قم در مسیر معماری سبز؛ آیا شهر می‌تواند نفس بکشد؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛زهره شعبانی  _در کوچه‌های قدیمی قم، هنوز خانه‌هایی هستند که با باد و سایه زندگی می‌کنند. دیوارهای کاه‌گلی، پنجره‌های مشبک، و حیاط‌هایی که درختانشان خاطره‌ خنکای تابستان را زنده نگه می‌دارند. اما در کنار این خاطره‌ها، برج‌هایی قد علم کرده‌اند که با شیشه و بتن، گرما را در خود حبس می‌کنند و مصرف انرژی را به مرزهای نگران‌کننده می‌رسانند.

در خیابان‌های مرکزی قم، جایی میان ساختمان‌های بلند و بی‌روح، پیرمردی زیر سایه‌ مغازه‌اش نشسته و با دستمالی عرق پیشانی‌اش را پاک می‌کند. قدیما خونه‌ها خنک بودن، با باد و سایه‌ درخت. حالا هرچی تکنولوژی بیشتر شده، گرما هم بیشتر شده است.

در محله‌ سالاریه، زنی جوان که در حال آبیاری گلدان‌های پشت‌بام خانه‌اش است، می‌گوید: ما سعی می‌کنیم مصرفمون رو کنترل کنیم، ولی خونه‌ها طوری ساخته شدن که انگار باید همیشه کولر روشن باشه. چرا کسی به طراحی فکر نمی‌کنه؟

 یک معمار جوان می‌گوید: اگر مشوق‌های مالی واقعی باشه، خیلی از همکارای من حاضرن به سمت طراحی سبز برن. ولی الان هزینه‌ها بالاست و مشتری‌ها دنبال ظاهرن، نه عملکرد.

معماری باید دوباره با طبیعت آشتی کند

سیده مریم محمدی، مدیرکل حفاظت محیط زیست، از ضرورت تحول در شهرسازی سخن گفت؛ تحولی که نه تنها به کاهش مصرف انرژی می‌انجامد، بلکه می‌تواند قم را به الگویی ملی در توسعه‌ی پایدار بدل کند.

او با نگاهی نگران به روند شهرسازی در استان، می‌گوید: ساختمان‌های قدیمی با مصالح بومی و طراحی اقلیمی ساخته می‌شدند؛ نیازی به مصرف بی‌رویه‌ انرژی نبود. اما امروز، با وجود هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های نو، معماری ما به سمت مصرف‌گرایی رفته است. این یک تناقض دردناک است.

 او تأکید کرد:توسعه‌ ساختمان‌های سبز نه تنها مانعی برای رشد اقتصادی نیست، بلکه می‌تواند در کنترل گازهای گلخانه‌ای نقش کلیدی ایفا کند.

محمدی گفت:ما نیازمند سیاست‌های کلان هستیم. شورای شهر باید مشوق‌هایی مانند معافیت مالیاتی، کاهش عوارض و وام‌های حمایتی برای معماران و سازندگان ساختمان‌های سبز تعریف کند. این یک ضرورت و نه یک انتخاب است.

او در ادامه‌ سخنانش به روحیه‌ی مذهبی مردم قم اشاره  کرد و گفت: مردم قم الگوی مصرف را رعایت می‌کنند، اما در سطح ملی، مصرف تجملی انرژی رو به افزایش است. ما باید از ظرفیت فرهنگی این شهر برای ترویج معماری سبز بهره ببریم.

قم میان گذشته‌ای که با باد و خاک سازگار بود، و آینده‌ای که می‌تواند با هوش مصنوعی و طراحی پایدار دوباره با طبیعت هم‌صدا شود، ایستاده است . آیا شهر می‌تواند نفس بکشد؟ پاسخ این پرسش، در دستان سیاست‌گذاران، معماران، و شهروندانی است که هنوز به سایه‌ درختان و خنکای باد ایمان دارند.