کد خبر: ۳۱۹۵۶۸
تاریخ انتشار: ۱۱:۰۸ - ۲۰ مرداد ۱۴۰۴
بازار فولاد ایران، این روزها حال و روز عجیبی دارد. از کارگاههای کوچک گرفته تا پروژههای عظیم ملی، همه به نوعی به فولاد و میلگرد وابستهاند. هر روز صدها تن میلگرد در کشور خرید و فروش میشود و زندگی هزاران کارگر، مهندس و سرمایهگذار به قیمت این محصول گره خورده است. اما اتفاقی که ذهن همه را درگیر کرده، فقط نیاز به فولاد نیست. سوال اصلی این است که چرا قیمتها آرام و ثابت نمیمانند و دائم بالا و پایین میشوند؟
اقتصاد ۲۴- مثلاً وقتی مدیر یک پروژه بزرگ برای خرید فولاد اقدام میکند، اولین کاری که انجام میدهد این است که قیمت میلگرد را چک کند تا مطمئن شود بودجهاش پاسخگوی نیاز پروژه خواهد بود. این نوسانات، بازار فولاد را به میدانی پر از ابهام تبدیل کرده است. آیا دلیل این وضعیت، فشار تورم بر اقتصاد ایران است؟ یا رشد دلار و کمبود عرضه نقش مهمتری دارند؟ در ادامه میخواهیم با نگاهی دقیق، تاثیر هر کدام از این عوامل را بر قیمت فولاد بررسی کنیم تا درک درستی از آینده این بازار داشته باشیم.
عامل اول: فشار تورم و تاثیر آن بر قیمت فولاد
تورم به معنای افزایش مداوم سطح عمومی قیمتها در یک اقتصاد است. وقتی نرخ تورم بالا میرود، ارزش پول ملی کاهش پیدا میکند و هزینه تولید همه کالاها، از جمله فولاد، افزایش مییابد. تولیدکنندگان فولاد برای تهیه مواد اولیه مثل سنگ آهن، آهن اسفنجی و انرژی، باید هزینه بیشتری پرداخت کنند و همین موضوع، قیمت فولاد را بالا میبرد.
تورم علاوه بر مواد اولیه، بر هزینههای جانبی مثل حمل و نقل و دستمزد نیروی انسانی هم تاثیر مستقیم دارد. به عنوان مثال، کارخانههایی که در تولید لولههای صنعتی فعال هستند، ناچار میشوند قیمت محصولات خود را به روز کنند.
از طرف دیگر، سیاستهای پولی و مالی دولت میتوانند تورم را کنترل کنند یا شدت آن را بیشتر کنند. اگر بانک مرکزی سیاستهای انبساطی اجرا کند و حجم نقدینگی در کشور افزایش یابد، فشار تورمی بر قیمت فولاد نیز بیشتر میشود. در مقابل، سیاستهای انقباضی میتوانند سرعت رشد قیمتها را تا حدی مهار کنند.
در نهایت باید گفت که فشار تورم، فقط قیمت فولاد را بالا نمیبرد بلکه توان خرید صنایع و مردم را هم کاهش میدهد. همین موضوع باعث میشود اهمیت نرخ ارز به عنوان عامل دوم، بیشتر خودش را نشان دهد. چرا که ترکیب این دو عامل، بازار را با چالشهای بزرگتری روبهرو میکند.
عامل دوم: نوسانات نرخ ارز و رشد دلار
نرخ ارز یکی از عوامل اصلی تعیین کننده قیمت فولاد در ایران است. تولیدکنندگان فولاد برای تامین مواد اولیه، قطعات یدکی ماشین آلات، تجهیزات کارخانجات و حتی مواد مصرفی مثل الکترود و فروآلیاژها به واردات وابسته هستند. وقتی قیمت دلار بالا میرود، هزینه خرید این اقلام هم افزایش پیدا میکند و کارخانهها ناچار میشوند قیمت محصولات نهایی خود، از جمله میلگرد، تیرآهن و ورق را گرانتر بفروشند.
تاثیر نوسانات نرخ ارز فقط محدود به واردات نیست. بسیاری از کارخانهها حتی برای خرید ورق از بورس کالا نیز به تغییرات قیمت دلار توجه میکنند. اگر شما امروز بخواهید قیمت ورق آهن را بررسی کنید، متوجه میشوید که کوچکترین تغییر در نرخ ارز میتواند قیمتها را بالا یا پایین ببرد. همین موضوع باعث شده خریداران فولاد همواره دلار را زیر نظر داشته باشند تا بتوانند در بهترین زمان خرید کنند.
علاوه بر این، رشد قیمت دلار باعث کاهش ارزش ریال و افت قدرت خرید صنایع میشود. در نتیجه حتی اگر قیمت جهانی فولاد ثابت بماند، افزایش نرخ ارز میتواند قیمت فولاد در ایران را بهطور قابل توجهی بالا ببرد.
