آیا «مهمان‌کشی» در کنار «مختارنامه» جای می‌گیرد؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ نفیسه خلیلی - جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون در ارزیابی خود از سریال تاریخی «مهمان‌کشی» به کارگردانی احمد کاوری این اثر را تلاشی قابل توجه در روایت زندگی مسلم بن عقیل دانست و گفت: آثار فرهنگی، دینی، اجتماعی و تاریخی چه به صورت سریال و چه فیلم اجتماعی معمولاً مخاطبان خاص خود را دارد.

او افزود: چنانچه این آثار از استاندارد‌هایی برخوردار باشند، می‌توانند جزو آثار ماندگار تلقی شوند. اگرچه فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی به صورت فرعی و حاشیه‌ای به شخصیت مسلم بن عقیل پرداخته‌اند، اما تاکنون این شخصیت به موضوع اصلی و محوری یک سریال تبدیل نشده است .

آذین ادامه داد: نکته قابل توجه این است که نوع پرداخت هنری و داستان‌سازی بر مبنای درام‌های نمایشی باید به گونه‌ای باشد، که در آن نوآوری و خلاقیت به چشم بخورد و به نیاز روز مخاطب هم پاسخ بدهد. از همین‌رو، اگر قرار باشد یک داستان تاریخی همان‌گونه که بار‌ها بار‌ها خوانده و شنیده شده، تبدیل به اثر تلویزیونی شود، نمی‌تواند رضایت طیف وسیعی از مخاطبان را به همراه داشته باشد.

او گفت: با این حال، با توجه به تجربه بازیگری و کارگردانی‌ای که احمد کاوری دارد، مشخص است که او تلاش کرده تمام توانایی‌ها و دانش خود را به‌کار بگیرد و با استفاده از هنرمندان و بازیگران کاربلد، کارگردانی نسبتاً منسجم و متن نسبتاً خوب، «مهمان‌کشی» تبدیل به یک سریال دیدنی شده است.

این منتقد تلویزیون با اشاره به سابقه موفق آثار مذهبی تلویزیون گفت: از آنجایی که ما آثار غنی و قوی مذهبی زیادی در تلویزیون دیده‌ایم، آثاری همچون «امام علی (ع)»، «مختارنامه» و... که توسط هنرمندی مثل داوود میرباقری ساخته شده، سطح انتظارات مخاطب بسیار بالا رفته است. چون مخاطب دوست دارد آثار قوی و جذاب‌تری را تماشا کند. با این حال، تیم سازنده «مهمان‌کشی» تمام تلاش خود به‌کار برده تا این اثر مخاطب را با خود همراه بکند. از طرفی، روی نکات اصلی شخصیتی، مبارزاتی و حتی شهادت مسلم بن عقیل تمرکز شده و از بازیگرانی استفاده شده تا این اثر را تماشایی بکند. در واقع، «مهمان‌کشی» توانسته در ردیف آثار نسبتاً زیاد مذهبی تلویزیون، جایی برای خود باز کند و رضایت نسبی مخاطب را به همراه داشته باشد. 

وی در پاسخ به این سوال که چقدر نویسنده مجاز است از عنصر تخیل در وقایع تاریخی صدر اسلام استفاده کند؟ توضیح داد: استفاده از عنصر تخیل در تولید آثار نمایشی و تصویری یک اصل تلقی می‌شود، اما این موضوع به معنای تغییر در محتوا و مضمون نیست. چه بسا ورود عناصر و شخصیت‌های تخیلی نه‌تنها نتواند به محتوای غنی سریال یا فیلم بیفزاید، بلکه حتی موجب توهم یا انحراف از مسیر وفاداری به تاریخ بشود. بنابراین، اگر قرار است از شخصیت‌های تخیلی استفاده شود، می‌تواند به صورت فرعی در کنار شخصیت‌های اصلی سریال جلوه‌گری کند. بدیهی است ما حضور این شخصیت‌ها را در آثار دیگران هم دیده‌ایم و در «مهمان‌کشی» هم شاهد آن هستیم، که شخصیت‌های فرعی حضور دارند و تا این لحظه این شخصیت‌ها به محتوا و واقعیت‌های تاریخی لطمه نزدند.

آذین در پاسخ به این سوال که آیا شخصیت‌های تاریخی باید حتماً با زبان و ادبیات زمان خودشان صحبت کنند؟ گفت: چون آثار هنری برای مردم امروز تولید می‌شود، که به لحاظ زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ جلوتر از انسان‌هایی هستند که در گذشته زندگی می‌کردند، لذا سلیقه و ادبیات امروز جامعه باید در تولیدات مذهبی و تاریخی رعایت شود، وگرنه چه بسا در گذشته مناسبات و گفتمان‌هایی وجود داشته، که امروز منسوخ است. بنابراین، استفاده از بیان و زبان هنری در کنار ادبیات امروز جامعه می‌تواند به انتقال مفاهیم و پیام‌های اثر تلویزیونی کمک کند؛ آن هم به شرطی که مضمون و محتوای اصلی اثر را خدشه‌دار نکند.