.png)
1 day ago
2
کد خبر: ۳۰۷۱۸۵
تاریخ انتشار: ۱۰:۰۱ - ۲۱ خرداد ۱۴۰۴
تا سال گذشته خبری از روز محیطبان در تقویم نبود. بدیهی به نظر می‌آید که چنین مشاغلی که با سطح بالایی از چالش‌ها روبه‌رو هستند، باید حداقل روزی را در تقویم با نام و یاد و تقدیر از این مشاغل داشته باشند
اقتصاد۲۴- طبیعت گسترده ایران، با تعداد گونه‌های جانوری بسیار زیادی که دارد، نیازی بسیار جدی به محافظت و رسیدگی بیشتر دارد؛ مخصوصاً که گونه‌های بسیاری از این جانوران در حال انقراضند. حراست و حفاظت از این طبیعت گسترده پهناور را محیط‌بانان بر عهده دارند. محیط‌بانانی که تعداد آنها نسبت به این گستره عظیم طبیعت ناچیز است.
حالا همین محیط‌بانان در راه حفاظت از محیط‌زیست و گونه‌های جانوری کشور با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. مشکلاتی که گاهی به قیمت ازدست‌رفتن جان این عزیزان تمام می‌شود و هر چند وقت یک‌بار خبری از شهادت مظلومانه این عزیزان به گوش می‌رسد. کمبود و نداشتن وسایل به‌روز و امکاناتی که محیط‌بانان بتوانند در این راستا به نحو بهتر، با بازدهی بیشتر و امنیت بیشتری فعالیت کنند از یک سو و از سوی دیگر خلأ‌های قانونی و کم و کاست‌های قانون‌گذاری در این حوزه، نبود یا کمبود قوانین مربوط به حمایت از محیط‌بانان، وجود قوانینی که عملاً مانع دفاع محیط‌بانان از طبیعت و مهم‌تر از آن دفاع از جان خودشان می‌شود، باعث می‌شود محیط‌بانان از خودشان و از طبیعت نتوانند به‌درستی حفاظت کنند. طبق گزارش‌های موجود جمعیت کل محیط‌بانان کمتر از سه هزار نفر است؛ این مقدار با درنظرگرفتن وسعت طبیعت ایران بسیار ناچیز است. استاندارد جهانی گفته است برای هر هزار هکتار یک محیطبان باید وجود داشته باشد، این درحالی است که در ایران به‌ازای هر ۱۲ هزار هکتار، یک محیطبان داریم؛ یعنی ۱۲ برابر کمتر از استاندارد جهانی.
از میان این سه هزار نفر تا امروز ۱۵۳ نفرشان شهید شده‌اند. متأسفانه در همین هفته گذشته شهید هدایت‌الله دیده‌بان در راه مأموریت با اصابت مستقیم گلوله جان خود را از دست داد تا به این آمار یک نفر دیگر اضافه شود. آمار شهدای محیط بانی که بعد از قیاس کردنش با تعداد کل محیط‌بانان متوجه می‌شویم که تعداد کمی هم نیست. نبود حمایت مناسب از محیط‌بانان، وجود شبکه‌های مافیایی شکارچیانی که در مسیر شکار خود دیگر ترسی از هیچ‌گونه اقدامی ندارند و به راحتی با محیط‌بانان درگیر می‌شوند و همچنین محیط‌بانان بی‌دفاعی که قانون‌گذاری نامطلوب دست آنها در دفاع از محیط‌زیست و خودشان را بسته، همگی از چالش‌هایی است که جان آنان را هر روز بیشتر از قبل در معرض خطر قرار می‌دهد. در کنار شهیدانی که در این مسیر مخلصانه جان خودشان را سپر بلای محیط‌زیست کرده‌اند، همچنین محیط‌بانانی که عدم حمایت قانونی از آنها و وجود قوانین محدود‌کننده پایشان را به محاکم قضایی باز کرده است، کم نیستند؛ محیط‌بانانی که در راستای حفظ محیط‌زیست با شکارچیان درگیر شده‌اند و در اثر دفاع از محیط‌زیست مجروح شده‌اند، اکنون سیاست‌گذاری غلط باعث محکوم‌شدنشان به پرداخت دیه و جبران خسارت شده است. حالا این شیوه قانون‌گذاری در کنار نبود امکانات و تعداد کم محیط‌بانان بیش‌ازپیش فشار کاری بر این قشر وارد خواهد کرد؛ قشری که تخصص آنها باید بهانه‌ای می‌شد برای کاهش چالش‌های این شغل.
