بررسی تأثیرات اقتصادی این بیماری‌ها بر خانواده‌های ایرانی و راهکارهای کشورهای دیگر برای کاهش این بار سنگین می‌پردازیم.

از هزینه‌های درمان تا فروپاشی معیشت

سرطان و بیماری‌های صعب‌العلاج، به دلیل ماهیت پیچیده و طولانی‌مدت درمان، هزینه‌های هنگفتی به خانواده‌ها تحمیل می‌کنند. هزینه‌های شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، داروهای تخصصی و بستری‌های مکرر، حتی در بیمارستان‌های دولتی، می‌توانند کمر اقتصاد یک خانواده را بشکنند. بر اساس گزارش‌ها، هزینه ماهانه درمان برخی انواع سرطان در ایران می‌تواند به چندین میلیون تومان برسد، در حالی که بسیاری از خانواده‌ها با درآمدهای اندک و زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

برای خانواده‌های کم‌درآمد، این هزینه‌ها به معنای فروش دارایی‌ها، گرفتن وام‌های سنگین یا حتی ترک درمان است. به عنوان مثال، علیرضا، بیماری که در گزارش هم‌میهن نقل شده، از نبود داروهای شیمی‌درمانی باکیفیت در داروخانه‌های دولتی می‌گوید و مجبور به تهیه دارو از بازار سیاه با هزینه‌های گزاف حداقل ۶ تا هفت میلیون تومان است. این وضعیت، نه‌تنها بیمار را از درمان محروم می‌کند، بلکه خانواده را در چرخه‌ای از بدهی و فقر گرفتار می‌سازد.

علاوه بر هزینه‌های مستقیم درمان، بیماری‌های صعب‌العلاج اثرات غیرمستقیم اقتصادی نیز دارند. کاهش توانایی کار بیمار یا مراقب اصلی (که اغلب یکی از اعضای خانواده است)، منجر به از دست رفتن درآمد خانوار می‌شود. زنان سرپرست خانوار، که گاه خود بیمار هستند یا از بیمار مراقبت می‌کنند، در این میان آسیب‌پذیرترند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در مناطق محروم، مانند محله گلزار شهدای دهدشت، فقر و بیماری‌های صعب‌العلاج دست به دست هم داده و خانواده‌های بی‌سرپرست را به مرز فروپاشی رسانده‌اند.

فقر، نتیجه‌ای اجتناب‌ناپذیر؟

فقر ناشی از بیماری‌های صعب‌العلاج تنها یک مشکل فردی نیست؛ این یک چرخه معیوب است که کل جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فقر اقتصادی به کاهش دسترسی به خدمات بهداشتی، سوءتغذیه و افزایش استرس منجر می‌شود که خود این عوامل بیماری را تشدید می‌کنند. به گفته سازمان بهداشت جهانی، بیماری‌های مزمن مانند سرطان، بار اقتصادی سنگینی بر نظام سلامت و خانواده‌ها تحمیل می‌کنند، به‌طوری که در بسیاری از کشورها، این بیماری‌ها یکی از عوامل اصلی سقوط خانواده‌ها به زیر خط فقر هستند.

در ایران، کمبود پوشش بیمه‌ای مناسب برای خدمات تسکینی و داروهای گران‌قیمت، این معضل را تشدید کرده است. بسیاری از بیماران به دلیل هزینه‌های بالا از درمان انصراف می‌دهند، و این امر نه‌تنها سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد، بلکه فشار روانی و اقتصادی مضاعفی بر خانواده وارد می‌کند.

جهان چه کرده است؟

در کشورهای پیشرفته، رویکردهای چندجانبه‌ای برای کاهش بار اقتصادی بیماری‌های صعب‌العلاج به کار گرفته شده است که می‌تواند الگویی برای ایران باشد. در کشورهایی مانند کانادا و انگلستان، نظام‌های بیمه‌ای سلامت، هزینه‌های درمان سرطان را به طور کامل یا تا حد زیادی پوشش می‌دهند. برای مثال، در انگلستان، خدمات NHS (نظام سلامت ملی) بخش عمده هزینه‌های درمان را تقبل می‌کند و بیماران تنها هزینه‌های جزئی را پرداخت می‌کنند. این امر مانع از فروپاشی اقتصادی خانواده‌ها می‌شود.

 کشورهایی مانند استرالیا و هلند، مراقبت‌های تسکینی مبتنی بر منزل را توسعه داده‌اند. این مراقبت‌ها، که شامل خدمات پزشکی، پرستاری و روان‌شناختی است، هزینه‌های بستری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌هایشان را بهبود می‌بخشد. در ایران، موسسه مکسا نمونه‌ای از این تلاش‌هاست، اما هنوز این خدمات به طور گسترده در دسترس نیست.

 در کشورهایی مانند سوئد و آلمان، برنامه‌های حمایتی مانند یارانه‌های نقدی مشروط، کمک‌هزینه‌های مراقبت و معافیت‌های مالیاتی برای خانواده‌های بیماران صعب‌العلاج ارائه می‌شود. این سیاست‌ها به خانواده‌ها کمک می‌کند تا فشار اقتصادی را تحمل کنند و از سقوط به فقر جلوگیری می‌کند.

 ژاپن و کره جنوبی با سرمایه‌گذاری در برنامه‌های غربالگری و تشخیص زودهنگام، هزینه‌های درمان را کاهش داده‌اند. تشخیص زودهنگام سرطان، نه‌تنها شانس بهبود را افزایش می‌دهد، بلکه هزینه‌های درمانی را نیز به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

قابل توجه مسئولان

بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان، تنها یک چالش پزشکی نیستند؛ آن‌ها زخمی عمیق بر پیکر اقتصاد خانواده‌ها و جامعه می‌زنند. در حالی که بیماران با درد جسمانی می‌جنگند، خانواده‌ها در نبردی خاموش با فقر و استیصال دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که با سیاست‌گذاری هوشمندانه، پوشش بیمه‌ای مناسب و حمایت‌های اجتماعی هدفمند، می‌توان این بار سنگین را سبک‌تر کرد. ایران نیز با بهره‌گیری از این الگوها و تقویت زیرساخت‌های سلامت و رفاه اجتماعی، می‌تواند امید را به خانواده‌های درگیر این بیماری‌ها بازگرداند. زمان آن رسیده که نظام سلامت و سیاست‌گذاران، رنج مضاعف فقر را از دوش این خانواده‌ها بردارند.