پیروزی پوتین در آلاسکا؛ غرب در شوک، اوکراین تحت فشار!

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - در مدت کوتاهی در آلاسکا، ولادیمیر پوتین توانست دونالد ترامپ را متقاعد کند که آتش‌بس در اوکراین راه‌حل مناسبی نیست، تحریم‌های آمریکا را به تعویق انداخت و به‌صورتی چشمگیر سال‌ها تلاش غرب برای منزوی کردن رئیس‌جمهور روسیه را خنثی کرد.

خارج از روسیه، پوتین به‌عنوان پیروز نشست آلاسکا تحسین شد، در حالی که رسانه‌های دولتی روسیه، رئیس‌جمهور آمریکا را یک دولتمرد محتاط معرفی کردند، حتی اگر منتقدان غربی او را فردی ناتوان در مدیریت چنین مذاکراتی دانستند.

رسانه‌های روسی بر این نکته تأکید کردند که پوتین با استقبال نظامی (پرواز هواپیماهای جنگی به احترام او) مواجه شد، ترامپ روی فرش قرمز منتظر او ایستاد و سپس اجازه داد رئیس‌جمهور روسیه در صندلی عقب «بیگ بیست» (لیموزین ریاست‌جمهوری آمریکا) کنار او بنشیند.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، گفت: «رسانه‌های غربی در وضعیتی هستند که می‌توان آن را آشفتگی مرزی با جنون کامل توصیف کرد. سه سال است درباره انزوای روسیه حرف می‌زنند، اما امروز دیدند که فرش قرمز برای استقبال از رئیس‌جمهور روسیه در آمریکا پهن شده است.»

اما بزرگ‌ترین دستاورد پوتین در این نشست به جنگ اوکراین مربوط می‌شد، جایی که او ظاهراً توانست ترامپ را—حداقل تا حدی—متقاعد کند که دیدگاه روسیه درباره چگونگی انجام یک توافق را بپذیرد.

ترامپ پیش از این نشست گفته بود که خواهان آتش‌بس فوری است و پوتین و بزرگ‌ترین خریدار نفت خام روسیه—چین—را با تحریم تهدید کرده بود. اما پس از مذاکره، او گفت که با پوتین موافق است که مذاکره‌کنندگان باید مستقیماً به سمت یک توافق صلح بروند، نه از مسیر آتش‌بس، همان‌طور که اوکراین و متحدان اروپایی‌اش—با حمایت پیشین آمریکا—خواستار آن بودند.

اولگا اسکابیوا، یکی از مجریان مشهور برنامه‌های تلویزیونی دولتی روسیه، در تلگرام نوشت: «موضع رئیس‌جمهور آمریکا پس از گفت‌وگو با پوتین تغییر کرد و اکنون بحث نه بر سر آتش‌بس، بلکه بر سر پایان جنگ و نظم جدید جهانی خواهد بود. دقیقاً همان‌طور که مسکو می‌خواست.»

روسیه در فوریه ۲۰۲۲ حمله تمام‌عیار خود به اوکراین را آغاز کرد و اعلام کرد که نزدیکی کی یف به غرب تهدیدی برای امنیت آن شده است.

به گفته تحلیلگران، این جنگ—مرگبارترین درگیری اروپا در ۸۰ سال گذشته—بیش از یک میلیون نفر از دو طرف را کشته یا زخمی کرده که شامل هزاران غیرنظامی (عمدتاً اوکراینی) می‌شود.

بازگشت اقتصادی محقق نشد

صرف برگزاری این نشست، حتی پیش از آغاز آن، یک پیروزی برای پوتین محسوب می‌شد، چرا که با تشریفات چشمگیری او را از انزوای دیپلماتیک خارج کرد.

پوتین تحت تعقیب دادگاه بین‌مللی کیفری است و متهم به جنایت جنگی (تبعید صدها کودک از اوکراین) شده است. روسیه هرگونه اتهام را رد می‌کند و می‌گوید این اقدام برای انتقال کودکان بی‌سرپرست از منطقه درگیری بوده است. نه روسیه و نه آمریکا عضو این دادگاه نیستند.

دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور پیشین روسیه و از متحدان نزدیک پوتین، گفت این نشست به یک پیشرفت بزرگ در احیای روابط آمریکا و روسیه—که پوتین پیش‌تر آن را در پایین‌ترین سطح از دوران جنگ سرد خوانده بود—منجر شده است.

«مکانیسم ملاقات‌های سطح بالا بین روسیه و آمریکا به‌طور کامل احیا شده است.»

اما پوتین به تمام خواسته‌هایش نرسید و روشن نیست دستاوردهایش چقدر پایدار خواهند بود.

برای مثال، ترامپ آن بازنگری اقتصادی که پوتین می‌خواست را به او نداد—امری که می‌توانست در شرایطی که اقتصاد روسیه پس از بیش از سه سال جنگ و تحریم‌های فزاینده غرب نشانه‌هایی از فشار را نشان می‌دهد، به او کمک کند.

یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین، پیش از نشست گفته بود که گفت‌وگوها به مسائل تجاری و اقتصادی نیز خواهد پرداخت. پوتین وزیر دارایی و رئیس صندوق ثروت ملی روسیه را همراه خود به آلاسکا آورده بود تا درباره توافق‌های احتمالی در قطب شمال، انرژی، فضا و فناوری گفت‌وگو کند. اما در نهایت، این بحث‌ها جایی در مذاکرات نداشتند.

