فرماندهان ارشد نظامی که در حمله اسرائیل به شهادت رسیدند چه کسانی بودند؟/ ۲۳ خرداد؛ نقطه عطفی در دکترین امنیتی ایران

اقتصاد ۲۴- در سحرگاه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، رژیم صهیونیستی با یک حمله هوایی بی‌سابقه به اهداف نظامی و راهبردی در ایران، ضربه‌ای سهمگین به ساختار فرماندهی نیرو‌های مسلح وارد کرد؛ حمله‌ای که به شهادت چندین فرمانده ارشد سپاه پاسداران، از جمله سرلشکر محمد باقری، سردار حسین سلامی، سردار امیرعلی حاجی‌زاده و سردار غلامعلی رشید انجامید و نقطه عطفی در تنش‌های امنیتی منطقه رقم زد.

زندگی‌نامه شهید سرلشکر پاسدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح

از دل تهران انقلابی و در خانواده‌ای پایبند به ایمان و مقاومت، جوانی برخاست که نامش با خون و شجاعت گره خورد؛ «محمد باقری» با گام‌هایی استوار در مسیر دشوار جهاد نظامی و علمی گام نهاد. او که از نخستین روز‌های دفاع مقدس در لایه‌های پنهان و حیاتی نبرد حضور مؤثر داشت، سرانجام به بلندای ریاست ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران رسید و تا واپسین لحظه عمر پربرکتش، نگهبان تمامیت ارضی و عزت ملی کشور باقی ماند.

شهید سرلشکر پاسدار محمد باقری در سال ۱۳۳۹ در شهر تهران و در خانواده‌ای با گرایش‌های مذهبی و سیاسی متولد شد. وی برادر کوچک‌تر شهید «غلامحسین افشردی» ـ مشهور به حسن باقری ـ است؛ استراتژیست برجسته نظامی در دوران دفاع مقدس و بنیان‌گذار ساختار اطلاعات رزمی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

او درخصوص علت تغییر نام خانوادگی از «افشردی» به «باقری» گفته بود: «در ماه نخست جنگ به اهواز رفتم و در جبهه خوزستان حضور یافتم. برادرم به من گفت که نامش را برای عدم شناسایی در جبهه به حسن باقری تغییر داده است. من نیز ابتدا با نام واقعی‌ام فعالیت می‌کردم، اما به‌دلیل شباهت زیاد چهره‌مان، خیلی زود همه متوجه نسبت فامیلی ما شدند. در نتیجه من نیز نام خانوادگی‌ام را به باقری تغییر دادم و این نام به احترام برادرم تا امروز با ما مانده است.»

تجربه تلخ فقدان برادر در جریان جنگ تحمیلی، نقشی تعیین‌کننده در جهت‌گیری فکری و حرفه‌ای محمد باقری داشت. این تجربه تلنگری شد برای تعمیق فعالیت‌هایش در حوزه نظامی، اطلاعاتی و دفاعی؛ حوزه‌هایی که در آنها تلفیق علم نظری و تجربه میدانی به شکل بارزی در کارنامه او دیده می‌شود.

در سال‌های پایانی دبیرستان و هم‌زمان با شکوفایی انقلاب اسلامی، محمد باقری در آستانه ورود به مرحله‌ای تازه از زندگی‌اش قرار گرفت. با پیروزی انقلاب، تحصیل در رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه پلی‌تکنیک تهران (دانشگاه صنعتی امیرکبیر فعلی) را آغاز کرد. اما با آغاز انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها در سال ۱۳۵۹، و در پی شروع ناآرامی‌ها در کردستان، مسیر زندگی‌اش دگرگون شد. او در تابستان همان سال به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد.

باقری تحصیلات خود را بعدتر در دانشگاه تربیت مدرس تا مقطع دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک ادامه داد. وی به‌عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی شناخته می‌شد و در کنار مسئولیت‌های راهبردی، در دانشگاه‌های تربیت مدرس و عالی دفاع ملی نیز به تدریس مشغول بود.

حوزه مطالعاتی اصلی شهید باقری، جغرافیای سیاسی بود. او با نگارش مقالات تخصصی، شرکت در همایش‌های علمی، و ایفای نقش در تأسیس انجمن ژئوپلیتیک ایران، در گسترش این دانش در کشور سهم بسزایی داشت.

