فارن افرز: اسرائیل نمی‌تواند برنامه اتمی ایران را نابود کند

باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار - در تاریخ ۲۳ خرداد، اسرائیل با انجام حملات هوایی گسترده به تأسیسات اتمی ایران، وارد فاز بی‌سابقه‌ای از تقابل مستقیم شد؛ اقدامی که از نظر بسیاری از ناظران، ممکن است به یکی از مهم‌ترین نقاط چرخش در بحران‌های غرب آسیا بدل شود. به گزارش فارن افرز، این حمله می‌تواند یا به آغاز یک جنگ منطقه‌ای گسترده منجر شود، یا راه را برای محدودسازی واقعی برنامه اتمی ایران هموار کند.

در حالی که هنوز هیچ ارزیابی دقیقی از میزان آسیب واردشده منتشر نشده، منابع بین‌المللی از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرده‌اند که سایت غنی‌سازی فردو مورد حمله قرار گرفته، اما به گزارش فارن افرز هنوز روشن نیست که سیستم‌های کلیدی آن از کار افتاده‌اند یا خیر. همچنین، هیچ نشانه‌ای از نابودی کامل ذخایر اورانیوم ایران وجود ندارد؛ مسأله‌ای که به گزارش فارن افرز، می‌تواند امکان بازیابی سریع برنامه اتمی را برای تهران فراهم کند.

کارشناسان بر این باورند که برای مهار یا کندسازی برنامه اتمی ایران، حملات اسرائیل باید در چند محور عمل می‌کرد: نابودی مواد خام غنی‌سازی، تخریب تجهیزات حساس، تضعیف زیرساخت‌های علمی و مهندسی، و مهم‌تر از همه، ایجاد بازدارندگی روانی و سیاسی برای ادامه مسیر اتمی. اما به گزارش فارن افرز، این فاکتور آخر یعنی تغییر در اراده تهران برای پیشبرد برنامه اتمی، از همه دشوارتر و پیچیده‌تر است.

در میدان نبرد، شواهد نشان می‌دهد که اسرائیل موفق به آسیب‌زدن به بخش‌هایی از تأسیسات اتمی، ایستگاه‌های برق و زیرساخت‌های پشتیبان شده است.  با این حال، فارن افرز گزارش می‌دهد که به‌دلیل لایه‌لایه‌ بودن ساختار برنامه اتمی ایران و وجود سامانه‌های پشتیبان، نمی‌توان از موفقیت قطعی اسرائیل سخن گفت.

اسرائیل همچنین در کنار عملیات نظامی، به اقدامات هدفمند اطلاعاتی روی آورده است. به گزارش فارن افرز، حذف فیزیکی چهره‌هایی چون فریدون عباسی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران، و محمدمهدی طهرانچی، از مدیران ارشد علمی، بخشی از تلاش برای تضعیف زیرساخت انسانی برنامه اتمی محسوب می‌شود. اما همان‌گونه که تحلیلگران اشاره کرده‌اند، ایران همچنان دارای شبکه‌ای از دانشمندان، مهندسان و کارشناسان آموزش‌دیده است که می‌توانند روند بازسازی را با سرعت از سر گیرند.

در بُعد روانی و سیاسی، آنچه اکنون بیش از توان تخریبی مورد توجه قرار گرفته، مسأله تغییر محاسبات ایران است. به گزارش فارن افرز، اگر آسیب‌ به زیرساخت‌ها و ساختار دفاعی ایران سنگین‌تر از حد انتظار باشد، تهران ممکن است در مسیر گفت‌وگو و دیپلماسی تجدید نظر کند. به‌ویژه با در نظر گرفتن اینکه اسرائیل هنوز حملات خود را متوقف نکرده و احتمال هدف‌گیری زیرساخت‌های حیاتی مانند بخش انرژی یا نهادهای حکومتی مرکزی وجود دارد.

در عین حال، تحلیلگران نسبت به خوش‌بینی در این زمینه هشدار داده‌اند. فارن افرز می‌نویسد که فشار نظامی، الزاماً به تغییر رفتار ایران منجر نخواهد شد. بلکه سناریوی محتمل‌تر، ادامه روند پاسخ متقابل ایران و تلاش برای معرفی اسرائیل به‌عنوان عامل بی‌ثبات‌کننده در آستانه مذاکرات با آمریکا است. موضع‌گیری دونالد ترامپ در حمایت تلویحی از این حملات، وضعیت را پیچیده‌تر کرده و احتمال شکل‌گیری توافق جدید را کاهش می‌دهد.

در نهایت، توانایی اسرائیل برای انجام عملیات دقیق و پیچیده هرگز مورد تردید نبود. اما همان‌طور که فارن افرز تأکید می‌کند، پرسش اصلی این بود که آیا حتی با چنین عملیات پیچیده‌ای، می‌توان مانع از پیشرفت برنامه اتمی ایران شد. جهان در هفته‌های پیش‌رو به پاسخ این پرسش خواهد رسید.