اما امروز با کمترین دستمزد و حقوق ماهیانه، تبدیل به زحمت‌کشانی در خطر، ولی کم دفاع شده‌اند. دراین‌خصوص و در راستای بررسی چالش‌های محیط‌بانان در ادامه با سردار رضا رستگار، فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست، محمدحسین بازگیر، سرپرست دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت‌های اجتماعی سازمان محیط‌زیست و همچنین یکی از محیط‌بانان مناطق حفاظت‌شده لرستان، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
هیچ‌کس دلسوز‌تر از سازمان برای محیط‌بانان نیست
رستگار با اشاره به این موضوع که سازمان محیط‌زیست تمام تلاش خود را برای بهبود وضعیت محیط‌بانان انجام می‌دهد، گفت: «حمایت‌های قانونی و مشکلات محیط‌بانان باید ریشه‌ای حل بشود. در این راستا باید قوه مقننه اقدام به اصلاح و بهبود قوانین کند که این فرایند در جریان است و این پیگیری‌ها همه‌روزه در حال انجام است، چه از جانب نمایندگان و مسئولان مجلس و چه از جانب همکاران ما انجام می‌شود. خانم دکتر انصاری، رئیس محترم سازمان محیط‌زیست به طور مدون و پیاپی با مسئولان این حوزه در ارتباط است و پیگیر بهبود وضعیت سازمان، بالاخص موانع و مشکلات محیط‌بانان است. ما قول می‌دهیم همان‌طور که قبلاً پیگیر حل مشکلات این حوزه بوده‌ایم، پیگیر باشیم تا این مشکلات حل شود.
حل‌شدن این مشکلات سلسله‌مراتبی دارد که به‌خوبی این مراحل در حال پیگیری‌اند و همه همکاران ما تمام تلاش خود را می‌کنند تا مشکلات مربوط به محیط‌بانان و محیط‌زیست حل شود. ما از طریق مقامات مافوق خودمان در حال پیگیری مشکلاتیم، آمده‌ایم و در این سازمان حضور داریم تا به همین مشکلات رسیدگی کنیم و این مشکلات را روزبه‌روز کنار بگذاریم تا شاهد عملکرد هرچه بهتر این عزیزان و برخورد بهتر و قاطع‌تر محیط‌بانان با شکارچیان غیرمجاز و متخلفان باشیم. مطمئن باشید هیچ‌کس دلسوز‌تر از مسئولان همین سازمان برای محیط‌بانان نیست؛ همکاران ما در قبال این محیط‌بانان وظیفه دارند و خودشان هم از همین قشرند، جدایی و تفکیکی بین مسئولان سازمان و محیط‌بانان نیست و همه مسئولان تمام تلاش خود را برای حل مشکلات این حوزه انجام می‌دهند.»
نگاه تحقیر‌آمیز به محیطبان باید از بین برود
رستگار با اشاره به این موضوع که مشکلات زیادی در حوزه محیط‌بانی وجود دارد؛ اما دلیل بر ضعف آنها نیست، گفت: «محیط‌بانان مظهر دفاع از طبیعت ما و محیط‌زیست ما هستند. این عزیزان با تمام مشکلاتی که دارند در راستای خدمت، مردانه و قوی پای‌کار خودند و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند که کوچک‌ترین خدشه‌ای به طبیعت ما و گونه‌های جانوری ما وارد نشود. درست نیست به‌خاطر مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، به این قشر زحمت‌کش با دید ترحم نگاه کرد. آنها شیرمردانی‌اند که در تمام فصول و با تمام سختی‌های شغلشان جان خود را وقف طبیعت کرده‌اند که از طبیعت و محیط‌زیست غنی کشورمان دفاع کنند.»