با آغاز جنگ تحمیلی، محمد باقری در زمره افسرانی بود که در لایه‌های اطلاعاتی و عملیاتی جبهه‌ها، بی‌صدا، اما مؤثر حضور داشتند. او که هم‌زمان با ناآرامی‌های کردستان در سال ۱۳۵۹ به سپاه پیوسته بود، مسیر خود را نه در خطوط مقدم ظاهری، بلکه در ساختار‌های پنهان و استراتژیک اطلاعات و عملیات تعریف کرد.

در کنار شهید حسن باقری، وی از چهره‌های اصلی در طراحی و تحلیل میدان نبرد علیه ارتش بعث عراق به‌شمار می‌آمد. مشارکت مؤثر او در ایجاد ساختاری نوین در اطلاعات رزمی، یکی از نقاط عطف در دوران دفاع مقدس است. همچنین سابقه جانبازی وی، نشان‌دهنده پیوند عمیق او با میدان جنگ است.

شهید باقری در سطوح مختلف فرماندهی اطلاعات عملیات، از سطح لشکر‌ها تا قرارگاه‌های کلان، چون خاتم‌الانبیا و کربلا، مسئولیت‌هایی کلیدی بر عهده داشت. بعد‌ها نیز با ورود به عرصه آموزش نظامی، عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی شد.

پس از پایان جنگ، او یکی از چهره‌های مؤثر در بازسازی ساختار‌های دفاعی کشور شد. طراحی ساختار‌های نوین دفاعی و تدوین دکترین امنیتی ایران از جمله اقدامات راهبردی او در دوران پساجنگ به‌شمار می‌رود.

در سال ۱۳۸۷، در سن ۴۸ سالگی، به همراه سردار مصطفی ایزدی، درجه سرلشکری را از دستان فرمانده معظم کل قوا دریافت کرد. در هشتم تیرماه ۱۳۹۵، با حکم مقام معظم رهبری، به ریاست ستاد کل نیرو‌های مسلح منصوب شد. در این سمت، باقری تمرکز خود را بر انسجام اطلاعاتی، گسترش قدرت موشکی، توسعه جنگ سایبری، پیشبرد عملیات‌های فرامرزی و تقویت عمق استراتژیک کشور قرار داد؛ روندی که تا پایان عمر ادامه یافت.

بیشتر بخوانید: چشم محور غربی-عبری به انگشت تهران روی ماشه / پاسخ تلافی جویانه ایران به حمله رژیم صهیونیستی چگونه خواهد بود؟!

سحرگاه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، آسمان ایران داغدار یکی از ستون‌های صلابت و اقتدار نظامی کشور شد. سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران، در پی حمله ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی به خاک ایران، به فیض شهادت نائل آمد.

او که تمام عمر پربرکتش را در مسیر استقلال، امنیت و عزت ملت ایران سپری کرده بود، در ۶۵ سالگی و با ردای فرماندهی که همچون زرهی بر تن داشت، در سنگر دفاع از میهن به شهادت رسید.

در اطلاعیه ستاد کل نیرو‌های مسلح درباره شهادت این سردار آمده است: «فقدان این یادگاران و جان‌برکفان هشت سال دفاع مقدس اگرچه سخت و جانکاه است، اما همرزمان و همکاران آنان پرچم عزت و افتخاری که این عزیزان برافراشته‌اند را هرگز بر زمین نخواهند گذاشت و راه نورانی آنان با قدرت و قاطعیت ادامه خواهد یافت.»

زندگی‌نامه شهید سردار امیرعلی حاجی زاده؛ بنیان‌گذار نیروی هوافضای سپاه

سردار شهید امیرعلی حاجی زاده، متولد ۹ اسفند ۱۳۴۰ در تهران، از سال ۱۳۵۹ به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و یکی از چهره‌های برجسته نظامی کشور در دوران جنگ تحمیلی و دوران پس از آن بود.

وی در عملیات‌های مهمی، چون کربلای ۴ و ۵، والفجر ۸ و والفجر مقدماتی حضور فعال داشت. پس از شکل‌گیری نیروی هوافضای سپاه در سال ۱۳۸۸، به‌عنوان اولین فرمانده این نیرو منصوب شد و تا زمان شهادت در ۲۳ خرداد ۱۴۰۳ در این جایگاه ماند.

