شوک نفتی ترامپ به بازار‌های سرمایه

اقتصاد ۲۴- تصمیم جدید کاخ سفید مبنی بر تحریم و تحت فشار قراردادن روسیه نگرانی در خصوص کاهش عرضه نفت از سمت کشور‌های خریدار عمده نفت کرملین را دو چندان کرده است.

طبق اعلام رسمی، در صورت نقض مهلت ۵۰ روزه دونالد ترامپ به مسکو برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، آمریکا تعرفه‌هایی تا سقف ۱۰۰ درصد بر واردات نفت از روسیه اعمال خواهد کرد. به گفته کارشناسان این موضوع تنها یک تحریم یک‌جانبه ساده نیست، بلکه آمریکا قصد دارد از تحریم‌های ثانویه نیز بهره بگیرد و این تصمیم کشور‌های خریدار نفت روسیه، از جمله هند، چین، ترکیه و برزیل را تحت فشار و انتخاب میان نفت ارزان روسی و از دست‌دادن بازار ایالات متحده قرار می‌دهد.

پس از اعلام این سیاست، شاهد نوسانات شدید در بازار‌های سرمایه کشور‌های هند، برزیل و چین هستیم؛ سرمایه‌گذاران با تردید به آینده نگاه می‌کنند و این پرسش جدی مطرح است که آیا می‌توانند با شرایط جدید (تحریم نفتی ثانویه آمریکا علیه روسیه) به سرعت خود را انطباق دهند و بازیگران جایگزین دیگری را پیدا کنند!

هند، بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، اکنون با تهدید مستقیم مواجه است. طبق آمار، سهم روسیه از واردات نفت هند از کمتر از یک درصد پیش از جنگ، به بیش از ۳۵ درصد در سال جاری رسیده است. دهلی نو که پس از امضای توافق تجاری با آمریکا، در هفته‌های اخیر شاخص‌های بازار سرمایه‌اش رو به افزایش بود، حالا ممکن است در معرض تهدیدات ناشی از جنگ اقتصادی واشنگتن و مسکو قرار بگیرد.

چین نیز به‌عنوان دومین واردکننده نفت روسیه، روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت از این کشور خریداری می‌کند که معادل ۱۵ تا ۲۰ درصدِ کل واردات نفت این کشور بوده است و برای پکن، تغییر ناگهانی در این معادله می‌تواند بر تمامی زنجیره‌های وابسته به انرژی در اقتصادش اثرگذار باشد.

در همین حال، برزیل نیز که یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت در آمریکای لاتین است، پس از اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه، بخشی از واردات سوخت خود را از روسیه افزایش داد؛ از جمله گازوئیل و نفت کوره. هرچند حجم واردات نفت خام این کشور از روسیه اندک است، اما تغییرات جدید ممکن است این روند را نیز دچار وقفه یا بازنگری کند.

نباید فراموش کرد که نفت یک عنصر اقتصادی نیست بلکه عامل مهمی برای تعیین اهداف طولانی مدت بازار‌های سرمایه در بسیاری از کشور‌های دنیا محسوب می‌شود و تحولاتی که در این خصوص ایجاد می‌شود می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر دیگر بازار‌های سرمایه (حتی بازار‌های غیرنفتی) از جمله صنایع انرژی، حمل‌ونقل، فناوری و تولید نیز تاثیرگذار باشد.

در حالی‌که جهان همچنان با اثرات جنگ اوکراین، بی‌ثباتی بازار‌های انرژی و بحران‌های زنجیره تأمین دست‌وپنجه نرم می‌کند، اکنون تصمیم تازه ترامپ، بازار‌های سرمایه را در آستانه شوکی جدید قرار داده است؛ شوکی که پیامدهایش می‌تواند فراتر از نفت باشد و بار دیگر بازار سرمایه جهان را با موجی از عدم‌قطعیت و نوسان روبه‌رو کند.