حفاظت از محیط‌زیست بر گردن همه است
محمدحسین بازگیر، سرپرست دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت‌های اجتماعی سازمان محیط‌زیست با اشاره به نگاه غلطی که درخصوص متولی بودن تمام‌وکمال سازمان محیط‌زیست وجود دارد، گفت: «درخصوص محیط‌زیست کشور؛ اداره محیط‌زیست و سازمان منابع طبیعی بر گستره طبیعت ایران نظارت می‌کنند. اما باید توجه داشت که در هیچ‌جای دنیا این امر حفاظت و صیانت بر عهده یک سازمان و یک دولت نیست و اگر تمام بار صیانت صرفاً بر دوش یک نهاد باشد، این صیانت در حد مطلوب امکان‌پذیر نیست. باید‌ها و نباید‌ها مشخص شده است، مسئولیت همه ارگان‌ها و افراد در مواجهه با محیط‌زیست مشخص شده است و همگی ملزم به رعایت این باید‌ها و نباید‌ها هستند. وقتی از بحث حکمرانی محیط‌زیست صحبت می‌کنیم یعنی در ساختار همه بخش‌های نظام و دولت باید ملاحظات مربوط به محیط‌زیست رعایت شود.
بیشتر بخوانید: محیط بانان جان می‌دهند و مدیران سازمان حقوق نجومی می‌گیرند/ تعداد محیط بانان ایرانی، یک دوازدهم استانداردهای جهانی است
اگر تعداد محیط‌بانان در یک منطقه از صد به هزار نیرو هم افزایش پیدا کند، همچنان تغییری ایجاد نخواهد شد تا زمانی که همه ملت و ارگان‌ها خود را در قبال محیط‌زیست مسئول ندانند. با رفتار‌های صرفاً پلیس‌گونه نمی‌توان از محیط‌زیست محافظت کرد. باید در تمام ساختار دولت و ملت حمایت از محیط‌زیست وجود داشته باشد. در حال حاضر خاک که از عناصر مهم محیط‌زیست است در کشور ما در اختیار کشاورزان و وزارتخانه جهاد کشاورزی است. آب به همین صورت، انحصاراً کمیت آن و میزان کیفیت برداشت از آن به عهده وزارت نیرو است.
محیط‌های طبیعی حاشیه شهری و فضا‌هایی که در برخی شهر‌ها نیاز به حفاظت دارد در اختیار شورای شهر و شهرداری است، پس توجه داشته باشید برخی منابع و مکان‌های محیط زیستی کشور، استفاده، بهره‌برداری و حفاظت از آن تماماً در اختیار دیگر نهاد‌هاست و خارج از احاطه سازمان محیط‌زیست است. وقتی بحث از حکمرانی زیست‌محیطی می‌کنیم، یعنی در تمام شیون اداری و مردمی باید این مسئله رواج پیدا کند و نه فقط در سارمان محیط‌زیست.»
مشکل حفاظت از محیط‌زیست یکی دو تا نیست؛ رفتار مردم را چه کنیم
بازگیر که در کارنامه خود مسئولیت حفاظت محیط‌زیست سه استان را دارد، درخصوص مشکلات بسیار زیادی که سر راه حفاظت از محیط‌زیست وجود دارد، گفت: «ما در موضوع صیانت از مناطق و حوزه‌های طبیعی خود مشکلات بسیاری داریم. جمعیت محیط‌بانان ما بسیار کم است. آنچه در استاندارد جهانی معرفی شده است یک محیطبان به‌ازای هر هزار هکتار است، درحالی‌که در کشور ما این رقم بسیار بیشتر است و تقریباً 12 برابر عقب‌تر از استاندارد جهانی هستیم، یعنی هر یک محیطبان ما در حال حاضر به جای 12 محیطبان دارد کار می‌کند. از طرف دیگر وفور وجود اسلحه در دست افراد عادی را داریم، افرادی که بدون مجوز قانونی اسلحه دارند.