ترامپ پیش از شروع نشست به خبرنگاران در هواپیمای نیروی هوایی گفت تا زمانی که جنگ اوکراین حل نشود، هیچ توافق تجاری انجام نخواهد شد.

همچنین مشخص نیست معافیت تحریمی که پوتین به دست آورد چقدر دوام خواهد آورد. ترامپ گفت احتمالاً دو یا سه هفته دیگر باید به موضوع تحریم‌های ثانویه علیه چین—برای قطع منابع مالی ماشین جنگی مسکو—بازگردد.

بر اساس اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده، ترامپ آنچه برخی سیاستمداران اوکراینی و اروپایی بیشتر از آن می‌ترسیدند—یعنی "فروش کی یف" با انجام توافقی پشت سر ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین—را انجام نداد.

ترامپ واضح گفت که این به زلنسکی بستگی دارد که آیا با ایده مبادله اراضی و دیگر عناصر یک توافق صلح—که رئیس‌جمهور آمریکا در آلاسکا با پوتین در میان گذاشت—موافقت کند یا نه.

هرچند، همان‌طور که رویارویی خشن ترامپ با زلنسکی در کاخ سفید اوایل امسال نشان داد، اگر ترامپ فکر کند رهبر اوکراین سازنده عمل نمی‌کند، به سرعت علیه او موضع خواهد گرفت.

در واقع، ترامپ بلافاصله پس از نشست شروع به افزایش فشار بر زلنسکی—که قرار است دوشنبه به واشنگتن برود—کرد و گفت اوکراین باید توافق کند، زیرا «روسیه یک قدرت بسیار بزرگ است و آنها (اوکراین) نیستند.»

مدودف گفت: «نکته اصلی این است که هر دو طرف مسئولیت دستیابی به نتایج آتی در مذاکرات را مستقیماً بر عهده کی یف و اروپا گذاشته‌اند.»

او افزود این نشست نشان داد که می‌توان همزمان هم مذاکره کرد و هم جنگید.

درخواست دونباس

در حالی که مذاکرات ادامه دارد، نیروهای روسیه به‌صورت آرام اما پیوسته در حال پیشروی در جبهه‌ها هستند و چندین شهر اوکراین را تهدید می‌کنند. سقوط این شهرها می‌تواند تلاش مسکو برای تسلط کامل بر منطقه دونتسک در شرق—یکی از چهار منطقه‌ای که روسیه ادعای مالکیت آن را دارد—تسریع کند.

دونتسک (که حدود ۲۵درصد آن هنوز تحت کنترل روسیه نیست) و منطقه لوهانسک، مجموعاً دونباس صنعتی را تشکیل می‌دهند—منطقه‌ای که پوتین به وضوح خواستار کنترل کامل آن است.

یک منبع آگاه به رویترز گفت پوتین به ترامپ گفته بود که در صورت موافقت کی‌یف با خروج از دونتسک و لوهانسک، حاضر است خطوط جبهه در زاپوریژیا و خرسون—دو منطقه دیگر مورد ادعای روسیه—را ثابت نگه دارد. اما زلنسکی این درخواست را رد کرد.

بر اساس گزارش نیویورک تایمز، ترامپ به رهبران اروپایی گفته بود که به رسمیت شناختن دونباس به عنوان بخشی از روسیه توسط اوکراین می‌تواند به انجام توافق کمک کند.

فریدریش  مرتس، صدراعظم آلمان، نیز گفت آمریکا آماده است بخشی از تضمین‌های امنیتی برای اوکراین باشد.

برخی منتقدان کرملین گفتند اشتباه است که در این مرحله پیروزی‌های زیادی به پوتین نسبت دهیم.

میشل دوکلو، دیپلمات سابق فرانسه در مسکو و تحلیلگر مؤسسه مونتاین، گفت:«روسیه جایگاه خود را بازسازی کرد و گفت‌وگو با آمریکا را به دست آورد. اما وقتی جنگی در جریان است و اقتصاد در حال فروپاشی است، این دستاوردها محدود هستند.»

مقامات روسیه منکر فروپاشی اقتصادی هستند—اقتصادی که بر پایه جنگ تنظیم شده و علیرغم تحریم‌های سنگین، انعطاف‌پذیری بیشتری از پیش‌بینی‌های غرب نشان داده است. اما آن‌ها نشانه‌هایی از overheating (گرمایش اقتصادی) را تأیید کرده‌اند و هشدار داده‌اند که در صورت عدم تعدیل سیاست‌ها، اقتصاد ممکن است سال آینده وارد رکود شود.

یک منبع نزدیک به کرملین گفت: «برای پوتین، مشکلات اقتصادی در اولویت دوم نسبت به اهدافش قرار دارند، اما او آسیب‌پذیری ما و هزینه‌های آن را درک می‌کند. هر دو طرف باید امتیاز بدهند. سؤال این است که تا چه حد. اگر بخواهیم آن‌ها را نظامی شکست دهیم، راه‌حل بسیج منابع به‌صورت عمیق‌تر و استفاده ماهرانه‌تر از آن‌هاست، اما به دلایل مختلف این مسیر را انتخاب نکرده‌ایم. این وظیفه ترامپ خواهد بود که اوکراین را تحت فشار بگذارد تا توافق‌ها را بپذیرد.»

منبع رویترز