شهید حاجی زاده به‌عنوان معمار سامانه‌های موشکی بومی کشور شناخته می‌شد. در تیرماه ۱۳۹۸، با اشاره به سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا در سواحل ایران، با صراحت از دفاع تمام‌قد از حریم هوایی کشور سخن گفت. وی بر خودکفایی دفاعی کشور تأکید داشت و معتقد بود جمهوری اسلامی ایران برای حفظ امنیت خود بر توان داخلی تکیه می‌کند.

در دی‌ماه ۱۳۹۸، مسئولیت اصابت اشتباه موشک به هواپیمای مسافربری اوکراینی را برعهده گرفت و آن را ناشی از خطای انسانی در سامانه پدافند اعلام کرد.

حاجی زاده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۳ در جریان حمله دشمن صهیونیستی به خاک ایران، به شهادت رسید؛ مردی که در سال‌های متمادی، توان موشکی ایران را به جایگاه برتر منطقه رساند.

زندگی‌نامه شهید سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران

شهید سردار حسین سلامی، زاده ۱۳۳۹ در گلپایگان اصفهان، از فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی ایران بود که در خرداد ۱۴۰۴ در حمله دشمن صهیونیستی به تهران به شهادت رسید. او از سال ۱۳۹۸ فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.

پس از پیروزی انقلاب، در دانشگاه علم و صنعت در رشته مهندسی مکانیک تحصیل کرد و با آغاز جنگ تحمیلی به عضویت سپاه درآمد. وی از فرماندهان فعال در جنوب و کردستان در دوران جنگ بود. پس از جنگ، در دوره‌های عالی نظامی شرکت کرد و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دفاعی از دانشگاه آزاد دریافت نمود.

از مهم‌ترین سمت‌های وی می‌توان به فرماندهی دانشکده دافوس، معاونت عملیات ستاد مشترک سپاه، فرماندهی نیروی هوایی سپاه، جانشینی فرمانده کل سپاه و در نهایت فرماندهی کل سپاه اشاره کرد. وی از نظریه‌پردازان اصلی دکترین دفاعی جمهوری اسلامی و توسعه قدرت موشکی بود.

سلامی بار‌ها بر نابودی رژیم صهیونیستی به‌عنوان هدف راهبردی تأکید کرده بود. شهادتش از سوی تحلیل‌گران، واکنشی به نقش برجسته او در راهبری سیاست‌های بازدارنده جمهوری اسلامی ارزیابی شد.

زندگی‌نامه شهید سردار غلامعلی رشید، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء

سردار شهید غلامعلی رشید، زاده۱۳۳۲ در دزفول، از مبارزان پیش از انقلاب اسلامی و از اعضای گروه منصورون بود. او پیش از انقلاب دو بار توسط ساواک دستگیر و زندانی شد و پس از پیروزی انقلاب با عضویت در سپاه، نقش مؤثری در عملیات‌های دفاع مقدس ایفا کرد.

وی در عملیات خیبر در سال ۱۳۶۲ در شکل‌گیری قرارگاه خاتم‌الانبیاء نقش داشت و بعد‌ها به فرماندهی این قرارگاه رسید. رشید از سال ۱۳۹۵ تا زمان شهادت، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء بود؛ عالی‌ترین واحد عملیاتی نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی.

او در طول دوران فعالیت خود، مسئولیت‌هایی، چون معاونت عملیات ستاد مشترک سپاه، معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیرو‌های مسلح، و جانشینی رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح را بر عهده داشت.

رشید تحصیلات خود را در رشته جغرافیای سیاسی تا مقطع دکتری در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد و در دانشگاه‌های عالی دفاع ملی و امام حسین (ع) به تدریس اشتغال داشت.

وی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ در حمله دشمن به تهران به شهادت رسید؛ فرمانده‌ای راهبردی، متفکر و میدانی که نقشی بی‌بدیل در هماهنگی عملیات ارتش و سپاه داشت.

حمله ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به خاک ایران، نه‌تنها یکی از گسترده‌ترین تهاجمات مستقیم به ساختار نظامی جمهوری اسلامی ایران بود، بلکه با شهادت چهره‌های برجسته‌ای، چون سرلشکر باقری، سردار سلامی، حاجی‌زاده و غلامعلی رشید، کشور را در بهت و اندوهی ملی فرو برد. این واقعه نقطه عطفی در دکترین امنیتی ایران به شمار می‌رود و به گفته مقامات ایرانی پاسخی سهمگین و عبرت‌آمیز در انتظار رژیم صهیونیستی خواهد بود.