پذیرش محدودیت در برنامه هسته‌ای موضوع جدیدی نیست/ اینکه چه کشوری میانجی باشد اهمیت ندارد

سخنگوی پیشین وزارت خارجه ایران می‌گوید اگر طرف مقابل به لغو تحریم‌ها اقدام کند و پایبندی خود را در عمل نشان دهد، ایران نیز حاضر است برای مدت زمانی مشخص محدودیت‌هایی را بپذیرد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، بعد از جنگ ایران و اسرائیل/آمریکا، تهران مذاکره جدید با آمریکا را مشروط به دادن تضمین از سوی آمریکا مبنی بر عدم حمله نظامی مجدد کرده است.

از طرف دیگر گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) نیز از روز جمعه سوم مرداد در استانبول ترکیه کلید خورده و مقرر شده این گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.

پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد. رویترز در این زمینه روز پنج‌شنبه‌شب به نقل از دیپلمات‌ها خبر داده بود که سه کشور اروپایی روز جمعه در استانبول پیشنهاد تمدید ۶ماهه مهلت مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند. این رسانه افزود: «آن‌ها در مقابل، این خواسته‌ها را دارند؛ ورود تهران به مذاکرات با واشنگتن، همکاری کامل با آژانس و ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا.»

درباره این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «رامین مهمانپرست»، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه ایران انجام داده که در ادامه می‌آید.

«رامین مهمانپرست»، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و سفیر پیشین ایران در لهستان و سفیر آکردیته در لیتوانی و سفیر پیشین ایران در قزاقستان و تایلند نیز بوده‌است.

*این روز‌ها صحبت از مذاکره احتمالی میان ایران و آمریکا مطرح است، در حالی که دو طرف همچنان بر مواضع خود پیش از تجاوز اسرائیل و آمریکا به خاک ایران پافشاری می‌کنند؛ ایران بر حق غنی‌سازی اورانیوم و آمریکا بر غنی‌سازی صفر تأکید دارد. از طرفی اروپا نیز مکانیزم ماشه را در اختیار دارد. بر این اساس، پیش‌بینی شما از زمان آغاز مذاکره احتمالی و موفقیت آن چیست؟

تجربه بدی که ما از دور اخیر مذاکرات داشتیم نشان داد که آمریکایی‌ها یا از ابتدا فریبکارانه وارد بحث مذاکره شده بودند و با طراحی مشترک با رژیم صهیونیستی عملیات غافلگیرانه را دنبال کردند، یا اینکه نه از ابتدا قصد فریب نداشتند، اما در میانه راه اسیر توهمات رژیم جنایتکار صهیونیستی شدند و تصور کردند که می‌توانند با یک عملیات نظامی کار را یکسره کنند.

آنها شریک این جنایت شدند و مستقیماً نسبت به کشور ما عملیات نظامی انجام دادند. این مسئله تأثیر بسیار منفی گذاشت و باز شدن مجدد راه گفت‌و‌گو را دشوار می‌سازد.

آمریکایی‌ها به تجربه فهمیده‌اند که درگیری مستقیم با ایران موضوع ساده‌ای نیست و می‌تواند منطقه را به سمت یک جنگ بزرگ بکشاند. ایران کشوری قدرتمند است؛ هرچند هیچ‌گاه آغازگر جنگ نخواهد بود، اما در برابر تجاوز پاسخ دردناکی خواهد داد؛ بنابراین شاید تجربه اخیر برای آمریکا و اسرائیل درسی باشد که مسیر گفت‌و‌گو را تغییر دهند و آمریکایی‌ها کمتر تحت‌تأثیر اسرائیل وارد بحث شوند.

اگر قرار است زمینه‌ای برای مذاکره فراهم شود، باید چارچوبی طراحی شود که منافع ایران را نیز تضمین کند. ما باید فراموش نکنیم که رژیم صهیونیستی و آمریکا ــ به‌ویژه در دوره ترامپ به‌عنوان یک شخصیت غیرقابل پیش‌بینی ــ قابل اعتماد نیستند؛ بنابراین باید همواره آمادگی نظامی را در بالاترین سطح حفظ کنیم.

در عین حال، هر راهی که بتواند صلح و امنیت منطقه و منافع ملی ایران را تضمین کند، از جمله دیپلماسی و مذاکره، باید مورد استفاده قرار گیرد.

طرف آمریکایی باید برنامه‌ای جدید با پیشنهاداتی جدی ارائه کند تا شاید بخشی از بی‌اعتمادی موجود کاهش یابد و شرایط برای گفت‌و‌گو فراهم شود.