بیشتر بخوانید: کمین شکارچی غیرمجاز حوالی تنگه بیستم؛ آغاز هفته محیط‌زیست هم‌زمان با شهادت محیطبان خائیز
همچنین فرهنگ غلط شکار در خیلی از مناطق کشور کاری ارزشمند است و هنوز به عنوان کاری ناپسند به آن نگاه نمی‌شود. مناطق تحت‌حفاظت ما مناطق پرچالشی است. دارای راه‌های فرار بسیاری است، خروجی‌های زیادی دارد، اطرافش پر از سکونت‌گاه‌هاست و این‌گونه نیست که مناطق ما مناطقی کاملاً ایزوله و ایمن باشند که کسی نتواند در آنها ورود کند یا به‌سختی حق خروج داشته باشد و ما به‌سادگی بتوانیم از این مناطق حفاظت کنیم.»
خارج از محدوده قانون نمی‌توان عمل کرد
درخصوص به‌کارگیری اسلحه توسط محیط‌بانان و شرایط و ضوابط آن، بازگیر گفت: «به هر ترتیب این قوانین در این حوزه وجود دارند و رعایت این قوانین لازم و ضروری است؛ البته خیلی وقت است که سازمان محیط‌زیست از مجلس پیگیر است و بارها تقاضا کرده که قوانین این حوزه اصلاح بشود، محکم‌تر، قوی‌تر و گسترده‌تر ظاهر بشود و این فرایند تا امروز هم در جریان است. باید توجه داشت این قانون صرفاً برای محیط‌بانان نیست؛ برای تمام نیروهای مسلح است و در بخش‌های مختلف نظامی، به‌کارگیری اسلحه شرایط و ضوابط خاص خود را دارد که شاید گاهی اوقات کار را سخت بکند برای استفاده‌کنندگان از آن.»
تعطیلات طولانی عامل تشکیل گروه‌های موسوم به شر
وی با اشاره به اینکه گروه‌های شکارچی برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند این گروه‌ها در ایام وسط هفته که مناطق مختلف حیات‌وحش از حضور گردشگران خلوت‌تر است، اقدام به شکار می‌کنند، گفت: «گروه‌های اندکی وجود دارند که تمام ایام سال مشغول شکارند، اما غالب شکارچیان فعالیت اصلی‌شان شکار نیست، به همین علت شکار در روز‌های عادی و ایام هفته به نسبت کمتر از اوقات تعطیلی است، اوج تحرکات آنها در تعطیلات طولانی‌مدت است. در ایامی که چند روز پشت‌سرهم تعطیلات است، اکثر اوقات چنین گروه‌هایی شکل می‌گیرد. ما به این گروه‌ها می‌گوییم گروه‌های شر. گروه‌هایی که در این ایام تعطیلات جمع می‌شوند و سراغ حیات‌وحش و شکار می‌روند و آنقدر این مسئله که حتماً دست پر برگردند برای آنها حیاتی است که بعد از شناسایی توسط محیط‌بانان به‌راحتی روی محیط‌بانان ما اسلحه می‌کشند و با آنها درگیر می‌شوند.
متأسفانه همین چند روز پیش بود که در مسیر مأموریت گزارش شده مبنی بر حضور گروهی از شکارچیان در استان خوزستان در اثر شلیک گلوله از سوی این گروه‌های شکارچی شهید هدایت‌الله دیده‌بان از بین ما رفت و به‌عنوان صدو‌پنجاه‌وسومین شهید محیطبان در بین جامعه محیط‌بانان نام او ماندگار شد. متأسفانه فاصله زمانی ازدست‌دادن و شهیدشدن محیط‌بانان‌مان کم شده است. فاصله زمانی شهیدشدن کاظم مصدق تا شهیدشدن دیده‌بان بسیار اندک است و در این فاصله هم چندین مصدوم داشته‌ایم.»