دلار، ستون تعیین قیمت فولاد در بازار داخلی است و هر تکان آن، زنجیره تامین و پروژههای عمرانی را تحت تاثیر قرار میدهد. با این حال، عامل سوم یعنی کمبود عرضه و چالشهای تولید نیز به اندازه دلار اهمیت دارد و گاهی فشار بیشتری وارد میکند.
عامل سوم: کمبود عرضه و مشکلات زنجیره تامین
کمبود عرضه یکی از مهمترین دلایل افزایش قیمت فولاد در ایران است. تولید فولاد در کشور به مواد اولیهای مانند سنگ آهن، گندله و آهن اسفنجی وابسته است. هرگونه اختلال در تامین این مواد، ظرفیت تولید را کاهش میدهد. از طرفی تحریمها دسترسی کارخانهها به تجهیزات و تکنولوژیهای به روز را محدود کرده است. این موضوع باعث شده برخی خطوط تولید با راندمان پایین فعالیت کنند و میزان عرضه فولاد کمتر شود.
محدودیت در تولید فقط یکی از مشکلات زنجیره تامین است. حمل و نقل نیز چالش بزرگی محسوب میشود. به عنوان مثال، گاهی کمبود ناوگان باری یا اعتصابات صنفی باعث میشود فولاد به موقع به بازار نرسد. وقتی عرضه کاهش پیدا میکند، بازار با کمبود مواجه میشود و قیمت فولاد افزایش مییابد. همین موضوع باعث میشود پروژههای عمرانی و صنعتی برای خرید مواد اولیه با مشکل مواجه شوند و حتی مجبور شوند زمان تحویل پروژههای خود را تغییر دهند.
در نهایت، میتوان گفت کمبود عرضه همانند تورم و دلار، نقشی تعیین کننده در بازار دارد و بدون حل این مشکل، حتی بهترین سیاستهای ارزی هم نمیتوانند ثبات واقعی ایجاد کنند. البته بررسی دقیق این سه عامل نشان میدهد که اهمیت هر کدام در شرایط مختلف تغییر میکند و تحلیل آن میتواند دید بهتری به فعالان بازار بدهد.
مقایسه و تحلیل نهایی؛ کدام عامل بیشترین تاثیر را دارد؟
تورم، رشد نرخ دلار و کمبود عرضه هر کدام به تنهایی میتوانند قیمت فولاد را تغییر دهند. اما بازار ایران نشان داده است که این عوامل به صورت زنجیروار عمل میکنند. وقتی دلار گران میشود، واردات مواد اولیه سختتر میشود. همزمان، تورم داخلی باعث میشود هزینه تولید فولاد و قیمت میلگرد افزایش یابد. از طرفی کمبود عرضه نیز مثل وزنهای بر کفه قیمتها فشار میآورد و توازن بازار را به هم میزند. فعالان بازار میدانند که رصد روزانه قیمتها و بررسی دقیق هر عامل، مسیر تصمیمگیری را شفاف میکند. شناخت این چرخه پیچیده، ذهن را آماده میکند تا بهترین راهکارها را برای مدیریت خرید و فروش فولاد پیدا کند.
راهکارها و چشمانداز بازار فولاد ایران
رسیدن به ثبات در بازار فولاد، تنها با کاهش نوسانات مقطعی ممکن نیست. این مسیر، نیازمند نگاه چند جانبه و اصلاحات ساختاری است. دولت باید از طریق کنترل سیاستهای ارزی، مسیر واردات مواد اولیه فولاد را هموار کند تا تولید کننده برای تامین نیاز داخلی دچار وقفه نشود. از طرفی، قراردادهای بلند مدت بین بخش خصوصی و تامین کنندگان میتواند ریسک تغییرات ناگهانی قیمت را کاهش دهد. در کنار این اقدامات، واردات هدفمند ورق و بیلت، نه تنها کمبود عرضه را جبران میکند، بلکه رقابت سالمتری در بازار داخلی ایجاد میکند.
اما واقعیت این است که تا رسیدن به ثبات پایدار، فعالان بازار ناچارند در کوتاه مدت به تحلیل روزانه بازار تکیه کنند. یکی از سادهترین و مهمترین کارهایی که میتوانند انجام دهند، بررسی دقیق قیمت آهن امروز است. این کار، به آنها کمک میکند تا با دید بازتر تصمیم بگیرند و از خرید و فروشهای هیجانی دوری کنند.
با تمام اینها، آینده بازار فولاد در گرو توسعه زیرساختها، نوسازی تکنولوژی تولید و تقویت توان رقابتی کارخانههاست. بدون این اصلاحات، حتی اگر در ظاهر اوضاع کمی آرامتر شده باشد، نوسانات باز هم بازمیگردند. فعالان این حوزه باید بر اساس دادههای واقعی حرکت کنند و هر روز قیمت فولاد را رصد کنند. استفاده از پلتفرمهای معتبری مانند فولادسل برای استعلام قیمت و خرید، مسیر تصمیمگیری را مطمئن میکند و از زیانهای ناگهانی جلوگیری خواهد کرد.