*ایران همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مشروط به ایجاد سازوکاری جدید اعلام کرده است. چقدر می‌توان امیدوار به حصول چنین سازوکاری بود؟

وظیفه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روشن است؛ نظارت بر عدم انحراف کشور‌ها به سمت فعالیت‌های نظامی هسته‌ای و در کنار آن فراهم‌کردن تسهیلات لازم برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای.

متأسفانه عملکرد اخیر آژانس و شخص «رافائل گروسی»، مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی، نشان داد که این نهاد به‌جای وظایف فنی و تخصصی خود، وارد بازی‌های سیاسی شده و عملاً به ابزار دست اسرائیل تبدیل گردیده است.

ایران عضو متعهد آژانس و معاهده NPT است و بار‌ها راستی‌آزمایی‌های این سازمان، عدم انحراف ایران را تأیید کرده است. با این حال، در مقاطع مختلف اطلاعات در اختیار اسرائیل و آمریکا قرار گرفت و برای هدف قرار دادن دانشمندان و مراکز هسته‌ای ایران مورد سوءاستفاده واقع شد.

این رفتار، اعتماد ایران به آژانس را مخدوش کرده است؛ بنابراین آژانس باید ثابت کند که به وظایف اصلی و فنی خود پایبند است. تنها در چنین شرایطی و با ایجاد چارچوب جدید می‌توان به همکاری مؤثر امیدوار بود.

* «مجید تخت روانچی»، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده است که ایران در ازای لغو تحریم‌های آمریکا حاضر است برای مدتی محدود بر توسعه هسته‌ای خود محدودیت‌هایی بپذیرد. آیا این موضع جدیدی از سوی ایران محسوب می‌شود؟

این موضوع جدیدی نیست. در برجام نیز ایران برای مدت محدودی برخی محدودیت‌ها را پذیرفت. ما به تعهدات خود عمل کردیم، اما طرف مقابل به تعهداتش پایبند نبود.

تأکید آقای روانچی در واقع یادآوری همان اصل برجام است: اگر طرف مقابل به لغو تحریم‌ها اقدام کند و پایبندی خود را در عمل نشان دهد، ایران نیز حاضر است برای مدت زمانی مشخص محدودیت‌هایی را بپذیرد.

ما چیزی برای پنهان کردن نداریم و بار‌ها اعلام کرده‌ایم که حرکت به سمت سلاح هسته‌ای خط قرمز ماست و بر اساس فتوای مقام معظم رهبری چنین مسیری برای ایران قابل قبول نیست.

ایران در سخت‌ترین شرایط جنگ تحمیلی نیز از به‌کارگیری سلاح کشتار جمعی خودداری کرد؛ بنابراین اگر طرف مقابل صادقانه به دنبال رفع نگرانی‌ها باشد، ایران آماده همکاری است.

*برخی منابع خبری اعلام کردند که کشور نروژ ممکن است میانجی مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا باشد، اما سخنگوی وزارت خارجه این موضوع را تأیید نکرد. به نظر می‌رسد میانجی‌گری عمان منتفی است. در چنین شرایطی کدام کشور می‌تواند میانجی باشد؟

در واقع مهم نیست کدام کشور میانجی باشد. وظیفه میانجی تنها انتقال پیام‌ها و فراهم‌کردن فضای گفت‌و‌گو است. البته اگر کشور میانجی از نفوذ و خلاقیت لازم برای نزدیک‌کردن دیدگاه‌ها برخوردار باشد، کمک بیشتری خواهد کرد، اما اصل ماجرا محتوای گفت‌و‌گو‌ها و چارچوب مذاکرات میان ایران و آمریکا است، نه نام کشور میانجی.

امروز مهم‌ترین اولویت کشور، علاوه بر حفظ آمادگی دفاعی و امنیتی و تقویت انسجام ملی، اصلاح وضعیت اقتصادی است. دشمنان به‌خوبی از مشکلات اقتصادی ایران آگاهند و بر همین اساس فشار وارد می‌کنند. 

اگر ما نتوانیم کسری بودجه و ناترازی‌ها را اصلاح کنیم، حتی بدون اقدام دشمن نیز با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد؛ بنابراین مسئولان باید با برنامه‌ای جامع و اقدامات شجاعانه، جراحی بزرگ اقتصادی را آغاز کنند. تنها در این صورت است که گذشت زمان به نفع ایران عمل خواهد کرد و کشور با قدرت بیشتری می‌تواند در مسیر مذاکره یا مقاومت گام بردارد.

گفت‌و‌گو: مهتاب بهرامی آسترکی