محیطبان ترجیح می‌دهد شلیک نکند تا بعداً گیر نیفتد
بازگیر با اشاره به فرایند طولانی و سخت اثبات در چهارچوب قانون عمل‌کردن محیطبان در موقع درگیری با شکارچی عنوان کرد: «یکی دیگر از مسائل مربوط به حوزه قانون‌گذاری برای محیط‌بانان نحوه اثبات درست و در چهارچوب قوانین عمل‌کردن محیط‌بانان در به‌کارگیری اسلحه و درگیری با شکارچیان است؛ در محیط شهری پلیس با استفاده از شاهدانی که شهروندان ناظر آن صحنه درگیری‌اند و بعداً می‌توانند شهادت بدهند بر اتفاقی که افتاده است و همچنین دوربین‌های شهری که می‌توان برای اثبات عدم تقصیر پلیس از آنها کمک گرفت، ولی در زیستگاه‌های بکر طبیعی فرایند اثبات اینکه همکاران ما به‌درستی از اسلحه استفاده کرده‌اند و طبق قوانین فرایند اقدامات لازم را طی کرده‌اند در مواجهه با شکارچیان، بسیار سخت‌تر است؛ چراکه نه شهروندانی وجود دارند برای شهادت و نه دوربینی برای ثبت و ضبط وقایع. به همین دلیل زحمت محیط‌بانان دوچندان می‌شود تا تمام تلاش و سعی خود را به‌کار گیرند که از دست به اسلحه شدن جلوگیری بشود و درعین‌حال از محیط‌زیست و جان خودشان دفاع کرده باشند.»
او در ادامه گفت: «از روی تجربه عرض می‌کنم به‌خاطر مسائلی که متأسفانه برای محیط‌بانان به دلیل استفاده از اسلحه پیش می‌آید، همکاران سعی می‌کنند تا جایی که امکان دارد تمام تلاش خود را برای استفاده‌نکردن از اسلحه به کار بگیرند و از دیگر روش‌های مقابله با شکارچیان استفاده کنند و مانع کشته‌شدن جانداران محیط‌زیست شوند. به همین دلیل متأسفانه شکارچیان جسور‌تر و گستاخ‌تر می‌شوند و حتی گاهی از درگیرشدن با محیط‌بانان لذت می‌برند و با آنها درگیر می‌شوند و متأسفانه در این مسیر جنایاتی صورت می‌گیرد و محیط‌بانان ما شهید می‌شوند.»
حفاظت از محیط زیست ابعاد زیادی دارد که باید پیگیری شود
محمد حسین بازگیر در خصوص نحوه جلوگیری از این وضعیت راهکارهایی را ارائه می‌دهد. وی گفت: «یکی از راه حل‌ها تصحیح قانون در این زمینه، افزایش تعداد محیط‌بانان و بروزرسانی و افزایش امکانات و تجهیزات محیط‌بانان است. استفاده از شیوه‌های جدید مواجهه با شکارچیان می‌تواند هم از شکار جلوگیری کند و هم از جان محیط‌بانان حفاظت کند؛ استفاده از دوربین‌ها، پهپادها و حتی هوش مصنوعی می‌تواند در این مسیر اثرگذار باشد و شرایط را بهتر کند. این یک قسمت است که با بهبود آنها می‌توان شرایط را بهتر کرد؛ یک بخش دیگر که باید بسیار به آن توجه داشت و روی آن تمرکز اساسی کرد، تغییر و تحول در فرهنگ عمومی جامعه است.
بیشتر بخوانید: تراژدی سربازان جبهه حیات وحش ایران/ بازخوانی درگیری‌های محیط بانان با شکارچیان غیرمجاز + فیلم
ایجاد زیرساخت‌های مناسبی که در بینش و نگاه جامعه به محیط زیست باشد. نگاه مردم را به این موضوع عوض کند که به هر علتی و با هر دلیلی برای لذت‌جویی به دنبال تخریب محیط زیست نباشیم و مهم‌تر از آن در این مسیر به روی همنوع خودمان اسلحه نکشیم. مهربانی امروز عنصر گمشده این سرزمین است که این بلاها را امروزه بر سر ما و محیط زیست می‌آورد. این قصه و داستان بلندی است که کارهای بسیار زیاد آموزشی و فرهنگی می‌خواهد که سال‌ها طول می‌کشد، ولی باید انجام شود. باید در نسل‌های بعد و خانواده‌های جدید این رویکرد را ایجاد کرد که به طور صحیح به محیط زیست و حفاظت از آن مواجه شوند و این کار ترمزی باشد بر از بین رفتن محیط زیست زیبای ایران. این رویکرد باید در تمام سطوح و شیوه‌های مملکت صورت بگیرد.»
