لرستان در محاصره تخریب؛ ۳۰۰ محیط‌بان کم داریم

باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی- محیط‌بانی در ایران، به‌ویژه در استان‌هایی چون لرستان، نه یک شغل ساده اداری بلکه مسئولیتی سنگین، اجتماعی و ملی است.

 این استان با وسعتی بیش از دو میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار عرصه جنگلی و مرتعی، گنجینه‌ای طبیعی است که حیات اکولوژیکی و اقتصادی کشور به آن وابسته است.

با این حال، شرایط کنونی نشان می‌دهد که این سرمایه عظیم نه‌تنها در معرض تهدیدات متعدد انسانی و طبیعی قرار دارد، بلکه مدافعان آن نیز با کمبود نیروی انسانی، ضعف تجهیزات و فشار کاری طاقت‌فرسا دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

استاندارد جهانی برای حفاظت از طبیعت، حضور یک محیط‌بان به ازای هر هزار هکتار است، اما لرستان تنها ۱۲۰ محیط‌بان در اختیار دارد؛ یعنی دست‌کم ۳۰۰ محیط‌بان کمتر از حد لازم.

 در چنین شرایطی، پرسش اصلی این است آیا می‌توان با این تعداد محدود نیرو و تجهیزات فرسوده، طبیعتی به وسعت لرستان را حفظ کرد؟

کمبود شدید نیرو و پاسگاه‌های ناکافی

کامران فرمانپور، مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان می‌گوید:در لرستان بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار عرصه جنگلی و مرتعی وجود دارد که حدود ۴۶۰ هزار هکتار آن تحت مدیریت مستقیم اداره کل محیط زیست است. با این حال تنها ۱۲۰ محیط‌بان در ۱۹ پاسگاه فعال هستند و این تعداد به‌هیچ‌وجه پاسخگوی استاندارد جهانی نیست.

این آمار نشان می‌دهد که فشار کار بر دوش محیط‌بانان چند برابر شده است؛ آنان روزانه تا ۱۶ ساعت در مناطق صعب‌العبور حضور دارند و در بسیاری از موارد ناچارند از خانواده و زندگی شخصی خود چشم‌پوشی کنند.

مواجهه روزانه با خطر و درگیری

محیط‌بانان، علاوه بر وظایف طاقت‌فرسای خود، همواره با تهدیدهای جانی نیز روبه‌رو هستند.

فرمانپور با اشاره به سختی این شغل می‌افزاید:در سال جاری سه نفر از محیط‌بانان کشور به شهادت رسیده‌اند که نشان می‌دهد این قشر با چه خطراتی مواجه است. متخلفان زیست‌محیطی سالانه ده‌ها مورد درگیری ایجاد می‌کنند و خسارات جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد می‌سازند.

این واقعیت تلخ، جایگاه محیط‌بانان را در ردیف مشاغل پرخطر کشور قرار می‌دهد؛ اما برخلاف سختی کارشان، حقوق و مزایای آنان تناسبی با این شرایط ندارد.

تجهیزات فرسوده؛ طبیعت بدون ابزار دفاعی

یکی از چالش‌های جدی محیط‌بانان، نبود تجهیزات مناسب است.

 به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان خودروهای یگان حفاظت فرسوده و بالای ۱۵ سال عمر دارند و امکان جایگزینی آن‌ها با خودروهای نو به دلیل کمبود اعتبارات فراهم نیست. حتی تجهیزات ابتدایی مانند دوربین چشمی با قیمت‌های بالایی همراه شده و تهیه آن دشوار است.

این کمبود ابزار باعث شده است که محیط‌بانان در مواجهه با شکارچیان غیرمجاز و تخریب‌گران طبیعت، عملاً دست خالی بمانند.

جنگل‌های بلوط در معرض نابودی

یکی از جدی‌ترین تهدیدات زیست‌محیطی لرستان، تخریب جنگل‌های بلوط است.

فرمانپور هشدار می‌دهد:جنگل‌های بلوط لرستان که ارزش اکولوژیکی و اقتصادی بالایی دارند، در معرض تهدید جدی قرار گرفته‌اند و احیای آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر نیست.

بی‌توجهی به هشدارها درباره تخریب جنگل‌ها، رهاسازی پسماندها و اجرای پروژه‌های عمرانی بدون ارزیابی زیست‌محیطی، فجایع جبران‌ناپذیری به بار آورده است.

ضرورت حمایت حقوقی و اجتماعی از محیط‌بانان

محیط‌بانان لرستان تنها با طبیعت دست‌وپنجه نرم نمی‌کنند؛ بلکه نیازمند پشتوانه‌های حقوقی و اجتماعی نیز هستند. فرمانپور می‌گوید:ایجاد شعب ویژه قضایی برای رسیدگی به جرائم زیست‌محیطی، حمایت از خانواده‌های شهدا و جانبازان محیط‌بان و تقویت زیرساخت‌ها می‌تواند بخشی از مشکلات این قشر خدوم را کاهش دهد.

این سخنان نشان می‌دهد که محیط‌بانی تنها با افزایش نیروی انسانی حل نمی‌شود؛ بلکه نیازمند یک بسته جامع حمایتی است.

لرستان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های ایران، امروز در نقطه‌ای بحرانی قرار گرفته است.

کمبود ۳۰۰ محیط‌بان، تجهیزات فرسوده، فشار کاری طاقت‌فرسا و نبود حمایت‌های کافی، نه‌تنها جان محیط‌بانان را به خطر انداخته، بلکه آینده جنگل‌ها، مراتع و گونه‌های زیستی استان را نیز تهدید می‌کند.

محیط‌بانان لرستان با ایثارگری، خط مقدم حفاظت از طبیعت را نگاه داشته‌اند، اما واقعیت این است که آنان بدون پشتیبانی جدی دولت، دستگاه قضایی و جامعه، توان ادامه این مسیر دشوار را نخواهند داشت.

طبیعت لرستان، ثروتی ملی است که حفاظت از آن، وظیفه‌ای همگانی محسوب می‌شود.