محیط‌بانان تا چندی قبل روزی را به نام خود نداشتند
تا سال گذشته خبری از روز محیطبان در تقویم نبود. بدیهی به نظر می‌آید که چنین مشاغلی که با سطح بالایی از چالش‌ها روبه‌رو هستند، باید حداقل روزی را در تقویم با نام و یاد و تقدیر از این مشاغل داشته باشند. محیطبان مناطق حفاظت شده لرستان، با اشاره به این که محیط‌بانان تا چندی پیش روزی را به نام خود نداشتند، گفت: «علی‌رغم داشتن روز جهانی محیط‌بانان، تا سال گذشته در تقویم ملی خبری از این روز نبود و بر خلاف بسیاری از مشاغل که در تقویم ملی روزی را با عنوان حرفه خود دارند، اما محیط‌بانان با این که شغلشان مرتبط با حوزه‌های اجتماعی است و انتظار می‌رود که برای این شغل پرزحمت و خطرناک در کمترین حالت یک روز را برای پاسداشت تعیین کنند، روزی به عنوان روز محیطبان وجود نداشت.»
موانع محیط‌بانی به دلیل تعریف شدن در ذیل نیروهای مسلح
قوانین مختلفی در خصوص شکار، صید و در حوزه محیط‌بانی در سال‌های گذشته تصویب شده است. این قوانین رفته‌رفته جای خود را به قوانین و آیین‌نامه‌های سازمان شکاربانی و نظارت بر صید داد. این سیر تحول و نظارت تا آنجا تغییر یافت که این محیطبان در این خصوص گفت: «امروزه محیط‌بانان و قوانین مربوط به آن در ذیل قانون به کارگیری نیروهای مسلح مطرح می‌شوند. در این قانون محیط‌بانان مانند سایر نیروهای مسلح، اقداماتشان شیوه‌ای خاص باید داشته باشد. آنها مانند نیروی انتظامی باید تا جایی که می‌توانند از دست به اسلحه شدن جلوگیری کنند. در نهایت اگر نیاز به چنین امری شد، ابتدا باید فرمان ایست بدهند، اگر شکارچی دست از اقداماتش برنداشت، محیطبان اقدام به شلیک می‌کند، آن هم فقط به ناحیه پایین‌تر از کمر.»
تا لول تفنگ به سمتت نباشد، حق دفاع نداری
این محیطبان درباره این موضوع که اقدام به دستگیری شکارچیان و دفاع از محیط زیست شیوه خاصی دارد و ظاهراً قوانین به گونه‌ای است که محیطبان نه برای دفاع از محیط زیست بلکه صرفاً به جهت دفاع از خود، آن هم فقط در زمانی که جانش در خطر است، می‌تواند از اسلحه خود استفاده کند، گفت: «محیطبان در ابتدا باید تمام تلاشش را به کار گیرد که با شکارچی درگیر نشود. اگر شرایط به گونه‌ای پیشرفت که نیاز به درگیری پیش آمد، باید طبق قانون به کارگیری نیروهای مسلح این اقدام صورت بگیرد. سه مرتبه ایست، تیر هوایی، اگر شکارچی متوقف نشد، ناچارا شلیک از کمر به پایین و در نهایت و از سر ناچاری شلیک به کمر به بالا. اما نکته جالب توجه این است که محیطبان تحت چه شرایطی می‌تواند وارد این مراحل شود؟ محیطبان نه برای جلوگیری از شکار شدن جانداران و نه برای دستگیری شکارچی، بلکه فقط زمانی می‌تواند اقدام به درگیری داشته باشد که شکارچی بعد از متوجه شدن از حضور محیطبان، ابتدا خود اقدام به درگیری نماید و با نشانه بردن اسلحه به سمت محیطبان، قصد حمله و سوءقصد به جان محیطبان را داشته باشد و بعد از این اتفاق است که محیطبان هم می‌تواند از اسلحه خود استفاده کند. یعنی تا زمانی که لول تفنگ شکارچی به سمت محیطبان نیامده، محیطبان حق دست بردن به اسلحه و شلیک به سمت شکارچی را ندارد.»
بیشتر بخوانید: حقوق محیط‌بانان در ایران، گاهی حتی کمتر از حداقل دستمزد رسمی کشور/ اینجا محیط‌بانان شکار می‌شوند!
این صحبت یعنی محیطبان عملاً تا لحظه آخری که در وضعیت نزدیک بودن مرگش خواهد بود، عملاً قانونگذار دست و بالش را بسته است و نمی‌تواند از خودش هم دفاع کند، چه برسد به محیط زیست. او با اشاره به اتفاقاتی که به همین دلیل در گذشته افتاده است، گفت: «همین حدود دو ماه قبل یکی از محیط‌بانان پارک ملی گلستان به همین دلایل مطرح شده، در درگیری با گروهی از شکارچیان به شهادت رسید. در طول سال همکاران بنده بارها در کوهستان با شکارچیان درگیر می‌شوند که نداشتن قدرت لازم برای مقابله با آنها روز به روز به گستاخی و قوی‌تر شدن این شکارچیان اضافه می‌کند. چندی پیش در جریان یک درگیری در همین لرستان یکی از همکاران ما مورد اصابت گلوله قرار گرفت و الان از ناحیه دست جانباز است.»
راه‌های دستگیری سخت‌تر
حالا که استفاده از اسلحه به این گونه سخت و با پیچیدگی فراوان همراه شده است، راه‌های مقابله و دستگیری شکارچیان توسط محیط‌بانان بسیار سخت‌تر می‌شود. وی در این خصوص گفت: «ما حق مقابله مستقیم با متهم را نداریم. همچنین حق استفاده از اسلحه را تا زمانی که درگیری مسلحانه از سوی شکارچیان آغاز نشود، نداریم و بعد از اقدامات شکارچیان می‌توانیم اقدام به دفاع کنیم. برای همین راه‌های مختلف دیگری برای دستگیری شکارچیان وجود دارد. کمین کردن بر سر راه شکارچیان، غافل کردن آنان در محل کمین خودشان، ایست بازرسی و مواردی دیگر از انواع اقداماتی است که محیط‌بانان انجام می‌دهند. البته که این راهکارها هیچ کدام به سرعت و کیفیت دستگیری با آزادی استفاده از سلاح قابل مقایسه نیست و کار را بسیار سخت می‌کند. محیط‌بانان ضابط خاص دادگستری در حوزه محیط زیست به حساب می‌آیند و از این جهت قوانینی که بر آنها حاکم است، همان قوانین ضابطان عام، یعنی پلیس است و به شیوه تخصصی‌تری حق فعالیت ندارند و تمام آموزش‌های لازم را هم طبق ضوابط و قوانین همین ساختار دارند.»
در برخی مناطق نیاز است که دامنه اختیارات گسترده‌تر باشد
محیطبان مناطق حفاظت شده اشترانکوه با اشاره به انقراض گونه‌های مختلف جانوری در سال‌های اخیر گفت: «به نظر می‌رسد که امروزه حفاظت از برخی مناطق زیست‌محیطی بیشتر از گذشته باید دارای اهمیت باشد. در برخی کشورها، به طور مثال در یک کشور، گونه‌ای از کرگدن در حال انقراض بود. قانونگذار با توجه به این وضعیت ویژه و در حال انقراض بودن نسل این گونه جانوری، به محیط‌بانان آن منطقه اجازه داده بود تا با شکارچیان برخورد سخت داشته باشند و برای حفاظت از آن زیست‌بوم به آنها حق تیر داده شده بود. اما در ایران به این گونه نیست؛ در ایران باید تمام تلاش محیطبان این‌گونه باشد که در صورت درگیری با شکارچی، دستگیری و اقدامات لازم به گونه‌ای باشد که مشکلی برای محیطبان پیش بیاید و نه مشکلی برای شکارچی.»
او ادامه داد: «با این اوصاف، به نظر می‌رسد که قوانین حال حاضر کشور در خصوص دامنه اختیارات محیط‌بانان برای دفاع از محیط زیست به خوبی مانع تخریب و از بین رفتن گونه‌های در حال انقراض نمی‌شود. به همین دلیل قاعدتاً نیاز است که در برخی مناطق که حضور شکارچیان به شکل گسترده‌تری است و همچنین در مناطقی که گونه‌هایی از جانداران در خطر انقراض قرار دارند و تعداد آنها روز به روز در حال کاهش است، قوانین خاص‌تری وضع و اعمال شود تا محیط‌بانان با توانایی و اختیارات بیشتری بتوانند از این مناطق حفاظت کنند.»
نبود و کمبود تجهیزات و نیازهای اساسی محیط‌بانان
مدت‌هاست از استانداردهای جهانی عقب مانده‌ایم؛ همین دارایی‌های حال حاضر هم بسیار اندک است. محیطبان لرستانی در این خصوص گفت: «محیط‌بانان برای حفاظت از محیط زیست و همچنین حفاظت از جان خود باید لوازم بیشتری داشته باشند. نیاز نیست که محیطبان کیلومترها در مناطق کوهستانی کوهنوردی کند، زمانی که یک پهپاد به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد. جلیقه‌های ضد گلوله برای مواقع اضطرار و دوربین‌های روی سینه برای اثبات واقعیت ماجرای درگیری بین محیط‌بانان و شکارچیان نیاز است. کل ادارات محیط‌بانی کشور از نظر دسترسی به وسایل نقلیه و موتور سیکلت در مضیقه‌اند و تعدادشان کم است و آن مقدار هم که وجود دارد، اکثراً وسایل کهنه هستند. نیاز است برای سهولت در این کار و سرعت عمل مناسب، این وسایل به‌روزرسانی شوند.»
محیطبان باید ثابت کند که مقصر نیست
با اشاره به فرایند سخت اثبات بی‌گناه بودن خود در درگیری پیش آمده و صحیح بودن اقدامات، این محیطبان عنوان کرد: «بعد از درگیری بین شکارچی و محیطبان، اگر محیطبان شانس بیاورد و جان سالم به در ببرد، تازه وارد فرایندهای دادرسی قضایی می‌شود که در این فرایند باید هزار و یک دلیل و صورت‌جلسه انجام شود تا ثابت شود که در حوزه اختیارات خود و با صورت گرفتن سلسله مراتب صحیح اقدام به جلوگیری از شکار و درگیری با شکارچی کرده است.»
او در مورد مطرح کردن این موضوع می‌گوید: «بعد از ایجاد درگیری بین شکارچی و محیطبان و زمانی که کسی در این درگیری صدمه می‌بیند، بلافاصله صورت‌جلسه‌ای در خصوص این درگیری نوشته می‌شود. سعی می‌شود تمام ابعاد ماجرای اتفاق افتاده در آن صورت‌جلسه نوشته شود و جزئیاتی از قلم نیفتد. سال‌های گذشته شاهد بوده‌ایم که در نتیجه با خبر شدن شکارچی از حضور محیط‌بانان به سمت محیط‌بانان اسلحه کشیده است و بعد از آن از ترس دستگیر شدن توسط محیط‌بانان، شکارچی اقدام به تیراندازی به سوی آنان کرده است، در همان لحظه محیطبان هم اخطار داده است و سپس شلیک کرده است.
بعداً در دادگاه بابت همین موضوع طرح شکایت شده و حالا محیطبان باید ثابت کند که در این خصوص اقدامات قانونی را به درستی انجام داده است و از حدود اختیاراتش تجاوز نکرده است. در خصوص محکومیت به پرداخت دیه و نحوه پرداخت این دیه قبلاً به این صورت بود که خود محیطبان باید این مبلغ را می‌پرداخت، ولی الان چند سالی است که در این حوزه محیط‌بانان را بیمه حوادث و مسئولیت مدنی کرده‌اند و از این حیث اگر متاسفانه چنین اتفاقی برای محیطبان بیفتد، بیمه مبلغ این دیه را می‌پردازد.»
منبع: روزنامه فرهیختگان
English (US) ·